Αντιεμβολιαστικό κίνημα: Οι θεωρίες συνωμοσίας ως ψυχολογική βάση

Για πρώτη φορά εδώ και έναν αιώνα, οι επιπτώσεις ορισμένων μεταδοτικών ασθενειών, όπως η ιλαρά, η παρωτίτιδα και ο κοκκύτης βρέθηκαν σε αύξηση στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και σε άλλες χώρες.

 Οι επιστήμονες επαναλαμβάνουν τα αποδεικτικά στοιχεία προσπαθώντας να πείσουν το κόσμο να ότι τα εμβόλια είναι ασφαλή, ωστόσο, οι σκεπτικιστές πολύ δύσκολα αλλάζουν γνώμη. Αυτό σημαίνει ότι σε μεγάλο βαθμό η συμπεριφορά του ανθρώπου καθορίζεται από την πίστη ή το φόβο και όχι από τις επιστημονικές αποδείξεις.

 Μια έρευνα της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας βρήκε ότι οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι η πριγκίπισσα Νταϊάνα δολοφονήθηκε ή ότι η αμερικανική κυβέρνηση γνώριζε για τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 αλλά δεν τις απέτρεψε, είναι πιο πιθανό να πιστεύουν ότι τα εμβόλια έχουν σοβαρές παρενέργειες, παρότι τα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν το αντίθετο.

 Η μελέτη, η οποία είναι η πρώτη που εξετάζει τη σχέση ανάμεσα στις πεποιθήσεις συνωμοσίας και την αντιεμβολιαστική συμπεριφορά σε ένα παγκόσμιο δείγμα, δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Health Psychology.

 Θα νόμιζε κανείς ότι η επιστημονική εξήγηση του οφέλους που έχουν τα εμβόλια και η διάδοση των πληροφοριών μπορεί να έχει αποτέλεσμα, αλλά δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία για αυτό, αντίθετα υπάρχουν κάποια στοιχεία που υποδεικνύουν ότι κάτι τέτοιο είναι δυνατόν να αποδειχτεί μπούμερανγκ.

 «Τα εμβόλια είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της κοινωνίας και ένας από τους κύριους λόγους που οι άνθρωποι ζουν σχεδόν 30 χρόνια περισσότερο από έναν αιώνα πριν», δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας Matthew Hornsey, του Πανεπιστημίου του Queensland. “Ως εκ τούτου, είναι συναρπαστικό να μάθουμε για ποιο λόγο μερικοί άνθρωποι εκδηλώνουν φόβους για τα εμβόλια”, πρόσθεσε.

 Ο Hornsey και οι συν-συγγραφείς της μελέτης διερεύνησαν τις απόψεις 5.323 ατόμων από 24 χώρες σε πέντε ηπείρους χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικά ερωτηματολόγια μεταξύ 31 Μαρτίου και 11 Μαΐου 2016. Κατέγραψαν την στάση των σκεπτικιστών έναντι των εμβολίων και την πίστη σε τέσσερις θεωρίες συνωμοσίας:

• Σχετικά με το αν η πριγκίπισσα Νταϊάνα δολοφονήθηκε ή όχι.
• Για το αν η αμερικανική κυβέρνηση γνώριζε εκ των προτέρων τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 και επέλεξε να τις αφήσει να συμβούν.
• Για το αν υπάρχει μια σκοτεινή ελίτ ομάδα που σχεδιάζει μια νέα παγκόσμια τάξη.
• Για το αν ο Τζον Κένεντι δολοφονήθηκε ως μέρος μιας περίτεχνης πλοκής.

Εκείνοι που είχαν ισχυρές πεποιθήσεις για τις θεωρίες συνωμοσίες ήταν πιο πιθανό να έχουν μια αντιεμβολιαστική στάση ανεξάρτητα από τη χώρα στην οποία ζούσαν. Για παράδειγμα, όσο πιο σθεναρά πίστευε κάποιος ότι η πριγκίπισσα Νταϊάνα δολοφονήθηκε, τόσο πιο πιθανό ήταν να είχε μια αρνητική αντίληψη σχετικά με τους εμβολιασμούς. Οι πεποιθήσεις των ανθρώπων σχετικά με τις συνωμοσίες θεωρίες εξηγούν το 17-27% της διακύμανσης της αντιεμβολιαστικής συμπεριφοράς.

 Το ενδιαφέρον ήταν ότι το μορφωτικό επίπεδο είχε πολύ μικρό αντίκτυπο ως προς τη στάση απέναντι στα εμβόλια.

 “Οι άνθρωποι συχνά αναπτύσσουν στάσεις μέσω συναισθηματικών αντιδράσεων”, ανέφερε ο Hornsey. “Η απλή επανάληψη των αποδείξεων δεν έχει καμιά σημασία για όσους έχουν αντιεμβολιαστική τάση”.

 Οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες διαθέτουν στην αγορά τα εμβόλια, συχνά αποτελούν στόχο θεωρητικών συνωμοσιών, δήλωσε ο Hornsey. “Για πολλούς θεωρητικούς συνωμοσίας, τα κέρδη που αποκτώνται από την πώληση εμβολίων είναι ένα σημάδι ότι το σύστημα έχει σπάσει και η αλήθεια καλύπτεται από κατοχυρωμένα συμφέροντα”.

 “Η προσπάθεια να μειωθούν οι πεποιθήσεις συνωμοσίας δύσκολα φέρει αποτέλεσμα”, δήλωσε ο Hornsey. “Μια εναλλακτική δυνατότητα είναι η αναγνώριση της πιθανότητας μιας συνωμοσίας αλλά και η πιθανότητα άλλα συμφέροντα να έχουν κίνητρο να αποκρύψουν τα οφέλη του εμβολιασμού και να υπερβάλλουν τις ενδεχόμενες παρενέργειες”.

 Η αντιεμβολιστική στάση συσχετίστηκε επίσης με την αντίδραση κατά όσων περιορίζουν την ελευθερία του ατόμου, την αηδία προς το αίμα και τις βελόνες, τον έλεγχο του πολίτη από το κράτος και γενικότερα τη νεοφιλελεύθερη κοσμοθεωρία.

Πιο διαδομένη αντιεμβολιαστική νοοτροπία υπάρχει στην Ασία και λιγότερο στη Δύση. Το 14,8% του δείγματος είχε ισχυρή αντιεμβολιαστική στάση και το 39,2% είχε μια συγκρατημένη αντιεμβολιαστική νοοτροπία.

Πηγή: The Psychological Roots of Anti-Vaccination Attitudes: A 24-Nation Investigation via healthyliving.gr