The Squid Game/Το παιχνίδι του Καλαμαριού - Του Ελισσαίου Βγενόπουλου *

Η οικονομία, η κοινωνία, το Squid Game και η 2η σεζόν

Η ιδέα είναι απλή (όχι του παιχνιδιού, του καπιταλισμού) η σώρευση του πλούτου ενισχύει την ανάπτυξη και κερδίζουν όλοι, γιατί τα οφέλη διαχέονται από την κορυφή προς τα κάτω, σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας. Και ας πούμε καλά μέχρι εδώ, αλλά η άγρια και δογματική συνέχεια της ιδέας αυτής, απαγορεύει την αναδιανομή, γιατί επιδρά αρνητικά στην ανάπτυξη, γιατί εμποδίζει την αναγκαία σώρευση πλούτου. Με τέτοιες πολιτικές γεννήθηκαν θηριώδεις ανισότητες που υπονομεύουν την ανάπτυξη, διαβρώνουν δημοκρατίες, απειλούν τη σταθερότητα, την ειρήνη, ακόμα και το μέλλον του πλανήτη.

Άτομα του περιθωρίου, καταχρεωμένοι εργαζόμενοι που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσης, νέοι άνεργοι σπρωγμένοι έξω από το πλαίσιο, ακόμα και άνθρωποι που οικονομικά και κοινωνικά ανήκουν στη μεσαία τάξη κι έχουν εξοβελιστεί από αυτήν για μια σειρά οικονομικούς και άλλους λόγους αποτελούν τους παίκτες μια σειράς παιδικών παιχνιδιών με τελικό σκοπό να κερδίσουν ένα τεράστιο ποσόν το οποίο θα λύσει όλα τα οικονομικά τους προβλήματα. Αυτός με λίγα λόγια είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο αναπτύσσεται το Παιχνίδι του Καλαμαριού, το Squid Game.  Όποιος χάσει όμως στις δοκιμασίες του παιχνιδιού χάνεται, χάνει τη ζωή του μέχρι να μείνει ένας ο οποίος θα πάρει τα περίπου 40 εκατομμύρια δολάρια. 

Φωτο (σύνθεση): Αλέξανδρος Βγενόπουλος

Το «Παιχνίδι του Καλαμαριού» είναι εδώ και αρκετό καιρό ίσως η πιο δημοφιλής σειρά  σε 90 χώρες από το Πακιστάν, τις ΗΠΑ  τη Χιλή, έως τη Γερμανία και τη Βρετανία.

Η εκπληκτική πορεία της σειρά αυτόματα θέτει το ερώτημα, γιατί αυτό το νοτιοκορεατικό θρίλερ γνωρίζει τέτοια πρωτόγνωρη απήχηση σε φτωχές αλλά και σε προηγμένες κοινωνίες και οικονομίες; Η αιτία είναι η ανάδειξη των κοινωνικών ανισοτήτων, που εντείνονται παντού; Είναι η ζοφερή περίοδος που διάγουμε με τις απανωτές κρίσεις, οικονομικές, υγειονομικές, που κάνει του θεατές ευαίσθητους απέναντι σε τέτοιες ακραίες καταστάσεις;

Ή μήπως γίνεται γοητευτικό το Squid Game,  εξ αιτίας αυτού που περιγράφει ο σκηνοθέτης της σειράς Χουάνγκ Ντονγκ-Χιου  ο οποίος  σχεδίασε την ιστορία ως κριτική στον καπιταλισμό – «κάτι που φαίνεται από την απόγνωση που γεννούν τα χρέη σε κάθε χαρακτήρα. Μια κοινωνία που αποδέχεται την εκμετάλλευση και την ωμή κυριαρχία ως απαραίτητο κακό». 

Όλους τους πρωταγωνιστές τους  συνδέουν τα τεράστια οικονομικά προβλήματα, όμως ο καθένας τους κουβαλά και τη δική του τραγωδία. Ο πρωταγωνιστής, είναι ένας άνεργος χαμένος στους δαιδάλους του τζόγου, που προσπαθεί να κερδίσει την εκτίμηση και την αγάπη των ανθρώπων της διαλυμένης του οικογένειας. Μέσα στο παιχνίδι, συναντά μία νεαρή Βορειοκορεάτισσα φυγά που παλεύει να σώσει τον αδελφό της, από τα ιδρύματα και τον αφανισμό και έναν Πακιστανό εργάτη που τον εκμεταλλεύεται ξεδιάντροπα και άγρια ο εργοδότης του, και οι τρεις τους θα συναντηθούν και θα συγκρουστούν με τύπους και χαρακτήρες που κινούνται στα όρια της νομιμότητας, εκτός κοινωνικού πλαισίου, αγριεμένους από τις ανάγκες του βίου τους, με κατεστραμμένες συνειδήσεις και διαλυμένες ζωές.

Η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρ. Γκεοργκίεβα, κάλεσε τις κυβερνήσεις να αυξήσουν τη φορολογία του πλούτου, κάτι ανήκουστο πριν λίγα χρόνια, για να αντιμετωπιστεί –είπε– μία από τις μεγαλύτερες σύγχρονες απειλές: Η ανισότητα.

Είναι αλήθεια ότι την τελευταία 10ετία το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν στην ακραία φτώχεια (με 1,9 δολ./ημέρα) μειώθηκε από 15,7% το 2010 σε 7,7% πέρυσι. 

Η ακραία φτώχεια μειώθηκε όμως δεν εξαλείφθηκε, ενώ οι ανισότητες όπως δείχνουν οι οικονομικοί δείκτες, διευρύνονται και το «παιχνίδι» του καπιταλισμού αγριεύει κάθε μέρα και περισσότερο.

Το παιχνίδι του καλαμαριού είναι μια ιδανική πλατφόρμα που πάνω της απλώνονται όλα τα χαρακτηριστικά του σκληρού, άγριου καπιταλισμού, είναι όμως και μια πλατφόρμα που στηρίζεται σε όλα τα τηλεοπτικά και κινηματογραφικά είδη που συγκινούν την παγκόσμια κοινότητα.

Γνωρίζουμε τη μεγάλη επιτυχία που είχαν τα survivor όπου γης  και στη χώρα μας. Με  κομμένη την ανάσα τα παρακολουθούσαν εκατομμύρια τηλεθεατές μέχρι που κάποια στιγμή κουράστηκαν, γιατί οι συνεχείς επαναλήψεις τα αφυδάτωσαν και τα ξεθύμαναν. Η βάση λοιπόν και στο Squid Game είναι αυτού του είδους τα reality με την τεράστια επιτυχία.  Το κοινό αγαπά τις αστυνομικές ταινίες  και τις ταινίες δράσης, αλλά ακόμη πιο πολύ λατρεύει τα θρίλερ,  οι καλές ταινίες του είδους, για λόγους που δεν είναι της παρούσης είναι  δυσεύρετες. Αυτός, λοιπόν, είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο ο σκηνοθέτης και συγγραφέας της σειράς δημιούργησε το παιχνίδι του καλαμαριού το  οποίο αγκάλιασε ο κόσμος. Η υψηλού επιπέδου παραγωγή, η άψογη καλλιτεχνική διεύθυνση, οι ερμηνείες –αν και κάποιες είναι υπερβολικές για τα δυτικά δεδομένα- οι συνεχείς σεναριακές ανατροπές, είναι κάποιες άλλες αιτίες που εξηγούν την επιτυχία της σειράς.

Τελικά το αμόκ, η φρενίτιδα που προκαλεί η σειρά μήπως μπορεί να ερμηνευτεί και επειδή εκατομμύρια τηλεθεατές αισθάνονται το ίδιο εγκλωβισμένοι, ταπεινωμένοι, απελπισμένοι με τους ήρωες του Squid Game;

Για να επιβιώσει το σύστημα πρέπει να υπάρξει ένα καλύτερο είδος καπιταλισμού. Οι εταιρείες πρέπει να μην αποφεύγουν τη φορολογία, οι αρχές να επιδεικνύουν μηδενική ανοχή στη διαφθορά, να προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και να υποστηρίζουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού. Ο καπιταλισμός έχει αποδείξει ότι έχει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, αν θέλει να μην τον παρασύρει στο διάβα της η ιστορία και οι κοινωνικές εκρήξεις, θα πρέπει να αποκτήσει πιο ανθρώπινο πρόσωπο σεβόμενος τις ανάγκες, τις ελπίδες και τα όνειρα των ανθρώπων.

Σχεδόν όλοι όσοι είδαν το θρίλερ που σχεδίασε ο Hwang Dong-Hyuk αναρωτιούνται αν θα υπάρξει συνέχεια. Το φινάλε άλλωστε της πρώτης σεζόν δεν μας αφήνει ανυποψίαστους…

Στην αρχή ο δημιουργός του παιχνιδιού δεν μπορούσε ούτε καν να σκεφτεί, όπως δήλωνε, το ενδεχόμενο μιας δεύτερης σεζόν, πρόσφατα όμως μιλώντας στο The Times είπε:

«Εάν μου δοθεί η ευκαιρία για μία ακόμη σεζόν αυτή θα εστίαζε στην ιστορία του Εκπροσώπου (Frontman) -ένας πρώην αστυνομικός που επιβλέπει το παιχνίδι. Νομίζω πως το θέμα με τους αστυνομικούς δεν υφίσταται μόνο στην Κορέα. Το βλέπω στις διεθνείς ειδήσεις. Αυτό ήταν ένα θέμα που ήθελα να θίξω. Ίσως στην σεζόν 2 να το αναπτύξω περισσότερο.» 

Δική μας εκτίμηση, είναι ότι μετά από τέτοια επιτυχία το πιθανότερο είναι να προκύψει και 2η σεζόν για το Squid Game. Γιατί είπαμε ο καπιταλισμός μπορεί να έχει χίλια δυο τρωτά σημεία και αδυναμίες, ανόητος όμως δεν είναι.