ecfr.eu: Πώς θα αντιμετωπίσει η ΕΕ την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού από τη Λευκορωσία

European Council of Foreign Relations  

Των Gustav Gressel, Joanna Hosa, Pavel Slunkin

 Η πολιτική κρίση στη Λευκορωσία συνεχίζει να κυνηγάει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ως απάντηση στις εκτεταμένες διαμαρτυρίες για τις νοθευμένες εκλογές του 2020, ο Λευκορώσος ηγέτης Αλεξάντρ Λουκασένκα προχώρησε σε μια βάναυση καταστολή της κοινωνίας των πολιτών που οδήγησε σε μαζική μετανάστευση και στην φυλάκιση εκατοντάδων ανθρώπων και πολιτικές κατηγορίες. Τον Μάιο του 2021, το καθεστώς κατέλαβε ένα αεροπλάνο που μετέφερε πολίτες της ΕΕ μεταξύ ευρωπαϊκών πρωτευουσών. Τώρα, εμπνευσμένος από τις παραχωρήσεις που κέρδισαν οι Τουρκία και Μαρόκου με τη χρήση της μετανάστευσης ως όπλο, ασκεί πιέσεις στην ΕΕ εργαλειοποιώντας μια μεταναστευτική κρίση στα σύνορα της Λευκορωσίας με τη Λιθουανία, τη Λετονία και την Πολωνία. Ο Λουκασένκο δεν σκοπεύει μόνο να αναγκάσει την ΕΕ να χαλαρώσει τις κυρώσεις εναντίον της χώρας του. Θέλει επίσης η ΕΕ να ξεκινήσει διάλογο με την κυβέρνηση του, να αρχίσει διαπραγμάτευση, και να αποδείξει ότι οι ανακοινώσεις των Ευρωπαίων ηγετών για τη μη νομιμότητα του δεν ε΄είναι τίποτα άλλο παρά κενές λέξεις.

 Ο Λουκασένκο ξεκίνησε να χρησιμοποιεί τη μετανάστευση ως όπλο, αμέσως αφότου η ΕΕ επέβαλε το τέταρτο πακέτο κυρώσεων στο καθεστώς του. Υπήρξε μια αύξηση στις πτήσεις από τη Μέση Ανατολή προς τη Λευκορωσία, ενώ οι λεγόμενες τουριστικές εταιρείες στη χώρα ετοίμαζαν ειδικές προσφορές για περιήγηση στα δυτικά της σύνορα. Η Λιθουανία επλήγη πρώτη, αρχικά φιλοξενώντας πρόσφυγες και άλλους μετανάστες σε ειδικούς καταυλισμούς στην επικράτεια της. Αλλά αυτό έγινε ιδιαίτερα δύσκολο καθώς οι αριθμοί αυξάνονταν: Οι Λευκορώσοι συνοριοφύλακες συνόδευαν πολλούς πρόσφυγες και μετανάστες στα πιο ευάλωτα και κακώς φυλασσόμενα τμήματα των συνόρων.

 Οι λιθουανικές αρχές απάντησαν με την αλλαγή τακτικής. Τώρα, επιστρέφουν αυτούς που παράνομα περνάνε τα σύνορα στη Λευκορωσία με παρόμοιο τρόπο, μέσω "απωθήσεων”, που είναι παράνομες με βάση το διεθνές και το Ευρωπαϊκό δίκαιο - και αυτό, αντιστοίχως, έχει προκαλέσει κριτική από τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Λιθουανία έχει τοποθετήσει δεκάδες χιλιόμετρα συρματόπλεγμα στα σύνορα της, και έχει ενισχύσει τις περιπολίες.

 Η Πολωνία ακολούθησε τον ίδιο δρόμο. Πιο κοντά στη Γερμανία, η χώρα είναι τώρα ο κύριος στόχος του Λουκασένκο. Ως αποτέλεσμα, οι πολωνικές αρχές τώρα μπλοκάρουν εκατοντάδες προσπάθειες παράνομης διέλευσης των συνόρων καθημερινά. Η πολωνική κυβέρνηση δεν το έχει δει ως ανθρωπιστική κρίση, αλλά ως μια πράξη επιθετικότητας της Λευκορωσίας και δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να περιορίσει τους μετανάστες με κάθε κόστος -αποφασίζοντας ότι, εάν περάσουν τα σύνορα, πρέπει να απωθηθούν πίσω στη Λευκορωσία. Η κυβέρνηση έχει αναπτύξει 12.000 φύλακες στα σύνορα για να παρακολουθούν την περιοχή. Η Πολωνία έχει κάθε δικαίωμα να προστατεύσει τα σύνορα της, αλλά το να εμποδίζει ιατρική βοήθεια και το να σπρώχνει τους μετανάστες πίσω στη Λευκορωσία, είναι απάνθρωπο. Η χώρα θα πρέπει να εργαστεί από κοινού με τους Ευρωπαίους εταίρους για να διαχειριστεί την κατάσταση.

 Άλλες χώρες της ΕΕ αισθάνονται ήδη τον αντίκτυπο αυτής της κρίσης. Η εισροή μεταναστών στη Γερμανία μέσω της Λευκορωσίας, αυξήθηκε από 500 τον Αύγουστο σε περισσότερες από 2000 τον Σεπτέμβριο, και σε 4.000 περίπου τον Οκτώβριο. Με τα προσωρινά καταφύγια στα ανατολικά της εδάφη να είναι τώρα γεμάτα, η Γερμανία έχει επαναφέρει τους ελέγχους στα σύνορα της με την Πολωνία. Αυτό το σενάριο προβλεπόταν σε ένα διαβαθμισμένο έγγραφο που ανέθεσε το γερμανικό υπουργείο Εσωτερικών την άνοιξη του 2021. Το έγγραφο προειδοποιούσε ότι οι κυβερνήσεις της Ρωσίας και της Λευκορωσίας θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν μετανάστες για να πιέσουν τη Γερμανία και σε συνδυασμό με την παραπληροφόρηση και τις μυστικές επιχειρήσεις, να υποκινήσουν πολιτική διαφωνία στη χώρα.

 Οι ηγέτες στη Γερμανία είναι απρόθυμοι να κάνουν παραχωρήσεις στον Λουκασένκο όπως έκανε η ΕΕ στην Τουρκία το 2015. Αντιθέτως, συζητούν στοχευμένα μέτρα εναντίον αεροπορικών εταιρειών και άλλων που διευκολύνουν τη λαθρεμπορία ανθρώπων. Ωστόσο, αυτά τα μέτρα δεν θα επηρεάσουν τους μετανάστες που έχουν ήδη φτάσει στην ΕΕ. Και δεδομένης της απόρριψης των ποσοστόσεων από τη Βαρσοβία και της άρνησης της να ζητήσει βοήθεια από τη Frontex, είναι δύσκολο η Γερμανία να προτείνει την παροχή βοήθειας από την ΕΕ στην Πολωνία. Ενώ ο Seehofer επισήμανε ότι η Μόσχα έχει το κλειδί του προβλήματος, δεν προχώρησε να προτείνει το πώς η Γερμανία θα πρέπει να επηρεάσει την άποψη του Κρεμλίνου για το θέμα.

 Σε αυτό το περιβάλλον, η ΕΕ έχει έναν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει. Η Ένωση πρέπει να αποδείξει ότι δεν θα ανεβεί πλέον την εργαλειοποίηση της μετανάστευσης. Είναι σημαντικό η ΕΕ να μην μπει σε διάλογο με τον Λουκασένκο. Όπως με οποιαδήποτε μορφή εκβιασμού, θα ήταν παράλογο και επικίνδυνο να προχωρήσει σε παραχωρήσεις -διότι ο επιτιθέμενος απλώς θα ζητήσει περισσότερα. Αυτό θα σηματοδοτούσε σε άλλους απολυταρχικούς ηγέτες ότι τέτοιες τακτικές, έχουν αποτέλεσμα.

 Η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει τη βασική αιτία του προβλήματος, συνεχίζοντας να τιμωρεί τον Λουκασένκο για τις πράξεις του και κάνοντας πιο δύσκολο για τη Ρωσία να τον υποστηρίξει. Ένας τρόπος να το κάνει αυτό είναι η σημαντική αυστηροποίηση των κυρώσεων. Ταυτόχρονα, η ΕΕ θα μπορούσε να βοηθήσει να πιέσει τις κυβερνήσεις της Μέσης Ανατολής και τις αεροπορικές εταιρείες να εμποδίζουν ή να σταματήσουν να διευκολύνουν την -ουσιαστικά- λαθρεμπορία ανθρώπων (ιδιαίτερα στην περίπτωση των αεροπορικών, οι οποίες συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται στην αγορά της ΕΕ). Η ΕΕ θα πρέπει να βοηθήσει τις χώρες που συνορεύουν με τη Λευκορωσία να προστατεύσουν τα σύνορα τους και να βοηθήσουν τους μετανάστες που φτάνουν στην περιοχή τους. Αλλά θα εξαρτηθεί από τις χώρες αυτές να αποδεχθούν μια τέτοια βοήθεια.

 Ο Λουκασένκο δεν έχει δείξει ότι επιθυμεί να αλλάξει τακτική. Σχεδιάζει να αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των πτήσεων στη διάρκεια του χειμώνα -ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι η Λευκορωσία θα αναγκαστεί να φιλοξενήσει χιλιάδες μετανάστες. Δεν φοβάται για θανάτους στα σύνορα του. Για τον ίδιο, όλο αυτό είναι ένα ζήτημα επιβίωσης του καθεστώτος -που σημαίνει ότι είναι έτοιμος να το κλιμακώσει περαιτέρω και να ζητήσει την υποστήριξη της Ρωσίας στη διαδικασία. Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να εργαστούν από κοινού για να σταματήσουν την επιθετικότητά του και να αποτρέψουν μια ανθρωπιστική κρίση στο κατώφλι τους.

 Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://ecfr.eu/article/no-quiet-on-the-eastern-front-the-migration-crisis-engineered-by-belarus/

Capital.gr