Πάπας Φραγκίσκος: Ελλάδα, η μνήμη της Ευρώπης

Φωτ. ΙΝΤΙΜΕ

Ηλιάνα Μάγρα

Η μεγάλη αίθουσα του Προεδρικού Μεγάρου ήταν κατάμεστη με επιφανείς προσωπικότητες — με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης Αλέξη Τσίπρα, την Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, τον Μαργαρίτη Σχοινά, τους Υπουργούς Νίκο Δένδια, Νίκη Κεραμέως, Νότη Μηταράκη, μεταξύ άλλων, και τον Δήμαρχο Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη, να είναι κάποιοι από όσους έδωσαν το παρών στην ομιλία του Πάπα Φραγκίσκου το Σάββατο το μεσημέρι. 

 «Χωρίς την Αθήνα και χωρίς την Ελλάδα», δήλωσε ο Πάπας, ξεκινώντας έτσι την πρώτη του επίσκεψη στη χώρα μας, «η Ευρώπη και ο κόσμος δεν θα ήταν αυτό που είναι σήμερα». Ο Ποντίφικας έφτασε στην Ελλάδα από την Κύπρο λίγα λεπτά μετά τις 11 — στο Προεδρικό Μέγαρο, περιμετρικά της αυλής του οποίου στέκονταν Εύζωνες, τον υποδέχθηκε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, χάρη σε πρόσκληση της οποίας βρίσκεται στην Ελλάδα. 

 Μετά από δύο σύντομες ιδιωτικές συναντήσεις με την Πρόεδρο και τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, τον λόγο πήρε πρώτα η κ. Σακελλαροπούλου, αποκαλώντας την παρουσία του Ποντίφικα στη χώρα «ιδιαίτερη τιμή» και λέγοντας, μεταξύ άλλων, πως ο ίδιος, βαδίζοντας στα χνάρια των Αποστόλων, μεταφέρει ισχυρό μήνυμα «πίστης και αδελφοσύνης», ενώ τον ευχαρίστησε επίσης για τη θερμή του στήριξη στο θέμα της Αγίας Σοφίας, ώστε αυτή να παραμείνει «οικουμενικό σύμβολο θρησκευτικής λατρείας» και μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς προσβάσιμο σε όλους. 

Η ομιλία του Πάπα Φραγκίσκου, την οποία πραγματοποίησε στα Ιταλικά, άγγιξε πολλά θέματα — την ιστορική και πολιτισμική σημασία και συμβολή της Ελλάδος στον Δυτικό πολιτισμό και την δημοκρατία, την πανδημία και την κλιματική κρίση, το μεταναστευτικό, αλλά και την «οπισθοδρόμηση της δημοκρατίας» που παρατηρείται στην Ευρώπη και αλλού. «Είναι σύνθετη», είπε ο Ποντίφικας για τη δημοκρατία, «ενώ ο αυταρχισμός κινείται γρήγορα και, οι εύκολες διαβεβαιώσεις που προτείνει με λαϊκισμούς, φαίνονται δελεαστικές». Τόνισε πως ο σκεπτικισμός απέναντι στη δημοκρατία προκαλείται «από την απόσταση των θεσμών, από τον φόβο της απώλειας της ταυτότητας, από την γραφειοκρατία», μια κατάσταση που συμπλήρωσε ότι επιλύεται με «καλή πολιτική», τονίζοντας πως πρέπει να δοθεί προσοχή στις «αδύναμες ζώνες» για να υπάρξει συμμετοχή όλων στην «τέχνη του κοινού αγαθού», πως πρέπει να περάσουμε από τον κομματισμό και την μεροληψία στην ενεργή συμμετοχή, για να αποφύγει η Ευρώπη τις πολιτικές πολώσεις μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς, και να προχωρήσει μπροστά.

 Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στα Πολιτικά του Αριστοτέλη, στην Οδύσσεια και τον Όμηρο, στον όρκο του Ιπποκράτη, λέγοντας πως από την Ελλάδα «διευρύνθηκαν οι ορίζοντες της ανθρωπότητας», πως τα ελληνικά — τα οποία αποκάλεσε «γλώσσα αθάνατη» — έγιναν η γλώσσα της ανθρώπινης σοφίας, πως εδώ συνειδητοποίησε ο άνθρωπος ότι «είναι “ζώον πολιτικόν”», εδώ γεννήθηκε η δημοκρατία. Αναφέρθηκε στην Ακρόπολη — «ορατή από μακριά για τους ταξιδιώτες που, κατά τη διάρκεια χιλιετιών, την πλησίασαν, πρόσφερε μια αδιάσειστη αναφορά στη θεότητα». Χρησιμοποιώντας το δέντρο της ελιάς ως σύμβολο αλληλεγγύης και σύμβολο διαφορετικών εδαφών που βλέπουν την ίδια θάλασσα, ο Ποντίφικας μίλησε για την κλιματική αλλαγή και τις πρόσφατες πυρκαγιές, και πρότεινε το συγκεκριμένο δέντρο να γίνει σύμβολο της θέλησης της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.

 Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στο προσφυγικό, ένα θέμα στο οποίο ο Πάπας έχει δείξει αμέριστη ευαισθησία, θέμα που τον έφερε στην Ελλάδα, συγκεκριμένα στη Λέσβο, όπου θα μεταβεί και αύριο, το 2016, και ένα ζήτημα που υπήρξε κεντρικό κομμάτι της επίσκεψης του στην Κύπρο, από την οποία θα πάρει μαζί του στη Ρώμη 50 πρόσφυγες. Προτρέποντας και πάλι σε αλληλεγγύη προς ανθρώπους που δεν ανήκουν στο λαό μας, ο Ποντίφικας αναγνώρισε ότι κάτοικοι ορισμένων ελληνικών νησιών έχουν δει να καταφθάνει αριθμός προσφύγων μεγαλύτερος κι από τον πληθυσμό τους, ενώ κατέκρινε την «Ευρωπαϊκή χρονοτριβή» στο ζήτημα. «Η Ευρωπαική Κοινότητα, μαστιζόμενη από εθνικιστικούς εγωισμούς, αντί να είναι φορέας αλληλεγγύης, μερικές φορές εμφανίζεται αμετακίνητη και ανοργάνωτη», δήλωσε. Για μία ακόμα φορά, προέτρεψε να δοθεί προσοχή σε όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη — «τα βάσανα μας φέρνουν κοντά και η αναγνώριση ότι ανήκουμε στην ίδια εύθραυστη ανθρωπότητα θα μας βοηθήσει να οικοδομήσουμε ένα μέλλον πιο ολοκληρωμένο και ειρηνικό». Ο Ποντίφικας μίλησε επίσης για την πανδημία, τις «σκόπιμες επεμβάσεις» των Αρχών της χώρας, και τη σημασία του δικαιώματος όλων για φροντίδα και θεραπεία. Ειδική αναφορά έκανε στη συμφωνία των Πρεσπών, επαινώντας την Ελλάδα για την υπογραφή της.

 «Η μνήμη της Ευρώπης» — έτσι αποκάλεσε ο Ποντίφικας την Ελλάδα, και αναφέρθηκε στα 200 χρόνια της ελληνικής επανάστασης, χρησιμοποιώντας μια φράση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη — «Ο Θεός έβαλε την υπογραφή του για την ελευθερία της Ελλάδος» — για να αναφερθεί στην ανθρώπινη ελευθερία, ενώ τόνισε πως ανανεώνει την ευγνωμοσύνη του για τη νομική αναγνώριση της καθολικής κοινότητας στη χώρα, και επανέλαβε το αδελφικό μήνυμα που είχε απευθύνει στους καθολικούς η προσωρινή κυβέρνηση της χώρας πριν 200 χρόνια. Κλείνοντας την ομιλία του, Πάπας Φραγκίσκος αναφέρθηκε και πάλι από την γενέτειρα της, στη δημοκρατία. «Από αυτή την πόλη, από αυτό το λίκνο του πολιτισμού υψώθηκε και πάντα ας υψώνεται ένα μήνυμα που προσανατολίζει προς τα Άνω και προς τον άλλο», δήλωσε. «Στα δελεάσματα του αυταρχισμού ας απαντά με τη δημοκρατία, στην ατομιστική αδιαφορία ας αντιπαραθέτει τη φροντίδα για τον άλλο, τον πτωχό και την πλάση, που είναι οι ουσιώδεις βάσεις για έναν ανανεωμένο ανθρωπισμό, τον οποίο έχουν ανάγκη οι καιροί μας και η Ευρώπη μας». «Ο Θεός», είπε στα ελληνικά, «να ευλογεί την Ελλάδα».

Η Καθημερινή