Όσκαρ 2022*: Οι ταινίες που πρωταγωνίστησαν - Του Ελισσαίου Βγενόπουλου

Η «έκπληξη» που όλοι είχαν προβλέψει.

Σε μια επιτυχημένη τελετή,  η ταινία  CODA  της Apple TV+  έλαβε τα Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Διασκευασμένου Σεναρίου και Β’ Ανδρικού Ρόλου. Το μεγάλο φαβορί για το Όσκαρ καλύτερης ταινίας,  «η εξουσία του Σκύλου», περιορίστηκε στο βραβείο σκηνοθεσίας της Τζέιν Κάμπιον. Παρουσιάστριες της φετινής τελετής ήταν η Έιμι Σούμερ, Γουάντα Σάικς και Ρετζίνα Χολ. Όπως χλεύασε η Σούμερ, η Ακαδημία προσέλαβε τρεις γυναίκες γιατί ήταν φτηνότερο από το να προσλάβει έναν άνδρα. Αφού προσπεράσουμε τις εύθικτες αγριάδες του βραβευμένου με βραβείο Α΄ Ανδρικού ρόλου  Γουίλ Σμιθ, να επισημάνουμε την πιο συγκινητική στιγμή της βραδιάς, που ήταν το αφιέρωμα στους καλλιτέχνες και ανθρώπους του θεάματος που πέθαναν τις χρονιές 2021 και 2022 όπως οι Σίντνεϊ Πουατιέ και Μπέτι Γουάιτ, ανάμεσά τους και ο Μίκης μας.

Ας δούμε με λίγα λόγια τις ταινίες που κυριάρχησαν. 

CODA

H Ruby Rossi, όντας CODA (ακρωνύμιο που σημαίνει «παιδιά κωφών ενηλίκων») περνάει τις μέρες της βοηθώντας τον πατέρα της Frank, και τον αδελφό της Leo, στην οικογενειακή επιχείρηση αλιείας. Ο καθηγητής μουσικής όμως, διαπιστώνει την ενδιαφέρουσα χροιά της φωνής της και την προτρέπει να ακολουθήσει το ταλέντο και το όνειρό της που την οδηγούν βαθιά στα έγκατα της μουσικής και του τραγουδιού. Η οικογένεια όμως και η μικρή της επιχείρηση, την έχουν ανάγκη και τα διλήμματα της Ruby είναι μεγάλα.

Βασισμένο στην ταινία του Ερίκ Λαρτιγκό «Οικογένεια Μπελιέ», το «Coda» μεταφέρει την δράση σε μια μικρή ψαράδικη πόλη της Αμερικής και τοποθετεί στο κέντρο της την 17χρονη Ρούμπι, το μόνο μέλος μιας οικογένειας κωφών ψαράδων που έχει την ακοή της, και η οποία από πολύ μικρή λειτουργεί ως ο μεταφραστής τους και ο σύνδεσμος τους με τον υπόλοιπο κόσμο. 

Η όμορφα σκηνοθετημένη ταινία στηρίζεται σε ένα καλοφτιαγμένο σενάριο το οποίο δίνει την δυνατότητα στην πρωταγωνίστρια Emilia Jones, αλλά και στους υπόλοιπους ηθοποιούς να παρουσιάσουν με μοναδική δύναμη και πειθώ τους ρόλους τους, εμβαθύνοντας τη συγκίνηση και την απόλαυση μέχρι τα βάθη της επιτυχίας.

Για την μεγάλη της επιτυχία της ταινίας η σκηνοθέτις, Σιάν Χέντερ, δήλωσε ότι ελπίζει «έτσι να ανοίξουν οι πόρτες» για τέτοιου είδους ιστορίες, αλλά και για κωφούς πρωταγωνιστές και πρωταγωνιστές με αναπηρίες, αφού «το κοινό προφανώς ανταποκρίθηκε θετικά».

Η εξουσία του σκύλου

Η Τζέιν Κάμπιον με την εξουσία του σκύλου αποφασίζει να περάσει στην αντίπερα όχθη και να δει τον κόσμο των γυναικών από την πλευρά των ανδρών. Με όχημα το αρχετυπικό ανδρικό υπόδειγμα του καουμπόι, του άνδρα δηλαδή των ανοιχτών οριζόντων, των συντηρητικών απόψεων, των παθιασμένων ανομολόγητων ερώτων, μιλά πάλι για τις γυναίκες. Την Κάμπιον ποτέ δεν έπαψαν να την απασχολούν τα προβλήματα των γυναικών, απλώς βρήκε άλλο σημείο θέασης του κόσμου, μια άλλη γωνία για να φωτίσει τα θέματα που πάντα την απασχολούσαν. 

Το μεγάλο επίτευγμα της Κάμπιον  είναι, ότι ένα κουαρτέτο εύθραυστων  συναισθημάτων, λεπτών αποχρώσεων, διάφανων εμπειριών, το οποίο είναι κατασκευασμένο για να «ακουστεί» σε ένα δωμάτιο, η Κάμπιον το βγάζει στην απλωσιά των ανοιχτών χώρων. Εκεί βλέπουμε τις ψυχές των τεσσάρων αυτών ανθρώπων, κάποιες φορές να συντρίβονται από τις αχανείς εκτάσεις, άλλες να εμπνέονται από τις μεγάλες πεδιάδες, κάποιες άλλες να σμίγουν με το φως που πάει να χαθεί  και τελικά όλες αυτές οι αποχρώσεις και οι φωτοσκιάσεις να συντίθεται, στο μαύρο και σκοτεινό και να αφανίζονται.

Dune

Ο Βιλνέβ με αφορμή τις προσπάθειες όλων να κατακτήσουν τον σημαντικό πλανήτη Αρράκις και να ελέγχουν το πολύτιμο υλικό του,  σκέφτεται πάνω στα ζητήματα που  αφορούν την τεχνολογία, την εξουσία, την πολιτική, την οικολογία, τη θρησκεία, τις σχέσεις εξάρτησης και αλληλεπίδρασης των ανθρώπων και τα συναισθήματά τους. 

«Δεν πρέπει να φοβάμαι. Ο φόβος είναι ο φονιάς του νου», ψιθυρίζεται στην ταινία και με αυτόν τον ψίθυρο για νυστέρι, ο δημιουργός της ταινίας χαράσσει τον χρόνο, τον φθόνο και τον πόνο των ηρώων μας, νικητών και ηττημένων, ταπεινών και υπερφίαλων, δειλών και τολμηρών, γενναίων και  αλαζόνων.

Ο Ντενί Βιλνέβ  στο Dune, φροντίζει  την  επιστήμη να  την καταπίνει δημιουργικά  η φαντασία και τα αναπόφευκτα διλήμματα της τραγωδίας με αρχαιοελληνικές και σαιξπηρικές ρίζες να απλώνονται κάτω από το αμμώδες τοπίο του εγχειρήματός του. Βέβαια μια δόση Ιουδαϊκού ανατολίτικου χριστιανικού οριενταλισμού διαπερνά εγκάρσια όλο το εγχείρημα, ευτυχώς χωρίς να το ανατρέπει. 

Η Μέθοδος των Γουίλιαμς

Στη «Μέθοδο των Γουίλιαμς» το αμερικανικό όνειρο παίρνει σάρκα και οστά, καθώς ο  φτωχός Αφροαμερικανός από τη Λουιζιάνα, ο οποίος προσπαθεί με νύχια και με δόντια να μεγαλώσει τις πέντε κόρες του στο αποπνικτικό γκέτο του Λος Άντζελες τη δεκαετία του ’80, δουλεύοντας ως σεκιουριτάς. Ο Ρίτσαρντ, όμως, έχει όνειρα, δεν αφήνει τίποτα στην τύχη του. Βάσει ενός εγχειριδίου, 80 περίπου  σελίδων, που εμπνεύστηκε ενώ τα κορίτσια του ακόμα δεν μπουσουλούσαν, θα σχεδιάσει μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια τα πράγματα, ώστε να ωθήσει, παντί τρόπω, τις δύο μικρότερες κόρες του  στην κορυφή ενός αθλήματος, όχι οποιοδήποτε αθλήματος, αλλά σε ένα κατ’ εξοχήν εστέτ από αυτά, του τένις. «Η επιτυχία είναι να προχωράς από αποτυχία σε αποτυχία, χωρίς να χάνεις τον ενθουσιασμό σου», έλεγε ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, τώρα μια κουβέντα είναι αυτή, γιατί πόσο να αντέξει κι έρμος ο άνθρωπος, να προχωρά πάνω σε οβίδες από συνεχόμενες αποτυχίες; Γιατί από κάπου πρέπει κανείς να κρατιέται, από κάπου πρέπει να παίρνει και λίγη δύναμη για να μπορεί να συνεχίσει. Ο Ρίτσαρντ με επιμονή, υπομονή και πολλή δουλειά θα καταφέρει να πείσει σημαντικούς προπονητές να αναλάβουν και να προωθήσουν  τη Βένους και τη Σερένα Γουίλιαμς. Η οικογένεια μάλιστα θα μετακομίσει στη Φλόριντα και θα συνεχίσει να κυνηγά το όνειρο του Ρίτσαρντ που κατάφερε το μετατρέψει και σε όνειρο των κοριτσιών του και της οικογένειας. 

Ο πρωταγωνιστής και παραγωγός της ταινίας, Γουίλ Σμιθ σημειώνει. «Όλοι κάνουμε απίθανα όνειρα. Η ιστορία του Ρίτσαρντ και της οικογένειας του, είναι το αμερικανικό όνειρο. Είναι λίγα τα μέρη στη Γη όπου η Βένους και η Σερένα θα τα κατάφερναν. Στον πυρήνα της, η ταινία μιλάει για την επιθυμία να είσαι η καλύτερη εκδοχή σου και την ψυχική δύναμη να ξεπεράσεις τα εμπόδια».

West Side Story

Εμπνευσμένη από το έργο του Σέξπιρ, «Ρωμαίος και της Ιουλιέτα», η υπόθεση του μιούζικαλ, μεταφέρεται στο μισογκρεμισμένο Απερ Γουέστ Σάιντ της δεκαετίας του 1950, δύο αντίπαλες συμμορίες, οι λευκοί Τζετς και οι Πορτορικανοί Σαρκς, συγκρούονται άγρια. Ο Τόνι (Άνσελ Έγκορτ) όμως, που ανήκει στους λευκούς, ερωτεύεται τη Μαρία (Ρέιτσελ Ζέγκλερ), αδελφή του ορκισμένου εχθρού τους, Μπερνάρντο (Ντέιβιντ Άλβαρεζ) και κάπου εκεί ξεσπά απροκάλυπτος πόλεμος, με τη γειτονιά να χωρίζεται στα δύο και έναν έρωτα που φαίνεται αδύνατο να ανθίσει, καθώς όλοι είναι εναντίον του.

Ο Στίβεν Σπίλμπεργκ αφήνει τα γνώριμα μονοπάτια του, προκειμένου να δώσει τη δική του ερμηνεία πάνω στον θεατρικό μύθο του «West Side Story». Χρησιμοποιώντας άριστα ειδικά εφέ αλλά και εντυπωσιακά σκηνικά, καταφέρνει να ζωντανέψει ρεαλιστικά την άλλοτε σκοτεινή γειτονιά της Νέας Υόρκης, με τα διαλυμένα κτίρια, τους βρώμικους δρόμους, τα αυτοκίνητα εποχής, ρούχα και τα αξεσουάρ της 10ετίας του ’50. Η κινηματογραφική αναβίωση των θρυλικών τραγουδιών των Λέοναρντ Μπέρνσταϊν και Στίβεν Σοντχάιμ, είναι το δεύτερο, εξίσου σημαντικό, επίτευγμα του Σπίλμπεργκ.

Ο Σπίλμπεργκ ξέρει πολύ καλά κάτι που έγραψε ο Ιρλανδός συγγραφέας Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω, «ο Χορός είναι η κάθετη έκφραση οριζόντιων επιθυμιών» κι αυτό μας το δείχνει καθέτως, πλαγίως οριζοντίως και με κάθε τρόπο. Η ταινία βρίσκεται σε μια συνεχή κίνηση, σαν τους χορευτές σε μια πίστα κάτω από τους εξαίσιους ήχους μιας σπουδαίας μουσικής και όμορφων τραγουδιών, χωρίς να χάνεται τίποτα από αυτά που πρέπει να μας αφηγηθεί, χωρίς να στερούμαστε τίποτα από αυτά που κινούνται στη σφαίρα της συγκίνησης και της ευχαρίστησης.

Belfast

Ο Κένεθ Μπράνα  σχεδίασε μια αυτοβιογραφική, ασπρόμαυρη ιστορία ενηλικίωσης με τις πολιτικές και κοινωνικές ταραχές στο φόντο των δικών του αναμνήσεων. Με δύο εκπληκτικά φωτογενείς ηθοποιούς στους ρόλους των γονιών του, τον Τζέιμι Ντόρναν και την Κατρίνα Μπαλφ του “Outlander”, και με εννιά τραγούδια του Βαν Μόρισον να συνοδεύουν ηχητικά αυτό το παιχνίδι επιστροφής στο αγαπημένο Μπέλφαστ του σκηνοθέτη. Τη φωτογραφία της ταινίας υπογράφει ο μόνιμος τα τελευταία χρόνια συνεργάτης του Μπράνα  ελληνοκύπριος  Χάρης Ζαμαμπαρλούκος.

Στο φιλμ Belfast, δεν απασχολεί τον σκηνοθέτη το πολιτικό σκέλος, οι διαμάχες και οι προστριβές, δεν παίρνει θέση για κανένα από τα επίμαχα ζητήματα. Αυτό που τον  ενδιαφέρει είναι η ανθρώπινη τραγωδία αλλά σε προσωπική κλίμακα, στον περίγυρό του. Δεν ξεμακραίνει να μιλήσει για τις κοινωνικές, πολιτικές και θρησκευτικές επιπτώσεις των πράξεων των κατοίκων της διχασμένης πόλης .  Σαν να φοβάται ότι θα χάσει το στόχο θα φύγει μακριά από αυτά που θέλει να πει κι αυτά που θέλει να μας ιστορήσει είναι αυτά που νιώθει ο 9χρονος πιτσιρικάς, ο οποίος προσπαθεί να ψηλαφήσει τον παράξενο κόσμο που φωνασκεί, ξιφουλκεί και τέλος σπαράσσεται γύρω του.

Όσκαρ 2022

Καλύτερη Ταινία: CODA – Σιάν Χέντερ

Σκηνοθεσία: Τζέιν Κάμπιον – « Η Εξουσία του Σκύλου»

Α’ Ανδρικός Ρόλος: Γουιλ Σμιθ – «Η Μέθοδος των Γουίλιαμς» («King Richard»)

Α’ Γυναικείος Ρόλος: Τζέσικα Τσάστεϊν – «The Eyes of Tammy Faye»

Πρωτότυπο Σενάριο: Κένεθ Μπράνα – «Belfast»

Διασκευασμένο Σενάριο: Σιάν Χέντερ – «CODA»

Β’ Ανδρικός Ρόλος: Τρόι Κότσουρ – «CODA»

B’ Γυναικείος Ρόλος: Αριάνα Ντεμπόουζ – «West Side Story»

Μοντάζ: Τζο Γουόκερ – «Dune»

Μουσική: Dune – Χανς Τσίμερ

Κοστούμια: Κρουέλα

Φωτογραφία: Dune – Γκρεγκ Φρέιζερ

Καλύτερο Τραγούδι: No Time to Die – Μπίλι και Φινέας Άιλις 

Σκηνικά: Dune

Διεθνής Ταινία: Drive My Car – Ριγιουσούκε Χαμαγκούτσι, Ιαπωνία

Ντοκιμαντέρ Μεγάλου Μήκους: Summer of Soul (…Or, When The Revolution Could Not Be Televised) – Questlove

Ταινία Κινουμένων Σχεδίων: Encanto

Ντοκιμαντέρ Μικρού Μήκους: The Queen of Basketball

Οπτικά Εφέ: Dune

Κομμώσεις και Μακιγιάζ: «The Eyes of Tammy Faye»

Μικρού Μήκους Ταινία – Live Action: The Long Goodbye – Ανέιλ Καρία

Ηχος: Dune

* Σχόλιο εκτός Ύλης

Το βραβείο κτηνωδίας  παμψηφεί απονέμεται στον Ρώσο Βογιάρο, με δέος αποσύρθηκαν οι ανταγωνιστές του, γιατί τέτοιο ταλέντο είχαμε να δούμε από τον Χίτλερ, τον Στάλιν και τον Τιμονιέρη.

Το βραβείο υποκριτικής  και υποκρισίας στους διάφορους χαμελαίωντες της πολιτικής και της εξουσίας, στα ασπόνδυλα  του έντεχνου και άτεχνου και τους αποσταμένους επαναστάτες όλων των αποχρώσεων κόκκινων και φαιών.

Όσκαρ πρωτοεμφανιζόμενου στον ηρωικό  Βολοντίμιρ Ζελένσκι, για τον ρόλο της ζωής του