Ουκρανία 2022, όπως Βερολίνο 1945

Φωτό: Από την ταινία «Anonyma: A woman in Berlin”

Στις 2 Μαΐου 1945 διαδραματίστηκε η τελευταία μάχη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου σε ευρωπαϊκό έδαφος. Τα σοβιετικά στρατεύματα, μετά από σκληρές κι επίμονες οδομαχίες που μαίνονταν από τις 23 Απριλίου, κατέλαβαν τη γερμανική πρωτεύουσα. Στις 30 Απριλίου ο Χίτλερ αυτοκτονεί, το Βερολίνο πέφτει και το κέντρο του ναζισμού δεν είναι παρά μια ανοχύρωτη πόλη στο έλεος του Κόκκινου Στρατού.

Αυτό είναι ευρέως γνωστό. Εκείνο, όμως, που επί δεκαετίες κρατήθηκε επτασφράγιστο μυστικό επί ποινή από τη σοβιετική και ανατολικογερμανική ηγεσία – προκειμένου να μην αμαυρωθεί η νίκη της ΕΣΣΔ στο Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο - ήταν η στάση του στρατού στο κατεστραμμένο και ανυπεράσπιστο Βερολίνο. Γιατί η λαμπρή αυτή μάχη σηματοδοτεί ταυτόχρονα και την πιο επαίσχυντη σελίδα της απελευθέρωσης. 

Ο σοβιετικός στρατός - παρά τις αντίθετες οδηγίες του Στάλιν - αρχίζει να βιάζει με λύσσα και μανία οποιοδήποτε θηλυκό βρίσκει μπροστά του, ανεξαρτήτως ηλικίας. Ανατριχιαστικές περιγραφές αντλούνται από μαρτυρίες, αρχεία νοσοκομείων, ημερολόγια στρατιωτών, αλλά και γυναικών θυμάτων βιασμού, όπως εκείνο της Γερμανίδας δημοσιογράφου που θέλησε να κρατήσει την ανωνυμία της και το οποίο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με τίτλο “Anonyma: A woman in Berlin”.

Εγκλωβισμένες οι Γερμανίδες σ’ έναν φρικτό εφιάλτη, ανάμεσα στο Ράιχ που ψυχορραγεί και τον Κόκκινο Στρατό που τιμωρεί, παλεύουν να επιβιώσουν με κάθε τρόπο, ακόμα και χορεύοντας με το διάβολο.

Η κατάσταση είναι εκτός ελέγχου και η στρατιωτική ηγεσία μοιάζει ανίκανη ή αδιάφορη να εμποδίσει την εγκληματική αυτή συμπεριφορά. Οι στρατιώτες ασύδοτοι και κατά κανόνα υπό την επήρεια αλκοόλ- πολύ συχνά, οινόπνευμα και διάφορα επικίνδυνα παράγωγα που κλέβουν από εργαστήρια – θέλουν  να εκδικηθούν με το χειρότερο τρόπο για τα ναζιστικά εγκλήματα στη Σοβιετική Ένωση. 

Όπου κι αν κρύβονται εκείνες οι γυναίκες, στα διαμερίσματα, στα καταφύγια, στα κελάρια, στις σοφίτες, θα τις βρουν. Εκτός, δε, από το λιμό, το κρύο, τις κακουχίες και την ανέχεια, έχουν να αντιμετωπίσουν και τα κτηνώδη ένστικτα ενός στρατού που επειδή κατήγαγε μια περιφανή νίκη, πιστεύει ότι μπορεί να διαφεντεύει τους κατακτημένους. Τόσο πολύ, μάλιστα, έχει ξεφύγει η κατάσταση, που οι ίδιοι οι σοβιετικοί καθιερώνουν το ιατρικό πιστοποιητικό για αφροδίσια νοσήματα, χωρίς το οποίο καμία γυναίκα δεν μπορεί να πάρει μερίδα φαγητού από τα συσσίτια. «Επρόκειτο για έναν στρατό βιαστών, που είχε μετατρέψει ολόκληρο το Βερολίνο σε έναν απέραντο οίκο ανοχής», επισημαίνει η Inge, μια γυναίκα που κατέθεσε τη μαρτυρία της.

Οι εκτιμήσεις των θυμάτων βιασμού από τα δύο κύρια νοσοκομεία της πόλης κυμαίνονται από 95.000 έως 130.000. Από τους περίπου 10.000 καταγεγραμμένους θανάτους γυναικών που βιάστηκαν, οι περισσότεροι είναι αυτοκτονίες. Ωστόσο, το ποσοστό θνησιμότητας, πιστεύεται ότι είναι πολύ υψηλότερο μεταξύ των 1,4 εκατομμυρίων θυμάτων στην Ανατολική Πρωσία, την Πομερανία και τη Σιλεσία. Συνολικά, τουλάχιστον δύο εκατομμύρια Γερμανίδες πιστεύεται ότι βιάστηκαν και ένα σημαντικό ποσοστό φέρεται να έχει υποστεί πολλαπλούς βιασμούς.

Παράλληλα, τα θύματα, εκτός από το αβάσταχτο ψυχολογικό και σωματικό μαρτύριο που υπέστησαν, θα βρεθούν και αντιμέτωπα με το άρθρο 218 του γερμανικού ποινικού κώδικα, σύμφωνα με το οποίο οι αμβλώσεις είναι παράνομες στη Γερμανία. Ωστόσο, τελικά θα υπάρξει ένα μικρό παράθυρο γι’ αυτές τις γυναίκες εξαιτίας της ειδικής κατάστασης των μαζικών βιασμών του 1945. Συνολικά 995 αιτήσεις για άμβλωση – συνοδευόμενες από το θλιβερό ιστορικό του κάθε βιασμού - εγκρίθηκαν από ένα και μόνο περιφερειακό γραφείο του Βερολίνου μεταξύ Ιουνίου 1945 και 1946. Αρχεία άλλων γραφείων έχουν καταστραφεί.

Ουκρανία 2022. Σαν να μην πέρασε μια μέρα! Επαναλαμβανόμενη η Ιστορία, δείχνει και πάλι το αποτρόπαιο πρόσωπό της. Στις 22 Μαρτίου, οι Times του Λονδίνου δημοσίευσαν τον ανατριχιαστικό απολογισμό μιας γυναίκας με το ψευδώνυμο Natalya. Βρισκόταν στο σπίτι της, σε ένα χωριό κοντά στο Κίεβο, όταν άκουσε βήματα και έναν πυροβολισμό. Λίγες στιγμές αργότερα ο σύζυγός της βρισκόταν νεκρός έξω από την εξώπορτά της και δύο Ρώσοι στρατιώτες ήταν στο πλευρό της, ο ένας κρατούσε ένα όπλο στο κεφάλι της.

«Πυροβόλησα τον άντρα σου επειδή ήταν Ναζί», της είπε ο ένοπλος, προτού τη βιάσουν, καθώς ο 4χρονος γιος της έκλαιγε στο λεβητοστάσιο δίπλα. Συμπλήρωσε, δε, ότι αργότερα βιάστηκε για δεύτερη φορά από τους στρατιώτες και τελικά κατάφερε να διαφύγει στη δυτική Ουκρανία με τον γιο της.

Η Βέρα είναι μια 83χρονη τρομοκρατημένη συνταξιούχος δασκάλα, που διηγήθηκε την εμπειρία της στο CBSNews. Βιάστηκε από Ρώσο στρατιώτη που έπινε βότκα, μπροστά στον κατάκοιτο σύζυγό της. - Ντρέπομαι που είμαι άνθρωπος!- Στο μικρό χωριό της Βέρας, έχουν αναφερθεί δεκάδες βιασμοί, με θύματα, μεταξύ άλλων, και ανήλικα κορίτσια.

Εν τω μεταξύ, οι καταγγελίες πληθαίνουν δραματικά. Στη Μπούτσα, 11χρονο αγόρι βιάστηκε από στρατιωτικούς που ανάγκασαν τη μητέρα του να βλέπει, δένοντάς τη σε καρέκλα, ενώ 25 γυναίκες φέρεται να έχουν βιαστεί συστηματικά από τους Ρώσους, καθώς τις κρατούσαν αιχμάλωτες  σε ένα υπόγειο. Εννέα από αυτές κυοφορούν τώρα το παιδί του κατακτητή. 

Στο Ιρπίν, μεθυσμένοι Ρώσοι κλωτσούσαν τις πόρτες των κελαριών, τραβούσαν τις γυναίκες από τα μαλλιά για να τις βγάλουν έξω και τις βίαζαν στη μέση του δρόμου, ενώ σημειώθηκαν ομαδικοί βιασμοί μητέρων μαζί με τις κόρες τους. Σύμφωνα, δε, με τη δήμαρχο της πόλης Ιβάνκιφ, πολλές Ουκρανές ξυρίζουν το κεφάλι τους, όπως οι νεοσύλλεκτοι, για να μην είναι ελκυστικές. Homo homini lupus…

Τα περιστατικά που αναφέρθηκαν είναι ενδεικτικά και αντιπροσωπεύουν μόνο ένα ελάχιστο δείγμα των πραγματικών συμβάντων, τα οποία είναι δύσκολο να καταμετρηθούν στην παρούσα φάση. «Αυτό που ακούμε από στόμα σε στόμα, από επιζώντες σε όλη τη χώρα, είναι φρικτό», ανέφερε η ουκρανή δικηγόρος Kateryna Busol. «Έχουν περιγραφεί περιστατικά ομαδικού βιασμού, βιασμού μπροστά στα παιδιά και σεξουαλικής βίας μετά τη δολοφονία μελών της οικογένειας».

Πόσα από αυτά τα εγκλήματα θα καταγγελθούν στις αρχές, με δεδομένο το στίγμα που συχνά συνοδεύει έναν βιασμό; Σε ποια έκταση θα μπορέσουν να ερευνήσουν οι αρχές; Πόσο εφικτό είναι να αποδοθούν ευθύνες και να τιμωρηθούν οι υπαίτιοι; Ερωτήματα που ανακύπτουν πάντοτε στους πολέμους, απαντήσεις που δεν δίνονται ποτέ στην ειρήνη.

Αιώνας μπαίνει, αιώνας βγαίνει, τίποτα δεν αλλάζει σ’ αυτόν τον καταραμένο πλανήτη. Συνθήκες, όπως αυτή της Γενεύης, παραμένουν κενό γράμμα – έτσι κι αλλιώς, πόλεμος και δίκαιο είναι σχήμα οξύμωρο - κι όσο ο άνθρωπος αφήνει το μυαλό του στο σκοτάδι, τόσο ο πόλεμος πάντα θα βγάζει στη φόρα τα πιο άγρια και κτηνώδη ένστικτα των ισχυρών απέναντι στους ασθενέστερους και ανίκανους να αμυνθούν. Οι γυναίκες ήταν, είναι και θα είναι τα εύκολα θύματα και οι αποδέκτες της βίας και του παραλογισμού κάθε ένοπλης σύρραξης, - και όχι μόνο - όπου Γης.

Καληνύχτα Κεμάλ! Αυτός ο κόσμος δεν θ’ αλλάξει ποτέ!

Info:

Antony Beevor, Βερολίνο-Η Πτώση 1945, εκδ. Γκοβόστη, 2004

 bbc.com: The rape of Berlin

 theguardian.com: The Russian soldiers raped every German female from eight to 80

nytimes.com: Reports of sexual violence involving Russian soldiers are multiplying, Ukrainian officials say

 thetimes.co.uk: Russian soldiers raped me as my terrified son cried

 cbsnews.com: Elderly Ukrainian woman says she was raped after Russians took her village: "I wish he had killed me instead of what he did"

 Newsweek.com: Russian Soldiers Raped Dozens, Impregnated 9 in Bucha Basement