Το ρωσικό 11ο Σώμα Στρατού αποδεκατίστηκε στην Ουκρανία αφήνοντας απροστάτευτο το Καλίνινγκραντ

Του David Axe

Πριν από έξι χρόνια, Πολεμικό Ναυτικό της Ρωσίας συγκρότησε ένα νέο Σώμα Στρατού, καθήκον του οποίου ήταν η υπεράσπιση του Καλίνινγκραντ, του ρωσικού θύλακα στη Βαλτική Θάλασσα μεταξύ Πολωνίας και Λιθουανίας.

Εντός του 2022, όμως, όταν ο πόλεμος στην Ουκρανία άρχισε να μην εξελίσσεται κατά τις βουλές της Μόσχας, το Κρεμλίνο απέσυρε το 11ο Σώμα Στρατού από το Καλίνινγκραντ και το έστειλε στην Ουκρανία, όπου οι στρατιωτικές δυνάμεις του Κιέβου το κατέστρεψαν γρήγορα.

Ο σχηματισμός, η ανάπτυξη και η καταστροφή του 11ου Σώματος Στρατού αφηγούνται μια ιστορία που είναι μεγαλύτερη από την τραγική ιστορία του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το Σώμα, τοποθετημένο ανάμεσα σε δύο χώρες του ΝΑΤΟ κατά μήκος μιας θάλασσας στρατηγικής σημασίας, υποτίθεται πως θα έδινε πλεονέκτημα στις ρωσικές δυνάμεις εάν ξεσπούσε ένας παγκόσμιος πόλεμος.

Αντ' αυτού, έγινε τροφή για τα κανόνια του ουκρανικού στρατού που, στα χαρτιά, ήταν πιο αδύναμος από τον ρωσικό. Πλέον το Καλίνινγκραντ είναι σχεδόν ανυπεράσπιστο και η απειλή που αποτελούσαν κάποτε τα στρατεύματα του για το ΝΑΤΟ... έχει εξανεμιστεί.

Στην πραγματικότητα, το 11ο Σώμα Στρατού δεν είναι ένας νέος σχηματισμός, αλλά μια ομαδοποίηση υφιστάμενων σχηματισμών υπό ενιαίο στρατηγείο, το οποίο υπάγεται στον Στόλο της Βαλτικής του ρωσικού Ναυτικού. Το Σώμα επιβλέπει μια μηχανοκίνητη μεραρχία, ένα μηχανοκίνητο σύνταγμα, πυροβολικό, μονάδες αεράμυνας και εκτόξευσης πυραύλων καθώς και μονάδες υποστήριξης.

Προτού η Μόσχα κλιμακώσει τις πολεμικές της επιχειρήσεις στην Ουκρανία, στο Καλίνινγκραντ υπήρχαν τουλάχιστον 12.000 Ρώσοι στρατιώτες, με περίπου 100 άρματα μάχης T-72, μερικές εκατοντάδες οχήματα μάχης BTR, οβιδοβόλα Msta-S και εκτοξευτήρες πυραύλων BM-27 και BM-30. Το 11ο Σώμα Στρατού επέβλεπε το μεγαλύτερο μέρος αυτών των δυνάμεων.

Τοποθετημένο στα δυτικά σύνορα της Λιθουανίας, ενός από τα ασθενέστερα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, το 11ο Σώμα Στρατού ήταν το "αμόνι" για μια πιθανή ρωσική εισβολή στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες Λιθουανία, Λετονία και Εσθονία. Το "σφυρί" ήταν η χερσαία δύναμη 18.000 ανδρών στη δυτική Ρωσία στα ανατολικά σύνορα των κρατών της Βαλτικής.

Το ΝΑΤΟ παρακολουθούσε προσεκτικά τη συσσώρευση δυνάμεων στο Καλίνινγκραντ. "Ασφαλώς, το Καλίνινγκραντ ήταν ιστορικά μια περιοχή που έλκυε την προσοχή μας όσον αφορά τη δυναμική του αλλά και την ευαίσθητη περιφερειακή κατάσταση που διαμορφωνόταν", δήλωσε αξιωματούχος της Άμυνας των ΗΠΑ σε δημοσιογράφους τον περασμένο Ιούνιο.

Η δυναμική αυτή άλλαξε ριζικά μετά τον Φεβρουάριο. Το Κρεμλίνο δέσμευσε το 80% των χερσαίων δυνάμεών του για την εισβολή στην Ουκρανία και γρήγορα έχασε πολλές εξ αυτών στην αποτυχημένη προσπάθειά του να καταλάβει  έχασε πολλές από αυτές σε μια καταδικασμένη προσπάθεια να καταλάβει το Κίεβο.

Παρατεταγμένα κατά μήκος των δρόμων που οδηγούσαν στην ουκρανική πρωτεύουσα, τα ρωσικά στρατεύματα –με κακή καθοδήγηση και ελλείψεις στον εφοδιασμό– ήταν ευάλωτα στο ουκρανικό Πυροβολικό, στα drones και στις μονάδες του Πεζικού που μετέφεραν αντιαρματικούς πυραύλους ακριβείας.

Μετά από έναν μήνα σκληρών εχθροπραξιών, οι Ρώσοι υποχώρησαν από το Κίεβο. Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, αλλά είναι πιθανό να είχαν 50.000 νεκρούς και τραυματίες μέχρι να σταθεροποιηθούν οι γραμμές του μετώπου τον Μάιο. Εκείνη την περίοδο, οι Ρώσοι κατείχαν το στρατηγικής σημασίας λιμάνι της Χερσώνας στον νότο και βρίσκονταν στα περίχωρα του Χάρκοβο, 40 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Ρωσίας με το βορειοανατολικό τμήμα της Ουκρανίας.

Όμως, οι ρωσικές δυνάμεις ήταν ευάλωτες και γίνονταν όλο και πιο ευάλωτες, καθώς ο ουκρανικός στρατός –εξοπλισμένος με πυροβόλα και ρουκέτες που προμηθεύθηκε από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη– άρχισε να πλαγιοκοπεί τις ρωσικές γραμμές ανεφοδιασμού. Το Κρεμλίνο, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να ανανεώσει τα στρατεύματά του, κινητοποίησε το 11ο Σώμα Στρατού, μεταφέροντάς το με πλοία και αεροπλάνα στο Μπέλγκοροντ στη νότια Ρωσία και αποκεί στην Ουκρανία κοντά στο Χάρκοβο.

Τρεις μήνες σκληρών μαχών εξάντλησαν τις δυνάμεις του 11ου Σώματος. Το Reuters απέκτησε πρόσβαση σε έγγραφα του ρωσικού Σώματος, μεταξύ των οποίων ένα υπολογιστικό φύλλο –ημερομηνίας 30 Αυγούστου, ακριβώς πριν οι Ουκρανοί εξαπολύσουν τη μεγάλη αντεπίθεση–, σύμφωνα με το οποίο το 11ο Σώμα διέθετε μάχιμο το 71% των συνολικών δυνάμεών του. Μερικά τάγματα, όμως, είχαν συρρικνωθεί στο 1/10 του αρχικού στρατιωτικού τους προσωπικού.

Τα πράγματα χειροτέρεψαν. Στα τέλη Αυγούστου και στις αρχές Σεπτεμβρίου, οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις εξαπέλυσαν τη διπλή αντεπίθεσή τους στα ανατολικά του Χάρκοβο και στα βόρεια της Χερσώνας. Η επιχείρηση στο Χάρκοβο, στην οποία συμμετείχαν δώδεκα ουκρανικές ταξιαρχίες, αποκάλυψε τις μεγάλες αδυναμίες των ρωσικών δυνάμεων στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένου του 11ου Σώματος Στρατού.

Δεκάδες χιλιάδες Ρώσοι υποχώρησαν, παραδόθηκαν ή σκοτώθηκαν στη μάχη, καθώς τα ουκρανικά στρατεύματα απελευθέρωσαν περίπου 2.600 τ.χλμ. στην περιφέρεια του Χάρκοβο μέσα σε δύο εβδομάδες. Το 11ο Σώμα Στρατού υπέφερε περισσότερο από τους υπόλοιπους ρωσικούς σχηματισμούς στην περιοχή. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (ISW) στην Ουάσιγκτον ανέφερε πως το ρωσικό Σώα είχε "δεχθεί βαρύ πλήγμα". 

Ίσως και να υποτιμήθηκε η κατάσταση. Το ουκρανικό Γενικό Επιτελείο Στρατού ανέφερε ότι το 11ο Σώμα Στρατού έχασε 200 οχήματα και το 50% των στρατιωτών του κατά την αντεπίθεση των Ενόπλων Δυνάμεων του Κιέβου. 

Πιθανόν το 11ο Σώμα Στρατού να επιβιώσει. Εάν ναι, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα χρειαστεί πολλούς μήνες για να αναλάβει δυνάμεις, να επανεξοπλιστεί και να επιστρατεύσει κληρωτούς προκειμένου να ανακτήσει έστω και μικρό μέρος της ισχύος που διέθετε.

Η ανάπτυξη και ο επακόλουθος αποδεκατισμός του 11ου Σώματος Στρατού είναι μια τραγωδία για τους στρατιώτες του που υπέφεραν και σκοτώθηκαν, αλλά και ένα σοβαρό πλήγμα για τις ευρύτερες ρωσικές πολεμικές επιχειρήσεις στα ουκρανικά εδάφη.

Οι επιπτώσεις αγγίζουν ολόκληρη την Ευρώπη. Το 11ο Σώμα Στρατού υποτίθεται πως θα υπερασπιζόταν το Καλίνινγκραντ και θα απειλούσε το ανατολικό μέτωπο του ΝΑΤΟ. Σήμερα δεν μπορεί να κάνει τίποτε από τα δύο.

Πηγή: Forbes via Capital.gr (Αποκλειστική συνεργασία)