Ακριβή μου Βεατρίκη (σοβαρή μου ΕΡΤ) - Της Ρέας Βιτάλη

 «Η λησμονιά πονάει περισσότερο από τη θύμηση»... Αναφέρομαι στη Βεατρίκη Σαΐας Μαγρίζου. Τη συγγραφέα τού «Το βραχιόλι της φωτιάς», του βιβλίου που περιέχει την ιστορία της οικογένειάς της, Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Και μεταφέρθηκε στην ΕΡΤ. Η προσπάθεια αξιοθαύμαστη, αξιέπαινη, κοπιώδης. Ωστόσο, το άτιμο βιβλίο κερδίζει και πάλι τη μάχη...

Πατέρας κόρη. Τι σχέση! Πόσο μάλλον «τι σχέση!» αναφορικά με εκείνους τους δυο. Της παρέδιδε την αλήθεια του, ως επιζών της ναζιστικής θηριωδίας του Αουσβιτς, σαν κάρβουνο και κλωνάρι αμυγδαλιάς στα χέρια της συνείδησής της. Η αμυγδαλιά σκέφτεται, σκέφτεται ήσυχα μέχρι να ανάψει άνθη όσο κανένα άλλο δέντρο… Να γίνει, ας πούμε, κάποτε βιβλίο. «Μου μιλούσε, μιλούσαμε, αγκαλιαζόμασταν με λυγμούς» κι εκείνη, όπως τον ένοιωθε μέσα σε κάθε κύτταρό της να πονάει και την πονούσε ότι πόναγε, αγαπησιάρικα τον παρότρυνε «Ασ’ τα. Μην τα θυμάσαι… Ξέχνα τα». Κι τότε εκείνος της έδινε, το πιο τρυφερό πρόσταγμα ύπαρξης… Ακου φράση που της είπε! «Η λησμονιά πονάει περισσότερο από τη θύμηση».

Αναγνώστες μου, αναφέρομαι στη Βεατρίκη Σαΐας Μαγρίζου. Τη συγγραφέα τού «Το βραχιόλι της φωτιάς». Το βιβλίο που περιέχει την ιστορία της οικογένειάς της, Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Η ράτσα που θα μπορούσαμε να πούμε σημάδεψε με την παρουσία της τη Θεσσαλονίκη σε πολλούς τομείς. Καταγράφηκε στα μεγάλα της φυλής αλλά και στις ντροπές μας. Και ήρθε ο χρόνος… Της αλήθειας. Ήρθε η ώρα… Εφεραν την ώρα. Αρχικά ο προηγούμενος δήμαρχος Μπουτάρης και άλλοι και άλλοι και φτάνουμε και στη ακριβή μας, Βεατρίκη. Κι έτσι θα ξεμυτίσουν κι άλλοι κι άλλοι. Να φτάσουν την αλήθεια ως το κόκκαλο, να τη μεταφέρουν στην νέα γενιά. 

Αρχικά διάβασα το βιβλίο. Μελέτησα τη συγγραφέα. Έχουν μια αδικία οι βιογραφίες. Υποτιμούν την τέχνη του συγγραφέα. Η οικογενειακή της ιστορία ήταν η ρίζα και ο κορμός του δέντρου της αλλά τα παρακλάδια, κατά πού θα τα αναπτύξεις είναι το ταλέντο της συγγραφής. Εκεί παραδέχτηκα την ευφυία, τη δύναμη, την τάξη αλλά και τη γενναιοδωρία της. Να συμπεριλάβει στην ιστορία της και τη τσιγγάνικη φυλή, με τη φαντασία της πια. Τη φυλή που δυστυχώς στα χρόνια, κυρίως λόγω του αναλφαβητισμού της (που πρωτίστως η ίδια δεν αντιλαμβάνεται ως «αμαρτία» – αλλά αυτό είναι για άλλο κείμενο) δεν παραδίδει στην ιστορία της ανθρωπότητας και τα δράματά της ιστορίας τους.

Ο Χίτλερ στόχευσε τη φυλή τους όσο των Εβραίων, όσο και τους ομοφυλόφιλους. Η σκηνή με το πιάνο να κατεβαίνει και να απλώνει ασυνήθιστους ρυθμούς στον καταυλισμό των τσιγγάνων είναι μεγαλειώδης. Οι σκηνές της συγκέντρωσης ανδρών στην πλατεία Ελευθερίας Θεσσαλονίκης, ως αρχή ενός δράματος που κανένας δεν γνώριζε που θα έφτανε, είναι σπαρακτικά μεγαλειώδεις. Οι σκηνές μέσα στο τρένο που κατευθύνεται στο Άουσβιτς είναι συνταρακτικά δοσμένες. Το πώς η αξιοπρέπεια λιώνει σταδιακά. Ενα γυναικείο βρακί που δεν νοιάζονταν πια να σταθεί, στοίχειωσε μέσα μου. Όταν για τις σωματικές ανάγκες τόσων και τόσων αντιστοιχούσε ένα βαρέλι που ξεχείλιζε κάτουρο, σκατό και μπόχα.

«Δεν ήταν πόλεμος. Στους πολέμους προστατεύονται τα γυναικόπαιδα, οι γέροι, οι ανήμποροι. Σε αυτό το κακό που ζούσαν εμπλέκονταν όλοι. Ο εχθρός δεν έκανε έναν τίμιο πόλεμο». Το βιβλίο της Βεατρίκης παραδίδει χρήσιμα στοιχεία, ανοίγει κεφάλαια και σκορπάει ερωτήματα, είναι άφοβο. Αφοβο. Τι έγινε με τους ραβίνους, πώς ενήργησαν, τι έκαναν για να αποτρέψουν το κακό; Αναγνώστη, κάνε συγκρίσεις με την κάθε είδους εκκλησία… Μάθε για τους έλληνες δοσίλογους. Είναι τολμηρό και άγριο αλλά και τόσο τρυφερό ενώ η ροή συναρπάζει, καθηλώνει, δεν το αφήνεις από τα χέρια σου. 

Την Παρασκευή, στην Αγία ERTFLIX παρακολούθησα τη σειρά «Το βραχιόλι της φωτιάς». Το «Αγία» έχει να κάνει, επιτρέψτε μου, και με την «ΚΕΡΑΙΑ» «μου». Ολο και πιο λίγοι, και καλά κάνουν, παρακολουθούν πια τηλεόραση και δη «οn time» (ακριβώς την ώρα που παίζεται κάτι). Νοιώθω ευτυχής που υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Την εισπράττω την τιμή. Είναι σαν «βιβλίο». Το αφήνεις, συνεχίζεις, αν όμως καταφέρεις να γραπώσεις από τα μάτια τον τηλεθεατή… Είναι μεγάλη τιμή και χαρά για τον δημιουργό.

Στην ΕΡΤ αξίζουν πολλά συγχαρητήρια γιατί εν μέσω πανδημίας γκάζωσε. Εκανε το αρνητικό, θετικό. Ενώ οι προηγούμενοι έστηναν Μνήμα για τους νεκρούς της ΕΡΤ  (μην ψάξετε νεκρούς στους νεκρούς), η νέα διοίκηση στηριζόμενη σε ζωντανούς που χρειάζονταν ευεργετική ώθηση και βήμα, μεγαλούργησαν. Μικρόψυχο να κάνουμε ότι δεν το βλέπουμε ενώ τα βλέπουμε. Εν προκειμένου υποκλίνομαι στην αφοβία τους να επενδύσουν σε μια σελίδα παγκόσμιας ιστορίας συνδεδεμένη άρρηκτα και με τον ελληνισμό και μάλιστα με τον εβραϊκό ελληνισμό ενώ δυστυχώς ακόμα ψιλοκρύβουμε αντισημιτισμό. Είναι ευεργετικό μάθημα για όλους μας αφού η σύγχρονη Ιστορία δυστυχώς κακοποιείται στο σχολείο ή δεν την προλαβαίνουμε «Δεν προλάβαμε την ύλη μέχρι εκεί…», ώστε να καταλήγουμε «υπερηφάνως αμόρφωτοι» λιγούρια μόνο δοξαστικών και Ζήτω! 46.000 Εβραίοι εκτοπίστηκαν από τη Θεσσαλονίκη και επέζησαν 1.950.   

Πάμε στην τηλεοπτική απόδοση του «Βραχιόλι της φωτιάς», παραγωγή οκτώ επεισοδίων σε σκηνοθεσία Γιώργου Γκικαπέππα. Εν αρχή, μια παραγωγή πλούσια, ατμοσφαιρική, με εξαιρετικά κοστούμια και φροντισμένα σκηνικά αλλά κυρίως με εξαιρετικούς ηθοποιούς ως προσωποκεντρική.

Φωτό: Το καστ της σειράς της ΕΡΤ και (δεξιά) η οικογένεια της Βεατρίκης Σαΐας Μαγρίζου, συγγραφέως τού βιβλίου «Το βραχιόλι της φωτιάς» |CreativeProtagon

Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους ο Νίκος Ψαρράς, ως πατέρας Κοέν, εξελίσσει στοιχεία που κατέχει πια, καθώς ο ρόλος του, αυτή τη φορά είναι  επιπλέον πολυδιάστατος. Η Ελισάβετ Μουτάφη, ως η μητέρα, έχει ψαχουλέψει, έχει παλέψει με κάθε πτυχή του ρόλου της. Είναι συναρπαστική με σοφία άριστης δοσολογίας σε κάθε βλέμμα, στις αποχρώσεις της φωνής, στην αγριάδα και στη γλύκα και στο δυσκολότερο που είναι η αρχοντιά. Ο Χρήστος Λούλης καταφέρνει μια ήσυχη ισορροπία.

Αλλά οι πραγματικές εκπλήξεις έρχονται από τους νέους ηθοποιούς. Μια νέα γενιά, σπουδαγμένη και χωρίς έπαρση. Μια γενιά cool που αυτό μεταφέρει και με συγκινεί βαθιά. Η επιλογή της ηθοποιίας δεν έχει να κάνει με το να δουν τον εαυτό τους «εξώφυλλο» αλλά να μελετήσουν τα βάθη της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, γι΄αυτό την ονομάζω μορφωμένη γενιά σε χρόνια αμορφωσιάς και των influencer της φτωχοπείνας. Ποιος, μωρέ, να γράψει αντί για σένα την εργασία σου στην ηθοποιία; Η Νεφέλη Κουρή, λαμπρό παράδειγμα! Ως Ζακλίν. Τι ταλεντάρα! Ο Δημήτρης Αριανούτσος ως Ιωσήφ… Δείτε, μελετήστε έναν έναν τους νέους. Σιγά σιγά θα κτίσουν όνομα. Δεν τους «λέει» το τζούφιο γρήγορα.

Αλλά, αναγνώστες μου, σε έντιμα κατορθώματα αξίζει και η αλήθεια. Έτσι τιμάς αληθινά τους ενσυνείδητους δημιουργούς. Αλλιώς αγιογραφείς και τους προσβάλλεις. Οι προθέσεις τους είναι διαφανείς, έντιμες, η προσπάθεια αξιοθαύμαστη, αξιέπαινη, κοπιώδης. Σπρώχνει επόμενους. Ξέρετε πόσο σημαντικό είναι αυτό;

Ωστόσο, το άτιμο βιβλίο κερδίζει και πάλι τη μάχη. Είναι η εκδίκηση της τέχνης της γραφής. Οι σκηνές στα βαγόνια είναι χλιαρές. Ενίοτε και αφελείς… Με μια τόσο γρήγορη ματιά αναγνωρίζεις το «Γευγελή» σε βαγόνι που τρέχει και ενώ ανασηκώνεσαι «ξερός»; Δώσε του λίγα λεπτά! Εκείνο το, μια σταλιά βαρελάκι σε μια γωνία σε χρόνο δευτερολέπτου πώς του ξεπέταξαν έτσι, πώς του ξέσκισαν την τραγική αλήθεια του όπως αποδίδεται στο βιβλίο; Πού είναι η κακουχία τόσων ημερών, πού είναι οι καβγάδες καθώς ο άνθρωπος μεταμορφώνεται σε ζώο και διεκδικεί; Και επίσης οι Τσιγγάνοι… Πώς δεν μελέτησαν οι ηθοποιοί την ιδιαίτερη προφορά τους για να την αποδώσουν; Σε κάθε επεισόδιο θαρρείς έχεις να κάνεις με μασκαρεμένους σύγχρονους. Και ο θάνατος της τσιγγάνας είναι σαν από παιδικό σκετς. Αυτά βέβαια είναι ψήγματα…

«Δώστε μας τα χρήματα ξένων μεγάλων παραγωγών να σας κάνουμε θάματα!» θα μπορούσε να αντιπαραθέσει κάποιος και δικαίως. «Το βραχιόλι της φωτιάς» είναι μια εξαιρετική δουλειά πολλών άξιων παραγόντων. Και πάνω, πάνω, πάνω από όλα είναι μια χρήσιμη σειρά. Που κοσμεί την κρατική τηλεόραση και αυτό που οφείλει να πρεσβεύει.  Ακριβή μου Βεατρίκη. Αξια κόρη. Τι σπουδαίο μνημόσυνο έκανες! «Η λησμονιά πονάει περισσότερο από τη θύμηση». 

 Υ.Γ. Ταξιδέψτε με τα παιδιά σας στο Αουσβιτς. Δεν θα πάψω να σας προτρέπω. Συγκινούμαι όποτε βλέπω τις φωτογραφίες μας από εκείνο το ταξίδι. Ο Κώστας μας ήταν 11 ετών. Τώρα πια είναι φοιτητής. Ηταν δηλαδή στην κατάλληλη ηλικία. Χέρι χέρι, τρόμο τρόμο, φρίκη φρίκη, κόμπο κόμπο στον λαιμό, περπατήσαμε εκεί βήμα βήμα. Να γνωρίζουμε. «Σκέφτομαι μαμά ότι ο άνθρωπος έφτασε στο φεγγάρι, καταπολέμησε ένα σωρό αρρώστιες αλλά ο άνθρωπος έκανε και αυτό… Κι αυτό!» μου είχε πει με ορθάνοιχτα μάτια. Να μην ξεχάσουμε. Να μην επαναλάβουμε. Και πάνω απ΄όλα να μη γινόμαστε φαιδροί, αστοιχείωτοι ψηφοφόροι.   

Πηγή: Protagon.gr