Η ρωσική λεγεώνα που πολεμά με τους Ουκρανούς

 THE NEW YORK TIMES

H Λεγεώνα της «Ελεύθερης Ρωσίας» που πολεμά με τους Ουκρανούς και θέλει να ρίξει τον Πούτιν

Η ιστορία των στρατιωτών σε μια ουκρανική μονάδα που αποτελείται αποκλειστικά από Ρώσους που πολεμούν τους συμπατριώτες τους

Φωτο: Στρατιώτες της Λεγεώνας Ελεύθερη Ρωσία κατά τη διάρκεια εκπαίδευσης στα περίχωρα του Κιέβου (©Lynsey Addario for The New York Times)

Michael Schwirtz/The New York Times

 Ο στρατιώτης γονάτισε στο χιόνι, στόχευσε με έναν εκτοξευτή ρουκετών και πυροβόλησε προς την κατεύθυνση των ρωσικών στρατευμάτων που βρίσκονταν περίπου ενάμισι χιλιόμετρο μακριά. Ηταν τοποθετημένος σε μια ουκρανική θέση βολής και, εξ όψεως, δεν διέφερε σε τίποτα από τα υπόλοιπα ουκρανικά στρατεύματα που πολεμούσαν νότια της πόλης Μπαχμούτ, σε ένα από τα πιο βάναυσα «θέατρα του πολέμου».

Αυτός και οι σύντροφοί του, όμως, δεν είναι Ουκρανοί. Είναι στρατιώτες σε μια ουκρανική στρατιωτική μονάδα που αποτελείται αποκλειστικά από Ρώσους που πολεμούν και σκοτώνουν τους συμπατριώτες τους.

Εχουν πάρει τα όπλα εναντίον της Ρωσίας για διάφορους λόγους: από μια αίσθηση ηθικής αγανάκτησης για την εισβολή της χώρας τους, μια επιθυμία να υπερασπιστούν την υιοθετημένη πατρίδα τους, την Ουκρανία, ή εξαιτίας μιας γενικευμένης αντιπάθειας προς τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν. Και έχουν κερδίσει αρκετή εμπιστοσύνη από τους Ουκρανούς διοικητές ώστε να πάρουν μια θέση μεταξύ των δυνάμεων που πολεμούν άγρια απέναντι στον ρωσικό στρατό.

«Ενας πραγματικός Ρώσος δεν εμπλέκεται σε έναν τόσο επιθετικό πόλεμο, δεν βιάζει παιδιά, δεν σκοτώνει γυναίκες και ηλικιωμένους», είπε Ρώσος μαχητής με το στρατιωτικό όνομα Caesar, επισημαίνοντας τις φρικαλεότητες που διέπραξαν Ρώσοι στρατιώτες· φρικαλεότητες που τον παρακίνησαν να εγκαταλείψει την πατρίδα του, να φύγει από την Αγία Πετρούπολη, και να πολεμήσει στο πλευρό της Ουκρανίας.

«Γι’ αυτό δεν έχω τύψεις. Κάνω τη δουλειά μου και έχω σκοτώσει πολλούς από δαύτους».

Σχεδόν έναν χρόνο μετά από το ξέσπασμα του πολέμου, η Λεγεώνα της «Ελεύθερης Ρωσίας», όπως ονομάζεται η μονάδα, έχει λάβει λίγη προσοχή – εν μέρει για την προστασία των στρατιωτών από αντίποινα από τη Μόσχα, αλλά και λόγω της απροθυμίας του ουκρανικού στρατού να τονίσει τις προσπάθειες των στρατιωτών των οποίων η πατρίδα έχει κάνει τόσο μεγάλο κακό στην Ουκρανία. Αρκετές εκατοντάδες από αυτούς είναι συγκεντρωμένοι στην περιοχή γύρω από το Μπαχμούτ, στην ανατολική Ουκρανία, ανέφεραν αξιωματούχοι. Συγκεντρώνονται πάντα με τους δικούς τους, αλλά επιβλέπονται από Ουκρανούς αξιωματικούς.

Ορισμένοι Ρώσοι στρατιώτες αποκάλυψαν ότι ζούσαν ήδη στην Ουκρανία όταν οι ρωσικές δυνάμεις εισέβαλαν πέρυσι και ένιωσαν την υποχρέωση να υπερασπιστούν τη χώρα που τους φιλοξενούσε. Αλλοι, συχνά χωρίς στρατιωτική εμπειρία, πέρασαν στην Ουκρανία από τη Ρωσία μετά την έναρξη του πολέμου, έχοντας την αίσθηση ότι η εισβολή του Κρεμλίνου ήταν βαθιά άδικη.

©Lynsey Addario for The New York Times

«Δεν ήρθαμε εδώ για να αποδείξουμε κάτι», είπε ένας στρατιώτης με το ψευδώνυμο Zaza. «Ηρθαμε εδώ για να βοηθήσουμε την Ουκρανία να επιτύχει την πλήρη απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων από το ουκρανικό έδαφος και τη μελλοντική “απο-πουτινοποίηση” της Ρωσίας».

Φοβούμενοι αντίποινα εναντίον συγγενών τους αλλά και των ίδιων, κανένας από τους στρατιώτες που ερωτήθηκαν δεν συμφώνησε να αναφερθεί ονομαστικά ή να παράσχει συγκεκριμένες λεπτομέρειες για τη ζωή του. Την περασμένη εβδομάδα, μάλιστα, το γραφείο του γενικού εισαγγελέα της Ρωσίας κατέθεσε μήνυση στο ανώτατο δικαστήριο της χώρας για να κηρύξει τη Λεγεώνα τρομοκρατική οργάνωση.

Ο Zaza, ένας αδύνατος ξανθός που «με το ζόρι» φαίνεται σα μαθητής λυκείου, δεν αποκάλυψε καν την ηλικία του, λέγοντας μόνον ότι ήταν κάτω των 20. Μετά την εισβολή των ρωσικών δυνάμεων, είπε, δεν μπορούσε να κρατήσει το στόμα του κλειστό. Η ειλικρίνεια και οι αντιπολεμικές αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τον έβαλαν σε μπελάδες με τη διοίκηση του πανεπιστημίου του και μετά με την αστυνομία. Οταν αξιωματικοί από την υπηρεσία ασφαλείας της Ρωσίας εμφανίστηκαν στο κατώφλι του το περασμένο φθινόπωρο, αποφάσισε ότι ήταν ώρα να τα μαζέψει και να φύγει.

Σημείωσε ότι πέρασε τα σύνορα με την Ουκρανία και έκανε αίτηση για να πολεμήσει.

«Σε τόσο νεαρή ηλικία, είναι λίγο νωρίς για μένα να μιλήσω για τις πολιτικές μου απόψεις και την κοσμοθεωρία μου, διότι τώρα διαμορφώνονται», είπε ο ίδιος. «Οταν όμως η χώρα σου έχει καταληφθεί από έναν κακό άνθρωπο, πρέπει να πάρεις τα πράγματα στα χέρια σου».

Στην αρχή του πολέμου, ο ουκρανικός νόμος εμπόδιζε τους Ρώσους πολίτες να ενταχθούν στις ένοπλες δυνάμεις. Τον Αύγουστο οριστικοποιήθηκε η νομοθεσία που θα επέτρεπε στη Λεγεώνα να συμμετάσχει νόμιμα στον αγώνα, δήλωσε ο Αντρι Γιούσοφ, εκπρόσωπος της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών της Ουκρανίας.

«Υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός Ρώσων που λόγω των ηθικών τους αρχών δεν μπορούσαν να μείνουν αδιάφοροι και έψαχναν τρόπο να ενταχθούν στις τάξεις των υπερασπιστών της Ουκρανίας», είπε ο Γιούσοφ, εξηγώντας το σκεπτικό του στρατού να δημιουργήσει τη μονάδα. «Ολοι οι λεγεωνάριοι έχουν έρθει με μια τεράστια επιθυμία να σταματήσουν τις ορδές του Πούτιν και να απελευθερώσουν τη Ρωσία από τη δικτατορία».

Η ομάδα λειτουργεί υπό την ομπρέλα της Διεθνούς Λεγεώνας της Ουκρανίας, μιας μαχητικής δύναμης που περιλαμβάνει μονάδες που αποτελούνται από Αμερικανούς και Βρετανούς εθελοντές, καθώς και Λευκορώσους, Γεωργιανούς και πολίτες άλλων κρατών.

Δεν είναι εύκολο να ενταχθείς, είπαν Ρώσοι στρατιώτες. Πρέπει να καταθέσουν αίτηση και να υποβληθούν σε εκτεταμένο έλεγχο ιστορικού που περιλαμβάνει τεστ αλήθειας. Μόνο τότε μπορούν να ξεκινήσουν τη βασική προπαίδευση. Εξαιτίας της ρωσικής υπηκοότητας, αντιμετωπίζονται αναπόφευκτα με δυσπιστία. Υπήρξαν αρκετές προσπάθειες από Ρώσους κατασκόπους να διεισδύσουν στη Λεγεώνα, είπε ο Γιούσοφ.

Σε ένα πευκοδάσος στην περιοχή του Κιέβου την περασμένη εβδομάδα, μια ομάδα νέων Ρώσων (νεοσυλλέκτων που ολοκλήρωναν μία τρίμηνη βασική εκπαίδευση) έκανε εξάσκηση σε τακτικές υποχωρήσεις, εκτόξευση όλμων και βασικές ιατρικές πρακτικές σε συνθήκες μάχης. Αποτελούσαν χαρακτηριστικό παράδειγμα της διεθνούς συνεισφοράς που έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την πολεμική απάντηση της Ουκρανίας: Ρώσοι στρατιώτες εκπαιδεύτηκαν σε ένα γαλλικής κατασκευής όλμο 155 χιλιοστών και έφεραν τυφέκια M16 αμερικανικής κατασκευής.

©Lynsey Addario for The New York Times

«Είναι καλύτερο από τα Καλάσνικοφ», είπε ένας από τους στρατιώτες για το M16. «Εριξα περίπου 1.000 φυσίγγια και δεν αντιμετώπισα κανένα πρόβλημα ακόμη».

Οι ήχοι από ελαφρά όπλα και βαρύ πυροβολικό αντηχούσαν μέσα στο δάσος, την ώρα που ένας εκπαιδευτής πέταξε μια ψεύτικη χειροβομβίδα κοντά σε μια μικρή ομάδα στρατιωτών για να τσεκάρει πώς θα αντιδρούσαν. Οι περισσότεροι στρατιώτες καταλαμβάνουν θέσεις πίσω από τις γραμμές του μετώπου, εργάζονται σε μονάδες πυροβολικού ή εναέριας αναγνώρισης, χρησιμοποιώντας drones.

Αν και οι εκπαιδευτές ήταν όλοι Ουκρανοί, μιλούσαν απαξάπαντες στα ρωσικά. Στις συνεντεύξεις, ορισμένοι από τους νεοσυλλέκτους προσπάθησαν να πουν λίγα λόγια στα ουκρανικά, αλλά γρήγορα κατέφυγαν και πάλι στη μητρική τους γλώσσα.

«Επειτα από περίπου έναν ή δύο μήνες από την εγκατάστασή τους, αρχίζουν να χρησιμοποιούν λέξεις όπως “ευχαριστώ” ή “πυρ”», είπε ένας από τους εκπαιδευτές, ο οποίος αρνήθηκε να δώσει το όνομά του.

Οι στρατιώτες είπαν ότι δυσκολεύτηκαν να εξηγήσουν την απόφασή τους στις οικογένειές τους στη Ρωσία. Οι αναφορές για φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν από ρωσικά στρατεύματα, συμπεριλαμβανομένης της σφαγής αμάχων στα προάστια του Κιέβου, την Μπούτσα και το Ιρπίν, απορρίπτονται ως ξένη προπαγάνδα στην πατρίδα τους.

«Δεν καταλαβαίνουν όλη την αλήθεια», είπε ένας 32χρονος στρατιώτης με το ψευδώνυμο Miami, ο οποίος είπε ότι οι γονείς του τον προέτρεψαν να πολεμήσει στη ρωσική πλευρά. «Τους λένε ότι ζουν κακοί άνθρωποι εδώ και το πιστεύουν. Δεν πιστεύουν ότι ο δεύτερος μεγαλύτερος στρατός στον κόσμο μπορεί να σκοτώνει απλούς ανθρώπους».

©Lynsey Addario for The New York Times

Στο μέτωπο στην ανατολική Ουκρανία, η κατάπαυση του πυρός δεν κρατά ποτέ για πολύ. Οι ρωσικές δυνάμεις σφυροκοπούν τις ουκρανικές θέσεις, προσπαθώντας να τις εκτοπίσουν γύρω από το Μπαχμούτ πριν από μιαν αναμενόμενη επίθεση για να καταλάβουν όλη την ανατολική περιοχή, γνωστή ως Ντονμπάς.

Σε πρόσφατη επίσκεψη σε μια θέση βολής, την ακριβή τοποθεσία της οποίας οι New York Times δεν αποκαλύπτουν για λόγους ασφαλείας, το έδαφος σείστηκε και οι οβίδες του πυροβολικού διέσχισαν τον καθαρό ουρανό. Εκείνη την ημέρα, οι ρωσικές δυνάμεις είχαν εκτοξεύσει έναν καταιγισμό ρουκετών grad που σάρωσαν την περιοχή, τραυματίζοντας αρκετούς αμάχους, αλλά όχι στρατιώτες.

«Χτυπούν παντού», είπε ένας λαχανιασμένος Ρώσος στρατιώτης καθώς κρυβόταν σε ένα χαράκωμα σε μια γειτονιά με μικρά, χιονισμένα αγροτόσπιτα.

Οι στρατιώτες της Λεγεώνας είπαν ότι συνέχιζαν να κρατούν τη γραμμή, αλλά ορισμένοι έχουν ήδη αρχίσει να σκέφτονται πέρα από την άμεση μάχη, ακόμα και πέρα από τον πόλεμο στην Ουκρανία – αναρωτιούνται τι θα ακολουθήσει.

«Το καθήκον μου δεν είναι μόνο να προστατεύσω τον λαό της Ουκρανίας», είπε ο Ceasar, 50 ετών. «Εάν παραμείνω ζωντανός έπειτα από αυτή τη φάση και απελευθερωθεί όλη η ουκρανική επικράτεια, θα συνεχίσω οπωσδήποτε να πολεμώ, με ένα όπλο στο χέρι, για την ανατροπή του καθεστώτος του Κρεμλίνου».

©Lynsey Addario for The New York Times

Ο Ceasar, ο οποίος έχει κερδίσει τη φήμη του εκκεντρικού σοφού στη λεγεώνα, είπε ότι ήταν ορκισμένος Ρώσος εθνικιστής. Ωστόσο, πιστεύει ότι η σύγχρονη Ρωσία έχει εκτροχιαστεί, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για την εισβολή στην Ουκρανία, είπε.

Ηταν κάποτε μέλος του Ρωσικού Αυτοκρατορικού Κινήματος, το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ανακηρύξει βίαιη εξτρεμιστική ομάδα, αλλά είπε ότι αποχώρησε εν μέρει λόγω της υποστήριξης που παρείχε το κίνημα στη ρωσική προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας το 2014.

Ανώτερος Ουκρανός στρατιωτικός που ασχολείται με την επίβλεψη της Λεγεώνας είπε ότι ο Ceasar «είχε αφιερώσει πολύ χρόνο ψάχνοντας για ένα μονοπάτι που να θεωρεί ιδεολογικά σωστό», προσθέτοντας ότι οι Ουκρανοί αξιωματούχοι δεν βρήκαν κανένα λόγο να μην τον εμπιστεύονται.

Ο Ceasar, ο οποίος μετέφερε τη σύζυγό του και τα τέσσερα παιδιά του στην Ουκρανία το καλοκαίρι, είπε ότι δεν πίστευε ότι πολεμούσε ενάντια σε Ρώσους συναδέλφους του, αλλά ενάντια σε καθάρματα και δολοφόνους» που είναι υπεράνω εθνικότητας.

«Κάθομαι εδώ μπροστά σας· ένα παράδειγμα Ρώσου, ένα παράδειγμα ανθρώπου για τον οποίο έγραψαν ο Τολστόι και ο Ντοστογιέφσκι», είπε. «Τέτοιος άνθρωπος είμαι εγώ. Οχι αυτοί. Αυτοί δεν είναι Ρώσοι».

 Πηγή New York Times via kathimerini.gr