Φυλακές γυναικών Θήβας: τρεις ώρες γιορτής - Της Ρέας Βιτάλη

 Μια νεαρότατη κοπέλα αναρωτιέται ψιθυριστά «Να δούμε πότε θα παίξει και ένα τραγούδι για μένα». «Ζήτα το!» την προτρέπω. Διστάζει. Ξεψαρώνει. «Θα παίξετε την “Πριγκιπέσα μου”;». Μικρό κορίτσι. «Σε μια βδομάδα βγαίνω. Τέλειωσα! 11 μήνες», μου λάμπει. Στο άκουσμα του τραγουδιού «της» η πίστα γεμίζει. Σπίθα που γίνεται φωτιά. Ξεχνάς πού είσαι

Και είναι μια άνοιξη… Απέραντα λιβάδια κίτρινα-κατακίτρινα και καμιά παπαρούνα ανάμεσα, σταγόνα αίμα. Κι όλο αυτό έκανε τον πανύψηλο τσιμεντένιο φράχτη με τις σειρές από σύρματα να σου κουρδίζουν σκέψεις, για το πόσο η στέρηση ελευθερίας πρέπει να παιδεύει την ψυχή του ανθρώπου περισσότερο από κάθε τι.

Ταμπέλα «Κατάστημα Κράτησης Γυναικών Ελεώνα-Θήβας». Ενα αυτοκίνητο σταμάτησε δίπλα στο δικό μου και μια οικογένεια Ρομά με τρία κουτσούβελα βγήκαν με φορτωμένες σακούλες για να κατευθυνθούν όπως κι εγώ προς την πύλη εισόδου. «Τα πουλάκια μου» σκέφτηκα «Ποια συγγενή τους άραγε να έχουν μέσα; Και πόσο τραγικό να εξοικειώνονται από αυτή την ηλικία με όλα αυτά. Κι αν είναι η μαμά τους μέσα;», η σκέψη με πάγωσε. Μα, έτσι όπως έτρεχαν, πειράζοντας αστεία το ένα το άλλο, ήταν τόσο παράταιρο το θέαμα παιχνιδιού τους στις μελαγχολικές σκέψεις μου, που όλα τελικά τα συναισθήματά μου μπήκαν σε παύση διαρκείας και έτσι έμειναν.

Μόνο τα μάτια μου συνέχισαν να δουλεύουν εντατικά για τις επόμενες ώρες που θα παρέμενα στους χώρους του γυναικείου σωφρονιστικού καταστήματος, του μοναδικού στη χώρα μας αποκλειστικά για γυναίκες (στον Κορυδαλλό κρατούνται μόνο υπόδικες), που εγκαινιάστηκε προ πολλών ετών (επί υπουργίας Γιαννόπουλου ΠΑΣΟΚ), μετατρέποντας το συγκεκριμένο κτίριο, από άβατο «Κάστρο» των Ιεχωβάδων, σε φυλακή για 400 κρατούμενες, με θαλάμους συμβίωσης μέχρι και 15 γυναικών, αντί κελιών. Ξεχωριστή πτέρυγα για τις μωρομάνες, που τους επιτρέπεται να έχουν τα μωρά τους κοντά τους μέχρι την ηλικία των τριών ετών. (Μετά αναλαμβάνει κάποια παιδική δομή, ίδρυμα ή συγγενής, αν διατίθεται). Και αγροτική φυλακή με σπιτάκια.

Η φαρμακευτική εταιρεία Pfizer Hellas και συγκεκριμένα ο διευθυντής του Τμήματος Ογκολογίας Ελλάδας, Κύπρου, Μάλτας Νίκος Χατζηνικολάου, συγγενής του μεγάλου μουσικού συνθέτη Απόστολου Καλδάρα, είχε τη φαεινή ιδέα, παράλληλα με την απαιτητική ενασχόλησή του στο πλέον νευραλγικό τμήμα της εταιρείας, τη δημιουργία μιας ορχήστρας, μιας μπάντας από στελέχη. Ετσι κι αλλιώς, όσοι τον γνωρίζουν, έχουν να λένε για την ευαισθησία του να αγκαλιάζει κάθε μορφή τέχνης και δημιουργών, παρακινώντας το προσωπικό σε θεατρικές παραστάσεις, παρουσιάσεις βιβλίων, εκθέσεις κ.λπ. Κι έφτασε λοιπόν η μπάντα τους, οκτώ ταλαντούχων μελών, να μετράει δέκα χρόνια ζωής, με περισσότερες από 70 σπουδαίες παραστάσεις στην ιστορία της. Στο Κατάστημα Κράτησης Γυναικών ήταν η τέταρτη φορά τους. Και με χαρά τους ακολούθησα.

«Μα, αυτά είναι μικρά κοριτσάκια!» ήταν η πρώτη σκέψη μου με το που άρχισαν να εισέρχονται στην αίθουσα. Εξίσου σύντομα διέκρινα πολλές Ρομά, μία μάλιστα με το μωρό της στην αγκαλιά, που το κανάκευε στον ρυθμό, και μια άλλη με κοιλίτσα εγκυμοσύνης. Τα μάτια δεν προλάβαιναν να παρατηρούν. Σαν ένα πολυσινεμά που, θαρρείς, σε κάθε τετραγωνικό έπαιζε άλλο έργο. Αλλά και μια ατμόσφαιρα που μπορούσες να ψυχανεμιστείς ότι όλα μπορούσαν σε δευτερόλεπτα να ανατραπούν για μια μικροαιτία. Ενα «Κάτσε σε άλλη καρέκλα», για παράδειγμα, και βλέπεις τα μάτια να ανταλλάσσουν θυμούς. Κλειστά περιβάλλοντα. Η στέρηση της ελευθερίας δεν είναι μικρό πράγμα.

«Ευτυχώς, προσφέρουμε πολλές ευκαιρίες απασχόλησης. Πολλά μπορούν να μάθουν, σε πολλά να εκπαιδευτούν. Δεν γίνεται αλλιώς». Για αρκετές μπορούσες να αντιληφθείς ότι έχριζαν ψυχιατρικής φροντίδας. «Κυρία Βιτάλη, είναι πάγιο αίτημά μας να υπάρξει ψυχιατρικό κατάστημα για γυναίκες κρατούμενες. Υπάρχει μόνο για άνδρες στον Κορυδαλλό. Πρέπει! Είναι επιτακτική ανάγκη». Ενδιαφέρον έχει να παρατηρώ κρατούμενες ξαφνικά να ανοίγουν τα χέρια σε κάποια συνάντηση. «Βρε! Πού είσαι εσύ;» και σφιχταγκαλιάζονται και γελάνε σαν σε πλατεία χωριού. Οι πτέρυγες δεν επικοινωνούν μεταξύ τους. Κι έτσι, τέτοιου είδους γιορτές ενώνουν «παλιόφιλους».

Μαθαίνω ότι, όπως και συμβαίνει σε όλες τις φυλακές, οι ισοβίτισσες δημιουργούν τα λιγότερα προβλήματα, είναι οι πιο ήσυχες, οι πιο κατασταλαγμένες, εν αντιθέσει με όσες έχουν να εκτίσουν μικρές ποινές, π.χ. για μικροκλοπές, που συνήθως συνοδεύεται από διακίνηση ναρκωτικών, οι οποίες προκαλούν τις περισσότερες εντάσεις. Μια κοινωνία. Οπου οι νέες πειραματίζονται στα μαλλάκια τους με τις ροζ αποχρώσεις, ξεσπάνε με φούξια τούφες. Είναι μόδα! Πάντα στα μαλλιά τους ξεσπάνε οι γυναίκες στα ζόρικα.

Η ορχήστρα ξεκινάει τρυφερά. Παίζει Χατζιδάκι, Πλέσσα, Ξαρχάκο. «Αγάπη που ’γινες δίκοπο μαχαίρι…». Η γυναίκα χαϊδεύει τρυφερά την πλάτη της άλλης. Εκείνη περνάει θελκτικά όλο της το μαλλί στον έναν ώμο και την κοιτάζει. Ο έρωτας παντού και πάντα. Μετά «Θα πιω απόψε το φεγγάρι». Ματώνουν αισθήσεις και αυτά είναι τα πιο δύσκολα να διαχειριστεί ο άνθρωπος. Ενα συγκινητικό ζευγάρι σηκώνεται στην πίστα να χορέψει. Συγκινητικό, γιατί αναγνωρίζεις με ανέντιμο ερασιτεχνισμό ψυχιατρικής φύσης θέματα και στις δύο. Κι ωστόσο, μακάρι να μπορούσατε να δείτε με τι τρυφερό, σχεδόν μητρικό τρόπο ενισχύει στο κέφι, στον ρυθμό, η μία την άλλη. «Εδώ μέσα η έννοια της συμπερίληψης γίνεται πράξη» ψιθυρίζω στη διπλανή μου. «Εξ ανάγκης, κυρία Βιτάλη, αλλά βλέπετε απλώς μια στιγμή της συμπερίληψης».

Μια νεαρότατη κοπέλα αναρωτιέται ψιθυριστά «Να δούμε πότε θα παίξει και ένα τραγούδι για μένα». «Ζήτα το!» την προτρέπω. Διστάζει. Ξεψαρώνει. «Θα παίξετε την “Πριγκιπέσα μου”;». Μικρό κορίτσι. «Σε μια εβδομάδα βγαίνω. Τέλειωσα! 11 μήνες», μου λάμπει. Στο άκουσμα του τραγουδιού «της» η πίστα γεμίζει. Σπίθα που γίνεται φωτιά. Ξεχνάς πού είσαι. Και με τον «Μπαλαμό», στη συνέχεια, έρχεται το απόλυτο! Ωστόσο, υπό το άγρυπνο βλέμμα του προσωπικού φύλαξης. Παρατηρώ στις ελάχιστες που παρέμειναν καθισμένες, μια γυναίκα μεγάλης ηλικίας, αρχοντική, με ένα μαντό παλιομοδίτικο. «Οικονομικό έγκλημα». Μια κοινωνία παράταιρη συμβιώνει σε θαλάμους μέχρι και 15 κρεβατιών. Εξω, μια άνοιξη κίτρινη-κατακίτρινη, με κάποια παπαρούνα ανάμεσα. Σταγόνα αίμα.

Τρεις ώρες μετά, αναχωρούμε. Η ώρα της χαράς έλαβε τέλος. Ενώ διασχίζουμε τους διαδρόμους, ρωτάω: «Είπατε 390 γυναίκες αυτή τη χρονική στιγμή. Αλλά στην αίθουσα μέτρησα 80. Πώς και δεν ήρθαν όλες; Φανταζόμουν ότι θα γράπωναν την ευκαιρία για μια γιορτή, όλες τους!». «Δεν είναι υποχρεωμένες να έρθουν. Ούτε και να μείνουν μέχρι το τέλος, αν αποφασίσουν να έρθουν. Να θυμάστε ότι λόγω του κορονοϊού μείναμε για δύο χρόνια πιο κλειστοί από κλειστοί, και αυτό επέδρασε πολύ στον ψυχισμό τους. Δεν ξεσηκώνονται πια όπως παλιά». «Πιο κλειστοί από κλειστοί… Για φαντάσου!», επαναλαμβάνω μέσα μου ενώ η κυρία που μας συνοδεύει συνεχίζει. «Είναι και κάτι ακόμα που ίσως δεν μπορείτε να σκεφτείτε… Γιορτές σαν κι αυτή που μας χάρισε για ακόμα μια φορά η εξαιρετική μπάντα δίνουν την ευκαιρία σε άλλες κρατούμενες να βρουν επιτέλους την ησυχία τους, αφού οι περισσότερες θα σπεύσουν στη γιορτή».

Ωπ! Πάγωσα! Ολα τούμπα! Ενας τελείως άλλος κόσμος. «Γιορτές σαν κι αυτές δίνουν την ευκαιρία σε άλλες, επιτέλους, να βρουν για λίγο την ησυχία τους»…Θάλαμος συμβίωσης 15 γυναικών! Μια κοινωνία, άλλη κοινωνία. Σχεδόν αναιδές, έστω και από αμηχανία ανεπεξέργαστων σκέψεων, να ξεπετάξεις φράσεις όπως «Απ’ ό,τι είδα…», «Απ’ ό,τι κατάλαβα…». Τίποτα, Ρέα, δεν κατάλαβες. Μόνο αν το ζήσεις στο πετσί σου. Μακάρι κανείς να μην το ζήσει. Αγριο. Αναγκαίο. Μακάρι ευεργετικό ως ευκαιρία να πάρεις τη ζωή αλλιώς στρίβοντας το τιμόνι σε άλλη διαδρομή. Μακάρι… 

Πηγή: Protagon.gr