Θέατρο: Karel Čapek, "Υπόθεση Μακρόπουλος" - Κριτική Νίκου Μπατσικανή

 ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΥΨΗΛΩΝ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ - ΑΞΙΑ ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΩΝ ΥΠΟΘΕΣΗ «ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ», του Karel Čapek

Μετάφραση: Σόνια Ντορνιάκοβα - Στάμου (Soňa Dorňáková - Stamu) - Κερασία Σαμαρά

Σκηνοθεσία: Κερασία Σαμαρά

Πρωτότυπη Μουσική - Τραγούδια: Τάκης Μπαρμπέρης

Σκηνικά - Κοστούμια: Τόνια Αβδελοπούλου  

Ιστορική προσέγγιση: Ηρακλής Λογοθέτης  

Στίχοι τραγουδιών: Κερασία Σαμαρά

Φωτισμοί: Βαγγέλης Μούντριχας  

Βοηθός σκηνοθέτη - Οργάνωση παραγωγής: Τώνια Αποστόλου  

Εικαστική δημιουργία: Θανάσης Παναγιώτου  

Κινηματογράφηση αρχείου: Νίκος Βουτενιώτης  

Δημιουργία TRAILER: Τζένη Αναγνωστοπούλου – Αντιγόνη Νουφαρίτση

Social media: Πραξιτέλης Σαραντόπουλος  

Δημόσιες Σχέσεις - Επικοινωνία: Άντζυ Νομικού  

Τμήμα marketing: Εύα Καραχάλιου, Θεοδώρα Παυλίδου και η ομάδα τους.

Παραγωγή: «ΘΕΣΙΣ» (www.thesisproduction.gr)

Ερμηνείες: Κώστας Αρζόγλου, Ρήγας Αξελός, Κερασία Σαμαρά, Περικλής Λιανός, Δημήτρης Καραβιώτης, Ευθύμης Χρήστου, Αλίκη Αβδελοπούλου, Τζώρτζης Παπαδόπουλος, Ξένια Παυλοπούλου και ο μικρός Αλέξης Ρηγόπουλος.

Πολύ σπουδαίο έργο του Τσέχου συγγραφέα Κάρελ Τσάπεκ, γνωστό από την ομώνυμη όπερα, που μεταφράστηκε και παρουσιάζεται στην Ελλάδα ακριβώς εκατό (100) χρόνια από τη συγγραφή του. Ο ελληνικός τίτλος και η Ελληνίδα κεντρική ηρωίδα καθιστούν το έργο άκρως ενδιαφέρον για το ελληνικό κοινό αλλά τονώνουν και το μυστήριο για την υπόθεση που εμπνεύστηκε και αποτύπωσε ένας σημαντικός ξένος φιλόσοφος και δημιουργός. 

Η Εμίλια Μάρτυ, μία μυστηριώδης λυρική τραγουδίστρια επισκέπτεται ένα δικηγορικό γραφείο στην Πράγα και βοηθά στην εξιχνίαση δικαστικής διαμάχης που αφορά μία πολύ παλιά διαθήκη. Στην πορεία της υπόθεσης, που πότε περιπλέκεται περισσότερο κι άλλοτε πάει να ξεκαθαρίσει, αποκαλύπτεται η πολλαπλή ταυτότητα της ηρωίδας, η οποία έχει ζήσει σε διάφορες χώρες του κόσμου, με διαφορετικά ονόματα, αλλά διατηρώντας πάντοτε τα ίδια αρχικά: Ε. Μ. Δραματικά γεγονότα μεσολαβούν μέχρι τη διαλεύκανση, ενώ τα όσα χαρακτηρίζουν την Εμίλια Μάρτυ αφήνουν άφωνους τους υπόλοιπους ήρωες αλλά και τους θεατές. Παρατεταμένο καυστικό σχόλιο σε μια πρωτότυπη ιστορία μυστηρίου, γεμάτη αστείες καταστάσεις, εξελισσόμενη κάτω από λεπτές ισορροπίες, που κατά διαστήματα ανατρέπονται, σατιρίζοντας τη δυνατότητα του ανθρώπου για μακροζωία αλλά και τα προβλήματα που κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε. Ένα μπερδεμένο κουβάρι, γεμάτο κόμπους, που για να ξετυλιχτεί απαιτήθηκε πάρα πολύ «δουλειά» από όλους τους συντελεστές της παράστασης, με την Κερασία Σαμαρά (όνειρο ζωής της) να επωμίζεται το βαρύτερο, όλων, φορτίο, σκηνοθετώντας (βοηθός σκηνοθέτη η Τώνια Αποστόλου)  και κρατώντας τον ρόλο της Εμίλια Μάρτυ, βοηθώντας και στην ωραία μετάφραση της Σόνια Ντορνιάκοβα - Στάμου (Soňa Dorňáková - Stamu), έχοντας για οδηγό την ιστορική προσέγγιση του μελετητή - συγγραφέα Ηρακλή Λογοθέτη. Την πρωτότυπη μουσική και αυτή των τραγουδιών έγγραψε ο κιθαρίστας και συνθέτης Τάκης Μπαρμπέρης, σε στίχους της Κερασίας Σαμαρά. Τα υπέροχα κοστούμια και τα λειτουργικά σκηνικά ανήκουν στη σκηνογράφο κι ενδυματολόγο Τόνια Αβδελοπούλου και οι ατμοσφαιρικοί φωτισμοί στον Βαγγέλη Μούντριχα.  

Ρεσιτάλ ηθοποιίας από την Κερασία Σαμαρά, τον Δημήτρη Καραβιώτη και τον Κώστα Αρζόγλου. Έξοχες οι ερμηνείες και των άλλων ηθοποιών: Ρήγα Αξελού, Περικλή Λιανού, Αλίκης Αβδελοπούλου, Ευθύμη Χρήστου, Τζώρτζη Παπαδόπουλου, Ξένιας Παυλοπούλου και του μικρού Αλέξη Ρηγόπουλου.  Παράσταση υψηλών προδιαγραφών και ανάλογου αποτελέσματος, που κράτησε τους θεατές καθηλωμένους επί δύο (2) ώρες (με μικρό διάλειμμα). 

Πολλά συγχαρητήρια.   

ΟΙ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ «ΥΠΟΘΕΣΗ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ» ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ:

ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ.

ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΩΓΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΣΕΧΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.

ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗ ΧΟΡΗΓΙΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ “SARKK SA” (ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ “TOMMY HILFIGER & CALVIN KLEIN” ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ).

Με την πολύτιμη βοήθεια των: KATERINA KAROUSSOS (Hats and accessories), Sisi Art, Πέτρου Αργυρού, Μαρίας Ντούσκα.

Τελευταία παράσταση για εφέτος: Κυριακή, 14 Μαΐου 2023, 20.00

«Θέατρο ΕΛΕΡ»

Φρυνίχου 10, Πλάκα

Τηλέφωνο: 2117353928

Νίκος Μπατσικανής, κριτικός Θεάτρου,

μέλος τής Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών

Κάρελ Τσάπεκ (Karel Čapek): Κορυφαίος Τσέχος μυθιστοριογράφος, διηγηματογράφος και θεατρικός συγγραφέας, γεννημένος στο Μάλε Σβατονόβιτσε το 1890. Γιος γιατρού, ήταν μέλος μιας ταλαντούχας οικογένειας που περιελάμβανε το μεγαλύτερο αδελφό του Γιόζεφ (1887 - 1945), ο οποίος, πέραν από συνεργάτης στο γράψιμο των έργων του, υπήρξε και έξοχος ζωγράφος, σκηνογράφος και κριτικός τέχνης.

Τα πνευματικά ενδιαφέροντα του Τσάπεκ, σε συνδυασμό με τις καλλιτεχνικές τάσεις του, τον έφεραν στην Πράγα, στο Παρίσι και το Βερολίνο. Σπούδασε Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Πράγας, έγινε θαυμαστής των πρωτοπόρων Αμερικανών φιλοσόφων: Γουΐλιαμ Τζέιμς (William James) και Τζον Ντιούι (John Dewey) και πήρε το διδακτορικό δίπλωμα το 1917, γράφοντας μια διατριβή σχετικά με τις φιλοσοφικές θέσεις του Πραγματισμού  (φιλοσοφικό ρεύμα που ξεκίνησε στις Ηνωμένες Πολιτείες γύρω στο 1870. Ο πραγματισμός θεωρεί την σκέψη ως ένα εργαλείο για πρόβλεψη, για λύση του προβλήματος και για δράση και αρνείται την ιδέα ότι η λειτουργία της σκέψης είναι να περιγράψει, να εκπροσωπήσει ή να καθρεφτίσει την πραγματικότητα). Μετά την αποφοίτησή του, συνεργάστηκε με τον αδελφό του σε συλλογές διηγημάτων. Πήρε ακόμη μέρος στην πολιτική αναγέννηση της χώρας του, με πίστη στον ανθρωπισμό και τη δημοκρατία.

Αν και η διεθνής φήμη του στηρίχτηκε κυρίως στα θεατρικά έργα του, το λογοτεχνικό έργο του Τσάπεκ εκτείνεται και πέρα από το Θέατρο. Δημοσίευσε μια συλλογή διηγημάτων, γεμάτα από νεανική απαισιοδοξία (Το Χρήμα και άλλες ιστορίες, 1921), δύο φανταστικές ιστορίες (Η φάμπρικα του απόλυτου, 1922 και Κρακατίτης, 1924), που θυμίζουν το σύγχρονο επιστημονικό μυθιστόρημα του Άγγλου συγγραφέα Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς (H. G. Wells), ένα τόμο μύθους και μια ιστορία μυστηρίου (Διηγήματα μιας τσέπης). Ιδιαίτερη επιτυχία σημείωσε η μυθιστορηματική τριλογία του: «Χόρντουμπαλ» (1933), «Μετέωρο» (1935) και «Μια συνηθισμένη ζωή» (1936), όπου διηγείται την ίδια ιστορία από τρεις διαφορετικές σκοπιές - μια από τις πιο πετυχημένες προσπάθειες στο φιλοσοφικό μυθιστόρημα.

Με την καυστική σάτιρα «Πόλεμος με τις σαλαμάνδρες» (1936), ο Τσάπεκ εκφράζει τις αντιλήψεις του για τα αποτελέσματα της σύγχρονης επιστήμης, ενώ στην «Πρώτη ομάδα διάσωσης» (1937) εκδηλώνει τις κοινωνικές ιδέες του. Το έργο του «Η Απάτη», με θέμα τον τσαρλατανισμό της κοινωνίας, παρέμεινε ατέλειωτο, όταν πέθανε ξαφνικά από πνευμονία ανήμερα τα Χριστούγεννα του 1938, προσπαθώντας να αποφύγει τη δίωξη της χιτλερικής Γκεστάπο. Πλήρωσε, όμως, αργότερα, ο αδελφός του Γιόζεφ, που πέθανε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν - Μπέλζεν (1945).

Το πολιτικό ενδιαφέρον του Κάρελ Τσάπεκ για τα προβλήματα της Τσεχοσλοβακίας εκδηλώνεται στο τρίτομο έργο του: «Συνομιλίες με τον Τ. Μάζαρικ» (1928 - 1935), μια κλασική βιογραφία του κοινωνιολόγου και φιλοσόφου φίλου του Τόμας Μάζαρικ (Tomáš Masaryk), πρώτου Προέδρου της Τσεχοσλοβακικής Δημοκρατίας, με τα δημοκρατικά ιδεώδη του οποίου ταυτιζόταν.

Στα θεατρικά έργα που έγραψε ο Τσάπεκ, μόνος ή σε συνεργασία με τον αδελφό του, εκφράζει τα ίδια κοινωνικά ενδιαφέροντα που διοχέτευε και στα μυθιστορήματά του. Η εξπρεσιονιστική κίνηση στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης κέντρισε το ενδιαφέρον του. Το θεατρικό έργο του "R.U.R." (Διεθνικά Ρομπότ του Ρόσσουμ), που έγραψε το 1920 και που αποτελεί δίχως άλλο τη μεγαλύτερη επιτυχία του, καθώς και «Η Ζωή των Εντόμων» (1921), χάρισαν στον Τσάπεκ παγκόσμια φήμη.

Το «Ρομπότ» το εμπνεύστηκε από εβραϊκό μύθο που αναφέρεται σε έναν μηχανικό άνθρωπο (γκόλεμ) στη μεσαιωνική Πράγα. Φαντάστηκε έναν κόσμο μηχανοποιημένο, όπου κάθε δουλειά γίνεται από ανθρώπους - μηχανές. Τους τεχνητούς αυτούς ανθρώπους τους ονόμασε «ρομπότ» ένα νεολογισμό από την τσέχικη λέξη "robota" ???? εργασία), που καθιερώθηκε διεθνώς, όταν το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά στο Εθνικό Θέατρο της Πράγας το 1921. Η υπόθεση του έργου ήταν ένα επίκαιρο μήνυμα για τον κίνδυνο του μηχανοποιημένου πολιτισμού. Στη «Ζωή των Εντόμων», ο Τσάπεκ (σε συνεργασία με τον αδελφό του) δίνει, με εξπρεσιονιστική φαντασία, εικόνα της ζωής των εντόμων, με την οποία παραλληλίζει τις μωρίες και τη ματαιότητα της ανθρώπινης ζωής.

'Ενα άλλο δραματικό έργο του Τσάπεκ, «Η Υπόθεση Μακροπούλου» (1923), που αργότερα έγινε όπερα από τον ομοεθνή του συνθέτη, θεωρητικό της Μουσικής, λαογράφο και δάσκαλο Λέος Γιάνατσεκ (Leos Janacek, 1854 - 1928), σατιρίζει τον πόθο του ανθρώπου για την αθανασία. Το έργο με τον τίτλο «Αδάμ, ο δημιουργός» (1927), που έγραψε με τον αδελφό του, είναι ένα φιλοσοφικό δράμα, όπου δείχνει τον άνθρωπο - Αδάμ να καταστρέφει τον κόσμο και να επιχειρεί να τον ξαναδημιουργήσει με συνθήκες καλύτερες. Εδώ ο συγγραφέας καθιερώνει τον άνθρωπο ως θεμελιακό στοιχείο του σύμπαντος.

Ο Τσάπεκ συνέχισε να προκαλεί με κοινωνικές διαμαρτυρίες, γράφοντας τη «Λευκή Μάστιγα» (1937), μια επίθεση κατά του ολοκληρωτισμού, και τη «Μάνα» (1938), μια προειδοποίηση για τον πόλεμο που πλησίαζε. Η «Δύναμη και Δόξα» (1938) είναι ένα οργισμένο ξέσπασμα ενάντια στους δικτάτορες και σε κάθε μορφή ολοκληρωτισμού.

Όλα τα έργα του Τσάπεκ δείχνουν τη μεγάλη θεατρική του δεξιοτεχνία, που τη συνεπικουρούσαν έξοχα οι εξπρεσιονιστικές και φουτουριστικές σκηνογραφίες του αδελφού του. Τα έργα του διακρίνονται για το βαθύ κοινωνικό αίσθημα και τον ειρωνικό σκεπτικισμό τους και προδίδουν την έντονη επίδραση του Γάλλου φιλοσόφου Ανρί - Λουί Μπεργκσόν ή Μπερξόν (Henri-Louis Bergson,  1859 - 1941)  και των Αμερικανών πραγματιστών. Αναμφίβολα, τα έργα του Τσάπεκ έκαναν το θέατρο της Τσεχοσλοβακίας από τα πιο ζωτικά της προπολεμικής Ευρώπης.

Έργα του Τσάπεκ στα Ελληνικά: 

    «Η απελευθέρωση του Απόλυτου», 1922, ελληνική μετάφραση Τάσος Δαρβέρης, εκδ. ΜΕΔΟΥΣΑ

    «Απόκρυφες ιστορίες», 1932, διηγήματα με θέμα μυθολογικά και ιστορικά πρόσωπα και ήρωες της λογοτεχνίας), ελληνική μετάφραση Γεώργιος Π. Κουντούρης, εκδ. ΜΕΔΟΥΣΑ

    «Ο πόλεμος με τις σαλαμάνδρες», 1936, ελληνική μετάφραση Δημοσθένης Κούρτοβικ, εκδ. ΠΟΡΕΙΑ

(Βικιπαίδεια)