Οι προκλήσεις για τη δημοσιογραφία - Του Αλέξη Παπαχελά

2' 21" χρόνος ανάγνωσης

H δουλειά μας, η δουλειά του δημοσιογράφου, γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη στην εποχή μας. Παντού, σε όλο τον κόσμο. Είναι πολύ χαρακτηριστικό τι συνέβη με τον βομβαρδισμό του νοσοκομείου στη Γάζα. Μεγάλοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί, όπως οι New York Times και το BBC, αναγκάστηκαν να ζητήσουν συγγνώμη ή να εξηγήσουν την κάλυψη του γεγονότος.

Το συγκεκριμένο επεισόδιο αναδεικνύει όλες τις πιέσεις και προκλήσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη σήμερα η δημοσιογραφία. Πρώτα από όλα είναι τεράστια η πίεση για «άμεση» ενημέρωση, ειδικά όταν υπάρχουν γεγονότα σε εξέλιξη, τα περίφημα «breaking news». Ο ανταγωνισμός με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα διάφορα, μη παραδοσιακά σάιτ είναι ασύλληπτος. Παλιότερα μια εφημερίδα, ακόμη και ένα κανάλι, είχε τον χρόνο και τη σχετική άνεση να προσπαθήσει να εξακριβώσει μια είδηση. Τώρα ο μέσος αναγνώστης περιμένει ότι θα διαβάσει την είδηση που μόλις άκουσε, εκείνη τη στιγμή, στο κινητό του. Τα περιθώρια εξακρίβωσης είναι μηδαμινά. Η ψηφιακή ενημέρωση είναι άλλη… πίστα, άλλος πλανήτης, στον οποίο όμως προσπαθούμε να προσαρμοστούμε όλοι οι οργανισμοί ενημέρωσης.

Κανείς δεν πρέπει να κάνει το λάθος να γίνει όμηρος του καθημερινού, ανελέητου τοξικού ξεκατινιάσματος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Εχει όμως αλλάξει και κάτι ακόμη. Η δουλειά μας πάντοτε κρινόταν και κρίνεται. Ετσι πρέπει! Στις μέρες μας όμως το σκηνικό έχει διαφοροποιηθεί. Πάρτε για παράδειγμα το ρεπορτάζ για τη Γάζα. Μέσα σε ελάχιστα λεπτά άρχισε ένα τοξικό «πανηγύρι» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά πολύ τοξικό. Οι φανατικοί υποστηρικτές του Ισραήλ έβριζαν τους New York Times ότι είναι υποχείριο της Χαμάς και όργανο των τρομοκρατών. Οι ακραίοι υποστηρικτές των Παλαιστινίων τους κατηγορούσαν ότι είναι «όργανο των σιωνιστών». Και πάνω από όλο αυτό το τοξικό σκηνικό επικρέμαται η αόρατη απειλή της «κουλτούρας της ακύρωσης», η απειλή πως οι αναγνώστες θα σε τιμωρήσουν γιατί μπαίνουν και αυτοί σε μια πολεμική διάθεση.

Να το πω με άλλα λόγια, θέλει ψυχραιμία, πολλή ψυχραιμία αυτή η δουλειά στις μέρες μας. Δεν είναι εύκολο να αντισταθείς στην πίεση της ταχύτητας. Κανείς δεν θέλει να ακούσει εκείνο το «ε μα αργήσατε να ανεβάσετε την είδηση», ούτε να νιώσει ότι οι τίτλοι των ειδήσεων δεν είναι τόσο «σέξι» όσο κάποιου ανταγωνιστή του. Κανείς δεν πρέπει επίσης να κάνει το λάθος να γίνει όμηρος του καθημερινού, ωριαίου, ανελέητου τοξικού ξεκατινιάσματος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν είναι καθόλου εύκολο να κρατηθεί η ισορροπία: να ακούς προσεκτικά την κριτική, ακόμη και την πολύ οξεία ή οριακά υβριστική κριτική, αλλά να μην πέφτεις στην παγίδα να υποχωρείς στις ορδές της λάσπης και του φανατισμού. Να ζητάς συγγνώμη όταν έχεις κάνει λάθος, όχι όταν το απαιτεί ο στρατός των τρολ.

Στο τέλος της ημέρας αυτό που χρειάζεται είναι βέβαια εμπιστοσύνη. Στον αναγνώστη που μαθαίνει και εκείνος να επιλέγει τι να διαβάσει και τι να πιστέψει. Και στους βασικούς κανόνες της παραδοσιακής δημοσιογραφίας που, όσο και να αλλάζει ο κόσμος και η τεχνολογία, δεν αλλάζουν και πολύ.

Η Καθημερινή