Θέατρο: Henrik Ibsen, "Αγριόπαπια" - Κριτική Νίκου Μπατσικανή*

 Θαυμάσια παράσταση στο θέατρο "Εκάτη"

«ΑΓΡΙΟΠΑΠΙΑ», του Henrik Ibsen

Σκηνοθεσία: Βαλεντίνη Λουρμπά

Φωτό: Αντώνης Συμεωνάκης

Ερμηνείες: Μάνος Χατζηγεωργίου, Όλγα Μουργελά, Χάρης Λογγαράκης, Μιχαήλ - Άγγελος Δρόσος και Λήδα Χατζηδημητρίου. Ακούγεται η φωνή του Αντώνη Τρικαμηνά.

Το αριστούργημα του Νορβηγού δραματουργού Ερρίκου Ίψεν, γραμμένο στα 1884, «ανεβαίνει» στο θέατρο «Εκάτη». Δεν είναι τυχαίο πως το έργο αυτό αποτέλεσε την εναρκτήρια παράσταση του Θεάτρου Τέχνης, με την ίδρυσή του από τον Κάρολο Κουν, την θεατρική περίοδο 1942-43 και με το ίδιο έργο εγκαινίασε το Υπόγειο, ο μεγάλος δάσκαλος και αναμορφωτής του νεο-ελληνικού Θεάτρου, στα 1955-56. Έκτοτε, η «Αγριόπαπια» «ανέβηκε» από πολλούς και σημαντικούς θιάσους, στην Ελλάδα. 

Ο φωτογράφος Γιάλμαρ Έκνταλ ζει στην εξοχή, με τη γυναίκα του (Γκίνα), την κόρη του (Χέντβιγκ) και τον γέρο πατέρα του (Όλντε). Όλοι συνεισφέρουν στα πενιχρά εισοδήματα της οικογένειας, περιστοιχισμένοι από οικόσιτα ζώα και ορνίθια, μεταξύ των οποίων και μια λαβωμένη αγριόπαπια. Το εισόδημά τους συμπληρώνει το ενοίκιο ενός δωματίου, που το έχουν παραχωρήσει σε κάποιους εργένηδες.

Η Χέντβιγκ, δέκα τεσσάρων ετών, πάσχει από σοβαρό πρόβλημα στα μάτια, και οι δικοί της δεν της επιτρέπουν να πηγαίνει στο σχολείο, αποκρύβοντάς της πως κινδυνεύει να τυφλωθεί. Έτσι περνά τον χρόνο της βοηθώντας τους γονείς της και φροντίζοντας τις κότες τους και ιδιαιτέρως την αγριόπαπια, δώρο στον παππού της από τον παλιό του συνεργάτη, χονδρέμπορο Χόκον Βέρλε. Τα χρόνια κυλούν, με την οικογένεια Έκνταλ να ζει αρμονικά, παρά τις οικονομικές δυσκολίες και την αρρώστια της Χέντβιγκ. Ο πατέρας, Γιάλμαρ, προσπαθεί για μιαν ανακάλυψη που θα αναδείξει τη φωτογραφία σε τέχνη, κάτι που του δίνει την εντύπωση πως πρόκειται για σπουδαίο άνθρωπο, πέραν της ευτυχίας που απολαμβάνει ως επιτυχημένος οικογενειάρχης. Αυτή του η προσπάθεια είναι καύχημα όλης της οικογένειας, και ζουν τρισευτυχισμένοι.

Μια μέρα δέχονται απρόσμενη επίσκεψη από τον γιο του Χόκον Βέρλε,  Γκραίγκερς (Γκρέγκορ), ο οποίος επιστρέφει στην πατρίδα του, έπειτα από χρόνια απουσίας σε μιαν ερημιά, όπου ανέπτυξε τη φιλοσοφία του, την οποία αποκαλεί «επιταγή του ιδεώδους», που έγκειται στην προσπάθεια για ανεύρεση και επικράτηση της αλήθειας, με κάθε κόστος.

Ο Γκρέγκορ ενοικιάζει το τελευταίο ελεύθερο δωμάτιο του σπιτιού κι επισκέπτεται την οικογένεια Έκνταλ, συχνά. Γνωρίζοντας κάποια ανομολόγητα μυστικά (έστω κι αν αυτά είναι απαραίτητα ή συμβατικά), αρχίζει να τα αποκαλύπτει, θεωρώντας την αλήθεια απαραίτητο συστατικό της ευτυχίας. Ο Γκρέγκορ, με βάση τη θεωρία του, επιχειρεί να σώσει τον Έκνταλ, όπως κάνει η αγριόπαπια, ένα πουλί που, όταν νιώσει κίνδυνο, βουτάει σε κάποια λίμνη και γαντζώνεται από τα φυτά του βυθού, για να σωθεί.

Σώζεται, όμως, εκεί, ή σκάει από έλλειψη οξυγόνου; Ποιες θα είναι οι συνέπειες των αποκαλύψεων του Γκρέγκερς; Μήπως ένα συμβατικό ψέμα είναι προτιμότερο από την τραγική αλήθεια; Αλληγορική τραγωδία για την αναγκαιότητα του ψεύδους και την απόκρυψη της αλήθειας.

Θαυμάσια παράσταση, σκηνοθετημένη επιδέξια από την ηθοποιό και σκηνοθέτιδα Βαλεντίνη Λουρμπά, «ψυχή», καλλιτεχνική διευθύντρια και ιδρύτρια του Θεάτρου Εκάτη. Πολύ όμορφο, ατμοσφαιρικό και με προοπτική, το σκηνικό, «υπηρετούσε» το έργο εποχής και την υπόθεση. Ανάλογα και τα ωραία κοστούμια των ηθοποιών, ενώ σημαντικό ρόλο παίζουν και οι υποβλητικοί φωτισμοί. 

Οι ερμηνείες των ηθοποιών, έξοχες, χωρίς υπερβολές και στοιχεία εντυπωσιασμού, ανέδειξαν την ψυχοσύνθεση του κάθε ήρωα - ρόλου. Εντυπωσιάζει ο Μάνος Χατζηγεωργίου, για το συγκροτημένο παίξιμό του, στον ρόλο του επιτυχημένου επαγγελματία και οικογενειάρχη. Εξαίρετη σύζυγος και μητέρα η Όλγα Μουργελά. Απολαυστικός παππούς αλλά και γιατρός - επισκέπτης ο Χάρης Λογγαράκης. Ιδανικά πλαισίωσαν και οι νεότεροι: Λήδα Χατζηδημητρίου, ως κόρη, και Μιχαήλ - Άγγελος Δρόσος, στον καταλυτικό ρόλο του επισκέπτη Γκρέγκερς. Οι θεατές αντάμειψαν όλους τους συντελεστές της παράστασης, με θερμά και παρατεταμένα χειροκροτήματα, στο τέλος. Θερμά συγχαρητήρια!  

Διάρκεια: 1 ώρα και 50 λεπτά

Θέατρο «ΕΚΑΤΗ», Εκάτης 11 και Υακίνθου, Κυψέλη   

Τηλέφωνο: 210 6401931       

Σάββατο στις 9 μ.μ. και Κυριακή στις 7 μ.μ.  

Εισιτήρια: https://www.ticketservices.gr

Τιμές εισιτηρίων: 13 Ευρώ. Άνεργοι και φοιτητές:10 Ευρώ, Ατέλειες 8 Ευρώ

*Νίκος Μπατσικανής, ποιητής, συγγραφέας, κριτικός Θεάτρου, μέλος της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών

Ερρίκος Ίψεν (Henrik Ibsen, 1828 - 1906): Νορβηγός θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, σκηνοθέτης και ηθοποιός.  Υπήρξε εκπρόσωπος του νατουραλισμού και δημιουργός του σύγχρονου ρεαλιστικού Θεάτρου («Πατέρας του Ρεαλισμού»).

Στα 15 του χρόνια αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο, λόγω οικονομικών δυσκολιών. Προσπάθησε να εισαχθεί στο πανεπιστήμιο, απέτυχε κι άρχισε να γράφει σε εφημερίδες. Μετέπειτα εργάστηκε σε θέατρο, συμμετέχοντας σε πολλές παραγωγές ως συγγραφέας και σκηνοθέτης. Το 1858 επέστρεψε στη Χριστιανία (Christiania ή Kristiania, παλιά ονομασία του Όσλο - Oslo) κι έγινε καλλιτεχνικός διευθυντής στο Θέατρο της Χριστιανίας. Το 1864 εγκατέλειψε για άλλη μια φορά τη Χριστιανία και ταξίδεψε στην Ιταλία και στη Γερμανία. Μετά από 27 χρόνια γύρισε στην πατρίδα του, ως καταξιωμένος καλλιτέχνης. 

Τα πιο σημαντικά θεατρικά του έργα: «Μπραντ» (1866), «Πέερ Γκυντ» (1867), «Ο Αυτοκράτορας και ο Γαλιλαίος» (1873), «Τα Στηρίγματα της Κοινωνίας» (1877), «Το κουκλόσπιτο» (1879), «Βρικόλακες» (1881), «Αγριόπαπια» (1884), «Έντα Γκάμπλερ» (1890) και «Όταν Ξυπνήσουμε Ανάμεσα στους Νεκρούς» (1899), το οποίο ήταν και το τελευταίο του έργο.

Ο Ίψεν πέθανε το 1906, αφού υπέστη μια σειρά από εγκεφαλικά επεισόδια. Είχε προταθεί για Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1902, το 1903 και το 1904.

Προς τιμήν του, η νορβηγική κυβέρνηση θεσμοθέτησε το 1986 το «Νορβηγικό Βραβείο Ίψεν», το οποίο απονέμεται σε θεατρικούς συγγραφείς κι έχει σκοπό την προώθηση του νορβηγικού δράματος. Το 2008 θεσμοθετήθηκε το «Διεθνές Βραβείο Ίψεν» και απονέμεται σε πρόσωπο, ίδρυμα ή οργανισμό που καινοτομεί στον χώρο της θεατρικής τέχνης. 

(https://www.unstage.gr/sintelestes/Errikos-Ipsen)