Τι συνέπειες θα είχε ένα ένταλμα σύλληψης του ΔΠΔ κατά του Νετανιάχου;

Jeannette Cwienk

Σύμφωνα με τα μέσα ενημέρωσης, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου φοβάται ότι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) θα μπορούσε να τον καλέσει -με ένταλμα σύλληψης.

 Φωτό: Pixabay.com

Σύμφωνα με δημοσιεύματα ισραηλινών μέσων ενημέρωσης, η κυβέρνηση του Τελ Αβίβ κοιτάζει με ανησυχία τη Χάγη στην Ολλανδία. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) έχει  την έδρα του εκεί και λέγεται ότι ενδέχεται να εκδώσει διεθνή εντάλματα σύλληψης αυτή την εβδομάδα κατά του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, του υπουργού Άμυνας Joav Galant και του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου του Ισραήλ, Χέρζι Χαλέβι.

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ είχε ήδη σχολιάσει πιθανές ποινικές διαδικασίες ενώπιον του ΔΠΔ την περασμένη Παρασκευή: Υπό την ηγεσία του, το Ισραήλ δεν θα δεχτεί ποτέ οποιαδήποτε προσπάθεια από το ποινικό δικαστήριο να υπονομεύσει το "δικαίωμά του στην αυτοάμυνα", έγραψε ο Νετανιάχου στο X, πρώην Twitter.

Τι είδους ποινικές διαδικασίες θα μπορούσε να κινήσει το ΔΠΔ κατά του Νετανιάχου;

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ερευνά μόνο άτομα. Αναλαμβάνει δράση μόνο εάν ένα άτομο είναι ύποπτο ότι κατείχε ανώτερη θέση υπεύθυνο για ένα από τα τέσσερα βασικά εγκλήματα: γενοκτονία, σοβαρά εγκλήματα πολέμου,  εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή επιθετικό πόλεμο.

Στην πραγματικότητα, το ΔΠΔ ερευνά  ύποπτα εγκλήματα πολέμου εναντίον εκείνων που πιθανώς ευθύνονται στο Ισραήλ από το 2021. Ωστόσο, το ποινικό δικαστήριο λέει ότι  ερευνά επίσης μαχητές της Χαμάς για την ίδια κατηγορία . Οι έρευνες για πράξεις βίας από Ισραηλινούς εποίκους στη Δυτική Όχθη βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη.

Θα πρέπει επίσης  να ληφθούν υπόψη οι τελευταίες εξελίξεις στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς . Ξεκίνησε αφότου η μαχητική ισλαμιστική Χαμάς σκότωσε περίπου 1.200 ανθρώπους στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και απήγαγε περισσότερους από 240 ομήρους στη Λωρίδα της Γάζας. Η Χαμάς έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική οργάνωση από πολλά δυτικά κράτη, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της ΕΕ και των ΗΠΑ.

Η ισραηλινή στρατιωτική ενέργεια ως απάντηση στην επίθεση έχει σκοτώσει έκτοτε περισσότερους από 34.000 ανθρώπους στη Λωρίδα της Γάζας, σύμφωνα με τις αρχές της Χαμάς. Αυτές οι πληροφορίες δεν μπορούν να επαληθευτούν ανεξάρτητα.

Πότε μπορεί το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να διερευνήσει Ισραηλινούς πολίτες;

Κατ' αρχήν, το ΔΠΔ μπορεί να αναλάβει δράση μόνο εάν τα κράτη δεν μπορούν ή δεν θέλουν να διώξουν τα προαναφερθέντα εγκλήματα σε εθνικό επίπεδο. Επί του παρόντος, είναι απίθανο τα ισραηλινά δικαστήρια να κινήσουν ποινικές διαδικασίες κατά του αρχηγού της κυβέρνησης, των υπουργών του ή της ηγεσίας του στρατού, κυρίως λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου.

Επιπλέον, είτε το κράτος καταγωγής του δράστη πρέπει να αναγνωρίσει το δικαστήριο -το Ισραήλ δεν το κάνει αυτό- είτε τη χώρα στην οποία διαπράχθηκαν τα φερόμενα εγκλήματα. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί εδώ επειδή τα  παλαιστινιακά εδάφη  έχουν προσχωρήσει στη Συνθήκη του ΔΠΔ. Εκτός από το Ισραήλ, οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, σχεδόν όλα τα αραβικά κράτη και το Ιράν δεν αναγνωρίζουν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. 

Εάν καμία από τις πληγείσες περιοχές δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος του ΔΠΔ, μόνο το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ μπορεί να διατάξει το Δικαστήριο να το πράξει μέσω ψηφίσματος. Αυτό συνέβη , για παράδειγμα, στην περίπτωση του Σουδάν και της Λιβύης .

Ποιες συνέπειες θα είχε ένα διεθνές ένταλμα σύλληψης για τον πρωθυπουργό του Ισραήλ;

Το ένταλμα σύλληψης δεν είναι ετυμηγορία. Πρώτα απ 'όλα, είναι ένα σημάδι ότι το ΔΠΔ λαμβάνει αρκετά σοβαρά τις κατηγορίες εναντίον ενός ύποπτου ατόμου για να τις διερευνήσει.  

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του, το ΔΠΔ εκδίδει ένταλμα σύλληψης μόνο εάν οι δικαστές κρίνουν απαραίτητο να εμφανιστεί το εν λόγω πρόσωπο στη δίκη. Επειδή αυτό είναι απαραίτητο για τις διαδικασίες του ΔΠΔ. Άλλοι λόγοι μπορεί να είναι ότι οι δικαστές φοβούνται ότι ο κατηγορούμενος θα μπορούσε να εμποδίσει τη διαδικασία ή να διαπράξει περαιτέρω εγκλήματα.

Ωστόσο, δεδομένου ότι το ΔΠΔ δεν έχει τη δική του αστυνομική δύναμη για να συλλάβει τους υπόπτους, είναι πολύ απίθανο μέλη της ισραηλινής κυβέρνησης να δικαστούν στη Χάγη.

Ωστόσο, ένα ένταλμα σύλληψης θα περιόριζε σοβαρά τη διεθνή ελευθερία μετακίνησης του Νετανιάχου  και των υπουργών που μπορεί επίσης να αναζητούνται. Και τα 124 συμβαλλόμενα μέρη του ΔΠΔ υποχρεούνται να συλλάβουν καταζητούμενους στο έδαφός τους και να τους παραδώσουν στο δικαστήριο.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, για παράδειγμα, έχει μείνει μακριά  από τις περισσότερες διεθνείς συναντήσεις από τότε που το δικαστήριο  εξέδωσε ένταλμα σύλληψης εναντίον του  για απαγωγή παιδιών από την Ουκρανία στη Ρωσία . Ο αρχηγός του κράτους της Ρωσίας ταξιδεύει μόνο σε κράτη που δεν αναγνωρίζουν το IGStH.

Τι σχέση έχει το πιθανό ένταλμα σύλληψης με τις κατηγορίες για γενοκτονία κατά του Ισραήλ;

Η έρευνα του ΔΠΔ δεν πρέπει να συγχέεται με την κατηγορία για γενοκτονία που έχουν κάνει ορισμένα κράτη κατά του Ισραήλ. Η Νότια Αφρική, μεταξύ άλλων, έχει μηνύσει το κράτος του Ισραήλ ενώπιον του   Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης (ICJ) λόγω των πολλών θανάτων από τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας. Το ICJ εδρεύει επίσης στη Χάγη, αλλά δεν ερευνά άτομα ούτε εκδίδει εντάλματα σύλληψης. Είναι αποκλειστικά αρμόδιο για διαφορές μεταξύ κρατών.

Στα τέλη Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, το ICJ αναγνώρισε τον  «κίνδυνο γενοκτονίας στη Λωρίδα της Γάζας». Ωστόσο, το επείγον αίτημα της Νότιας Αφρικής να σταματήσει το Ισραήλ όλες οι εχθροπραξίες δεν έγινε δεκτό. Μετά από αυτή την πρώτη απόφαση, η διαδικασία γενοκτονίας στο ICJ είναι πιθανό να συνεχιστεί για μήνες ή χρόνια.

Deutsche Welle