Τι σηματοδοτεί η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους από Ιρλανδία, Ισπανία και Νορβηγία

«Παίζουν ένα διπλωματικό χαρτί που ελπίζουν ότι θα τραβήξουν και άλλοι παρόλο που δεν αλλάζει η κατάσταση στο πεδίο», επισημαίνεται σε ανάλυση του BBC

10' 58" χρόνος ανάγνωσης

Ειρήνη Κοσμά

Πιο κοντά στην επίσημη αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους βρίσκονται Ισπανία, Ιρλανδία και Νορβηγία, όπως ανακοίνωσαν σήμερα Τετάρτη συντονισμένα οι ηγέτες των τριών χωρών. 

Η κίνηση έρχεται, εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου στη Γάζα και τη στιγμή που οι συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός έχουν πέσει στο κενό. Προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση του Ισραήλ, ενώ χαιρετίστηκε από τους Παλαιστινίους, με την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) να κάνει λόγο για «ιστορική στιγμή». 

Μέχρι σήμερα το πρωί, μόνο εννέα ευρωπαϊκές χώρες υποστήριζαν την κρατική υπόσταση της Παλαιστίνης και οι περισσότερες από αυτές έλαβαν την απόφαση το 1988, όταν ανήκαν στο σοβιετικό μπλοκ.

Για αυτό, η κίνηση των τριών χωρών, ανεξάρτητα από τα άμεσα αποτελέσματά της είναι από μόνη της σπάνια και σημαντική.

Η Ισπανία και η Ιρλανδία υπογράμμισαν ότι η απόφαση δεν είναι κατά του Ισραήλ ούτε υπέρ της Χαμάς, αλλά υπέρ της ειρήνης.

Οι τρεις χώρες χώρες ελπίζουν όχι μόνο να στείλουν πολιτικό μήνυμα υποστήριξης προς τους Παλαιστίνιους, αλλά και να δώσουν ώθηση σε μία βαλτωμένη πολιτική και διπλωματική διαδικασία που ελπίζουν ότι θα μπορούσε να συμβάλει στον τερματισμό των συγκρούσεων.

Πολιτικό μήνυμα και βιώσιμη πορεία

Η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους ακόμη και από ομάδα χωρών, από μόνη της δεν αρκεί για να δώσει τέλος στον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς στη Γάζα που μαίνεται εδώ και πάνω από επτά μήνες και φυσικά δεν πρόκειται να τερματίσει τη μακρόχρονη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.

Ωστόσο, στέλνει σαφές πολιτικό μήνυμα υπέρ του ρητού και θεμελιώδους δικαιώματος αυτοδιάθεσης των Παλαιστινίων και υπέρ της λύσης των δύο κρατών την οποία υποστηρίζουν και οι Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ η κυβέρνηση του Ισραήλ απορρίπτει κατηγορηματικά.

Αυξάνει έτσι την πολιτική πίεση στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου. 

Επιπλέον, έρχεται ως απάντηση στο αίτημα πολλών αραβικών χωρών που δηλώνουν ότι θα βοηθήσουν στην αστυνόμευση και την ανοικοδόμηση μιας μεταπολεμικής Γάζας μόνο εάν η Δύση αναγνωρίσει το κράτος της Παλαιστίνης.

Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να θεωρούν ότι η αναγνώριση θα πρέπει να έρθει μόνο ως μέρος μιας μακροπρόθεσμης λύσης δύο κρατών.

Ωστόσο, η Νορβηγία, η Ιρλανδία και η Ισπανία «παίζουν ένα διπλωματικό χαρτί που ελπίζουν ότι θα τραβήξουν και άλλοι παρόλο που δεν αλλάζουν την κατάσταση στο πεδίο», επισημαίνει ο αναλυτής του BBC, Τζέιμς Λάντεϊλ.

Η αναγνώριση αποτελεί απτό βήμα προς μία βιώσιμη πολιτική πορεία που οδηγεί στην αυτοδιάθεση των Παλαιστινίων, επισημάνε ο Χιου Λόβατ, ανώτερος συνεργάτης πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

Διευκρίνισε ωστόσο ότι για να έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα η κίνηση θα πρέπει να συνοδεύεται από «απτά μέτρα για την αντιμετώπιση της προσάρτησης και του εποικισμού των παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ».

Ποιες χώρες αναγνωρίζουν το παλαιστινιακό κράτος

Κάποιες χώρες, όπως η Σουηδία, έχουν αναγνωρίσει το παλαιστινιακό κράτος εδώ και μία δεκαετία.

Αντίθετα, η Γαλλία δεν σκοπεύει να το πράξει, εκτός και αν κάτι τέτοιο αποτελέσει εργαλείο για την επίτευξη προόδου προς την ειρήνη, όπως επανέλαβε το Παρίσι σήμερα.

Νωρίτερα, τρεις ευρωπαϊκές χώρες είχαν ανακοινώσει ότι σκοπεύουν να αναγνωρίσουν το κράτος της Παλαιστίνης στις 28 Μαΐου.

«Η Ιρλανδία, η Νορβηγία και η Ισπανία ανακοινώνουν σήμερα ότι αναγνωρίζουν το κράτος της Παλαιστίνης», δήλωσε ο Ιρλανδός πρωθυπουργός, Σάιμον Χάρις σε συνέντευξη Τύπου νωρίτερα το πρωί.

«Καθένας από εμάς θα προχωρήσει στα εθνικά βήματα που είναι απαραίτητα για να θέσει σε εφαρμογή αυτή την απόφαση», όπως εξήγησε. Πρόσθεσε πως είναι βέβαιος «ότι και άλλες χώρες θα ακολουθήσουν για να κάνουν το σημαντικό βήμα τις επόμενες εβδομάδες».

Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ δήλωσε ότι το συμβούλιο υπουργών της χώρας θα αναγνωρίσει ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος.

Ο Σάντσεθ υπήρξε από τους πιο σφοδρούς επικριτές της ισραηλινής επίθεσης στη Γάζα, μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών και έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η λύση των δύο κρατών παραμένει η μοναδική απάντηση για την κρίση στη Μέση Ανατολή.

«Η Νορβηγία θα αναγνωρίσει ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος με την ελπίδα ότι αυτό θα συμβάλει στην επίτευξη ειρήνης με το Ισραήλ», γνωστοποίησε σχεδόν ταυτόχρονα ο πρωθυπουργός της Νορβηγίας, Γιόνας Γκαρ Στέρε.

«Στη μέση ενός πολέμου, με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες, πρέπει να κρατήσουμε ζωντανό το μόνο πράγμα που μπορεί να προσφέρει ασφαλές σπίτι τόσο στους Ισραηλινούς όσο και στους Παλαιστίνιους: δύο κράτη που μπορούν να ζήσουν ειρηνικά μεταξύ τους», τόνισε ο Στέρε σε συνέντευξη Τύπου.

Η σκανδιναβική χώρα, που δεν είναι μέλος της Ε.Ε., είχε ανακοινώσει εδώ και καιρό ότι θα αναγνώριζε την Παλαιστίνη μόνο εάν κάτι τέτοιο θα είχε θετικό αντίκτυπο στην ειρηνευτική διαδικασία, ευθυγραμμιζόμενη με τις Ηνωμένες Πολιτείες για το ζήτημα.

Η Νορβηγία είναι στενός σύμμαχος των ΗΠΑ και έχει προσπαθήσει να βοηθήσει στη διαμεσολάβηση για την ειρήνη μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων σε αρκετές περιπτώσεις τις προηγούμενες δεκαετίες.

Η Σλοβενία και η Μάλτα, τις προηγούμενες εβδομάδες είχαν ανακοινώσει ότι σκόπευαν να προβούν σε ανακοίνωση αναγνώρισης, υποστηρίζοντας επίσης ότι η λύση των δύο κρατών είναι απαραίτητη για τη διαρκή ειρήνη στην περιοχή.

Πώς αντέδρασε το Ισραήλ

Το Ισραήλ αντέδρασε οργισμένα, με τον υπουργό Εξωτερικών του να δίνει εντολή για άμεση ανάκληση των πρεσβευτών του στην Ιρλανδία, την Ισπανία και τη Νορβηγία.

Η ισραηλινή κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η αναγνώριση θα «προκαλέσει εξτρεμισμό και αστάθεια».

Ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Ισραελ Καντζ, σε ανάρτησή του στο Χ ανέφερε:

«Εδωσα εντολή για την άμεση ανάκληση των πρεσβευτών του Ισραήλ στην Ιρλανδία και τη Νορβηγία για διαβουλεύσεις, μετά τις αποφάσεις των χωρών αυτών να αναγνωρίσουν ένα παλαιστινιακό κράτος.

Στέλνω ένα σαφές και ξεκάθαρο μήνυμα στην Ιρλανδία και τη Νορβηγία: Το Ισραήλ δεν θα παραμείνει σιωπηλό απέναντι σε όσους υπονομεύουν την κυριαρχία του και θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλειά του.

Η σημερινή απόφαση στέλνει ένα μήνυμα στους Παλαιστίνιους και στον κόσμο: Η τρομοκρατία ανταμείβεται. Αφότου η τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς πραγματοποίησε τη μεγαλύτερη σφαγή Εβραίων μετά το Ολοκαύτωμα, αφότου διέπραξε αποτρόπαια σεξουαλικά εγκλήματα, οι χώρες αυτές επέλεξαν να ανταμείψουν τη Χαμάς και το Ιράν αναγνωρίζοντας ένα παλαιστινιακό κράτος.

Αυτό το στρεβλό βήμα των χωρών αυτών αποτελεί προσβολή στη μνήμη των θυμάτων της 7/10, πλήγμα στις προσπάθειες επιστροφής των 128 ομήρων και ενίσχυση των τζιχαντιστών της Χαμάς και του Ιράν, που υπονομεύει την ευκαιρία για ειρήνη και αμφισβητεί το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα.

Το Ισραήλ δεν θα παραμείνει σιωπηλό – θα υπάρξουν περαιτέρω σοβαρές συνέπειες. Εάν η Ισπανία υλοποιήσει την πρόθεσή της να αναγνωρίσει παλαιστινιακό κράτος, θα γίνει ανάλογο βήμα εναντίον της.

Η ιρλανδο-νορβηγική ανοησία δεν μας αποθαρρύνει- είμαστε αποφασισμένοι να πετύχουμε τους στόχους μας: να αποκαταστήσουμε την ασφάλεια των πολιτών μας, να διαλύσουμε τη Χαμάς και να φέρουμε τους ομήρους στην πατρίδα. Δεν υπάρχουν πιο δίκαιοι σκοποί από αυτούς».

Παράλληλα, ο Καντζ γνωστοποίησε ότι καλεί τους πρεσβευτές στο Ισραήλ της Ιρλανδίας, της Ισπανίας και της Νορβηγίας σε «συζήτηση» στη διάρκεια της οποίας θα παρακολουθήσουν το βίντεο με την απαγωγή των Ισραηλινών γυναικών στρατιωτών στις 7 Οκτωβρίου.

Ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών ανέφερε ακόμη: «Η ιστορία θα θυμάται ότι η Ισπανία, η Νορβηγία και η Ιρλανδία αποφάσισαν να απονείμουν χρυσό μετάλλιο στους δολοφόνους και βιαστές της Χαμάς, οι οποίοι βίασαν έφηβες και έκαψαν μωρά».

Χθες Τρίτη, το ισραηλινό ΥΠΕΞ είχε προειδοποιήσει την Ιρλανδία κατά μιας τέτοιας κίνησης, αναφέροντας σε ανάρτησή του ότι θα την καθιστούσε «πιόνι στα χέρια της Χαμάς».

«Ιστορική στιγμή» για τους Παλαιστίνιους

Η Παλαιστινιακή Αρχή και η Χαμάς χαιρέτισαν την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους από τις τρεις ευρωπαϊκές χώρες.

Ο Γενικός Γραμματέας της Εκτελεστικής Επιτροπής της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) έκαντε λόγο για «ιστορική στιγμή».

Ο Χουσεΐν Αλ Σεΐχ πρόσθεσε ότι η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους «είναι ο δρόμος για τη σταθερότητα, την ασφάλεια και την ειρήνη στην περιοχή».

Η PLO αναγνωρίζεται διεθνώς ως ο κύριος εκπρόσωπος των Παλαιστινίων.

Η κίνηση ήρθε εν μέσω επιθέσεων των ισραηλινών δυνάμεων στο βόρειο και νότιο άκρο της Λωρίδας της Γάζας τον Μάιο που προκάλεσαν νέα «έξοδο» εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, περιόρισαν απότομα τη ροή της βοήθειας και αύξησαν τον κίνδυνο λιμού.

Επτά μήνες πολέμου

Ο εξοντωτικός επτάμηνος πόλεμος στη Γάζα έχει αυξήσει τις διεθνείς εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός και για μόνιμη λύση για ειρήνη στην περιοχή, καθώς και τις διαμαρτυρίες αλληλεγγύης υπέρ των Παλαιστινίων της Γάζας.

Τη Δευτέρα ο εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, Καρίμ Χαν ζήτησε την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για κατηγορίες περί εγκλημάτων πολέμου σε βάρος ηγετών του Ισραήλ, μεταξύ των οποίων ο πρωθυπουργός της χώρας, Μπέντζαμιν Νετανιάχου και της Χαμάς.

Περίπου 1.200 άνθρωποι, κυρίως άμαχοι, έχασαν τη ζωή τους κατά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, ενώ άλλοι 250 αιχμαλωτίστηκαν ως όμηροι. Περίπου 35.000 άνθρωποι, οι περισσότεροι άμαχοι, έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο στη Γάζα ως αποτέλεσμα της επίθεσης του ισραηλινού στρατού, σύμφωνα με το παλαιστινιακό υπουργείο Υγείας.

Τι συμβαίνει με τις ειρηνευτικές προσπάθειες

Οι συνομιλίες για εκεχειρία έχουν αποβεί άκαρπες και η Χαμάς ανακοίνωσε στις 10 Μαΐου ότι οι προσπάθειες έχουν επιστρέψει στο σημείο μηδέν.

Το Ισραήλ επιδιώκει προσωρινή παύση των μαχών. Η Χαμάς έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να απελευθερώσει ομήρους χωρίς συμφωνία που να προβλέπει τον τερματισμό του πολέμου.

Η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν έχει επικεντρωθεί στην προσπάθεια να εξασφαλίσει «μεγάλη συμφωνία» στη Μέση Ανατολή που θα περιλαμβάνει την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας.

Το Ριάντ ισχυρίζεται ότι αυτό θα απαιτούσε πρόοδο προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, κάτι που ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου έχει αποκλείσει.

Το κράτος της Παλαιστίνης

Η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ) «ανακήρυξε» την ίδρυση του «Κράτους της Παλαιστίνης» στο Αλγέρι το 1988. Εκείνη τη στιγμή η ΟΑΠ δεν κατείχε κανένα από τα εδάφη που περιλαμβάνονταν στο ανακηρυχθέν κράτος.

Εκτοτε, και μέχρι πριν από τη σημερινή ανακοίνωση, 143 από τα 193 κράτη-μέλη των Ηνωμένων Εθνών έχουν αναγνωρίσει την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση. 

Η ΟΑΠ ασκεί κάποιες «εξουσίες» στα Παλαιστινιακά εδάφη, ανάλογα με την περιοχή, μέσω της Παλαιστινιακής Αρχής που εγκαθιδρύθηκε το 1994 μετά τη Συμφωνία του Οσλο και την Ενδιάμεση Ισραηλινό-Παλαιστινιακή Συμφωνία.

Η Χαμάς, η οποία έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από πολλές χώρες της Δύσης, έχει αναλάβει τον έλεγχο της Γάζας από το 2007.

Η Παλαιστίνη συμμετέχει στον ΟΗΕ ως μέλος παρατηρητής, και είναι μέλος του Αραβικού Συνδέσμου, του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης, και της Ουνέσκο.

Το Ισραήλ δεν αναγνωρίζει το κράτος της Παλαιστίνης, και ελέγχει εδάφη τα οποία διεκδικούνται από αυτό. Κανένα από τα κράτη της G7 δεν έχει επίσης αναγνωρίσει την Παλαιστίνη.

Η σύγκρουση

Οι ισραηλινές προσδοκίες για μία ασφαλή πατρίδα στη Μέση Ανατολή, «γειτονιά» την οποία το Ισραήλ θεωρεί εδώ και δεκαετίες εχθρική, προσκρούουν στις ανεκπλήρωτες φιλοδοξίες των Παλαιστινίων για δημιουργία δικού τους κράτους.

Η λύση των δύο κρατών, οι ισραηλινοί εποικισμοί σε κατεχόμενα εδάφη, το καθεστώς της Ιερουσαλήμ, τα σύνορα και η τύχη των Παλαιστινίων προσφύγων αποτελούν κεντρικά ζητήματα στη σύγκρουση.

Λύση δύο κρατών: Μία συμφωνία που θα δημιουργήσει ένα κράτος για τους Παλαιστίνιους στη Δυτική Οχθη και τη Γάζα παράλληλα με το Ισραήλ. Ο Νετανιάχου ισχυρίζεται ότι το Ισραήλ πρέπει να έχει τον έλεγχο ασφαλείας σε όλα τα εδάφη δυτικά του Ιορδάνη ποταμού, γεγονός που αποκλείει τη δυνατότητα δημιουργίας κυρίαρχου παλαιστινιακού κράτους.

Εποικισμοί: Οι περισσότερες χώρες θεωρούν παράνομους τους εβραϊκούς εποικισμούς που χτίστηκαν σε γη που κατέλαβε το Ισραήλ το 1967. Το Ισραήλ το αμφισβητεί και επικαλείται ιστορικούς και βιβλικούς δεσμούς με τη γη. Η συνεχιζόμενη επέκταση των εποικισμών είναι ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα στη σύγκρουση.

Ιερουσαλήμ: Οι Παλαιστίνιοι επιθυμούν η Ανατολική Ιερουσαλήμ, η οποία περιλαμβάνει τους χώρους της περιτειχισμένης Παλιάς Πόλης που είναι ιεροί για τους μουσουλμάνους, τους Εβραίους και τους χριστιανούς, να είναι η πρωτεύουσα του κράτους τους. Το Ισραήλ λέει ότι η Ιερουσαλήμ πρέπει να παραμείνει η «αδιαίρετη και αιώνια» πρωτεύουσά του.

Οι αξιώσεις του Ισραήλ να διατηρήσει τον έλεγχο στο ανατολικό τμήμα της Ιερουσαλήμ δεν αναγνωρίζεται διεθνώς. Ο Τραμπ αναγνώρισε την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, χωρίς να διευκρινίσει την έκταση της δικαιοδοσίας του στην πόλη, και μετέφερε την πρεσβεία των ΗΠΑ εκεί το 2018.

Πρόσφυγες: Σήμερα περίπου 5,6 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι πρόσφυγες -κυρίως απόγονοι εκείνων που έφυγαν το 1948- ζουν στην Ιορδανία, τον Λίβανο, τη Συρία, την κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Οχθη και τη Γάζα.

Περίπου οι μισοί από τους καταγεγραμμένους πρόσφυγες παραμένουν απάτριδες, σύμφωνα με το παλαιστινιακό υπουργείο Εξωτερικών, ενώ πολλοί ζουν στριμωγμένοι σε καταυλισμούς.

Οι Παλαιστίνιοι απαιτούν εδώ και καιρό να επιτραπεί στους πρόσφυγες και στους εκατομμύρια απογόνους τους να επιστρέψουν στα εδάφη τους. Το Ισραήλ απαντά ότι οποιαδήποτε επανεγκατάσταση Παλαιστινίων προσφύγων πρέπει να γίνει εκτός των συνόρων του.

Η Καθημερινή