ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΓΑΒΑΘΙΩΤΗΣ: Ο ΄ΕΛΛΗΝΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΠΟΥ "ΞΕΚΛΕΙΔΩΣΕ" ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ - Greeknews-ta nea.com

Ελληνας επιστήμονας ξεκλείδωσε τα κύτταρα

Ο Ευριπίδης Γαβαθιώτης και η ερευνητική ομάδα του αποκρυπτογράφησαν τον μηχανισμό της πρωτεϊνης «δολοφόνου» που ευθύνεται για τον θάνατο των ανεπιθύμητων κυττάρων. Ανοίγονται νέοι δρόμοι για θεραπείες ασθενειών όπως ο καρκίνος και το Αλτσχάιμερ.

Ένα βήμα πιο κοντά σε αποτελεσματικά αντικαρκινικά φάρμακα έφερε την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα η ανακάλυψη του ερευνητή Ευριπίδη Γαβαθιώτη, υφηγητή της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ και μέλους του επιστημονικού προσωπικού στο Ιδρυμα Καρκίνου Dana-Farber και του Νοσοκομείου Παίδων της Βοστόνης.

Ο κ. Γαβαθιώτης σπούδασε χημεία στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης. Μετά το τέλος των σπουδών του, έλαβε υποτροφία για μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ στην Αγγλία.

Για πρώτη φορά, ο Ελληνας επιστήμονας κατάφερε να προσδιορίσει τον ακριβή μηχανισμό για το πώς τα κύτταρα αποφασίζουν να ζήσουν ή να πεθάνουν, έτσι ώστε οι ειδικοί να μπορούν να ελέγξουν τη ζωή ή τον θάνατό τους. Τα νέα δεδομένα της έρευνας δημοσιεύονται στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «Νature».

Στη μελέτη, ο κ. Γαβαθιώτης και οι συνεργάτες του κατάφεραν να δείξουν πως όταν έχουν πρόσβαση στην ενεργοποίηση της πρωτεϊνης ΒΑΧ, μπορούν και να τη μεταχειριστούν ως «δολοφόνο» των καρκινικών κυττάρων! Τέτοια είναι η σημασία της ανακάλυψης, που από τη μέρα δημοσίευσης της εργασίας, οι ερευνητές λαμβάνουν αιτήσεις για συνεργασίες από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.

Βρήκαν τον... διακόπτη

Ο μηχανισμός για την ενεργοποίηση της πρωτεϊνης ΒΑΧ ήταν ένα μυστήριο για περίπου 15 χρόνια. «Ξέραμε ότι η πρωτεϊνη κάθεται κοιμισμένη μέσα στο εσωτερικό του κυττάρου αλλά δεν ξέραμε πώς να την ενεργοποιήσουμε», εξηγεί στο «Εθνος της Κυριακής» ο κ. Γαβαθιώτης.

«Το σώμα ενεργοποιεί φυσικά αυτή την πρωτεϊνη, όποτε χρειάζεται να σκοτώσει ανεπιθύμητα ή ελαττωματικά κύτταρα σε μια διαδικασία που αποκαλείται αυτοκτονία των κυττάρων. Αναπτύξαμε μια ειδική ένωση, ένα συρραμμένο πεπτίδιο που μας επέτρεψε να βρούμε την ακριβή θέση του διακόπτη της πρωτεϊνης, που της προσδίδει ιδιότητα δολοφόνου των κυττάρων». Ο προσδιορισμός της θέσης της περιοχής ενεργοποίησης της πρωτεϊνης ΒΑΧ μπορεί να οδηγήσει σε νέες μεθόδους για τη θεραπεία ασθενειών όπως ο καρκίνος.

Η διαδικασία φυσικού θανάτου των κυττάρων ή «απόπτωσης» απελευθερώνει το σώμα από τα ελαττωματικά ή αχρείαστα κύτταρα. Ωστόσο, μοριακές δυσλειτουργίες της διαδικασίας αυτής μπορεί να εμποδίζουν τον κυτταρικό θάνατο και έτσι να προκληθούν διάφορες ασθένειες. Η κατανόηση των βιοχημικών αλληλεπιδράσεων που ελέγχουν την έκταση του φυσικού θανάτου των κυττάρων θα μπορέσει να οδηγήσει σε νέες θεραπείες.

«Η νέα ανακάλυψη της περιοχής ώθησης (διακόπτης) της πρωτεϊνης ΒΑΧ μας δίνει τη δυνατότητα να αναπτύξουμε νέα φάρμακα, όπως το ειδικό πεπτίδιο που χρησιμοποιήσαμε να ανακαλύψουμε τον διακόπτη της πρωτεϊνης ΒΑΧ, με άριστες φαρμακολογικές ιδιότητες και συγκεκριμένα, σε διάφορους λεμφοειδείς και στερεούς όγκους», εξηγεί ο ερευνητής.

«Επειδή η πρωτεϊνη ΒΑΧ βρίσκεται στο σταυροδρόμι της... απόφασης του κυττάρου να ζήσει ή να πεθάνει, τα φάρμακα που θα την ενεργοποιούν άμεσα θα μπορέσουν να σκοτώσουν τα ασθενή κύτταρα, ενώ φάρμακα που θα εμποδίζουν την ενεργοποίησή της θα μπορέσουν να αποτρέψουν τον ανεπιθύμητο θάνατο υγιών κυττάρων, όπως στις περιπτώσεις για παράδειγμα, καρδιακών ασθενειών, εγκεφαλικού επεισοδίου, νόσου Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον».

Μαρία Ψαρά