ΥΜΗΤΤΟΣ, "ΘΥΣΙΑ" ΣΤΑ ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ - Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Hμερομηνία δημοσίευσης: 15-02-09

Γεμάτο «παράθυρα δόμησης» το Π.Δ. του ΥΠΕΧΩΔΕ για προστασία του βουνού, ενώ συζητείται απόσυρση Ι.Χ. και νομιμοποίηση αυθαιρέτων

Του Γιωργου Λιαλιου

Στο ευρύ προεκλογικό πεδίο των παροχών, των στρατηγικών κινήσεων και της πρακτικής «διερεύνησης» των αντιδράσεων και των προσδοκιών της κοινής γνώμης εντάσσονται εσχάτως η προωθούμενη νομιμοποίηση παρανομιών στον Υμηττό, η αναθέρμανση συζητήσεων για τα αυθαίρετα και η απόσυρση των παλαιών Ι.Χ.

Ετσι, μετά την κατεπείγουσα προώθηση του ειδικού χωροταξικού για τον τουρισμό, το οποίο προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις από το σύνολο των αρμόδιων φορέων, το ΥΠΕΧΩΔΕ, στο μεγάλο κεφάλαιο που το αφορά, ανοίγει (έμμεσα ή άμεσα) τρία ακόμα φλέγοντα θέματα που η Iστορία τα «ταυτοποιεί» με προεκλογικές περιόδους.

Η δέσμευση για την αναθεώρηση του Προεδρικού Διατάγματος για τον πολύπαθο Υμηττό είχε εκφραστεί από τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργο Σουφλιά, μετά την αποκάλυψη της αυθαίρετης κατοικίας - αναψυκτηρίου του πρώην υπουργού Απασχόλησης κ. Βασ. Μαγγίνα.

Ομως το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που δόθηκε προ ημερών στους δήμους για διαβούλευση απέχει μακράν από τις αρχικές εξαγγελίες. Το σχέδιο διατηρεί όλα τα «παράθυρα» για δόμηση ακόμα και στη ζώνη Α΄ του Υμηττού (ζώνη προστασίας...), ενώ προωθείται η διευθέτηση των αυθαιρέτων – και όχι η κατεδάφισή τους. Το υπουργείο σχεδιάζει τον Υμηττό ως ένα περιορισμένο αστικό πάρκο, περικυκλωμένο από νοσοκομεία, εκπαιδευτήρια και γήπεδα. Και αφήνει βάσιμες ελπίδες στους δήμους της περιοχής ότι θα ικανοποιηθούν οι όποιες αξιώσεις τους.

Η νομιμοποίηση ενός οικισμού αυθαιρέτων και του παράνομου τμήματος μιας βιομηχανικής περιοχής που προωθεί το Διάταγμα στον Υμηττό, έρχεται την ίδια ώρα που οι συζητήσεις για ρυθμίσεις υπέρ των αυθαιρέτων έχουν και πάλι αναζωπυρωθεί. Μια δήλωση του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ περί δημιουργίας επιτροπής που θα εξετάσει το ζήτημα ήταν αρκετή, αν και στη συνέχεια, στελέχη του υπουργείου διέψευδαν σε όλους τους τόνους κάθε ενδεχόμενο ευνοϊκών ρυθμίσεων, όπως είθισται. Στο ίδιο κλίμα εντάσσονται και οι προτάσεις για ένα νέο πρόγραμμα απόσυρσης αυτοκινήτων. Παρότι η απόφαση δεν έχει ληφθεί, ασκούνται ισχυρές πιέσεις με το επιχείρημα της οικονομικής και περιβαλλοντικής διάστασης του προγράμματος και του θετικού αποήχου της στην κοινή γνώμη.

Ρυθμίσεις επιβράβευσης των παρανομούντων

Τη νομιμοποίηση «φανταχτερών» και «ταπεινών» αυθαιρέτων στον Υμηττό «εισηγείται» το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος του ΥΠΕΧΩΔΕ για την προστασία του ορεινού όγκου. Το σχέδιο διατηρεί στο σύνολό τους όλες τις διατάξεις που χρησιμοποιήθηκαν την τελευταία 30ετία ως «παραθυράκια» για παράνομη δόμηση, αφήνει περιθώρια για την ικανοποίηση διαφόρων αιτημάτων των δήμων της περιοχής, αλλά και για τη δημιουργία εμπορικών χώρων, ανοίγει χώρο για την εγκατάσταση και νέων ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων και θεραπευτηρίων στους πρόποδες του βουνού. Και εν τέλει δεν προνοεί ούτε για την κατεδάφιση αυθαιρέτων, ούτε για την απομάκρυνση στρατοπέδων, βιομηχανιών ή άλλων ασύμβατων με τον χώρο χρήσεων, ούτε για την αντιμετώπιση των ιδιοκτησιακών προβλημάτων.

Το διαβόητο διάταγμα, που θα ερχόταν με προσωπική παρέμβαση του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργου Σουφλιά ως απάντηση σε φαινόμενα... υπουργικών αναψυκτηρίων, έρχεται, τελικά, όχι μόνο να διαιωνίσει τη σημερινή κατάσταση, αλλά και να επιβραβεύσει τους παρανομούντες! Πιο συγκεκριμένα:

Ο Υμηττός (έκταση 81.230 στρεμμάτων, το σύνολο των οποίων κηρύχθηκε αναδασωτέα περιοχή με υπουργική απόφαση του 1934 και υπάγεται στο δίκτυο Natura) χωρίζεται σήμερα με το Προεδρικό Διάταγμα του 1978 σε δύο ζώνες: στη ζώνη Α΄, που καταλαμβάνει τον πυρήνα του ορεινού όγκου και στην οποία επιτρέπονται χρήσεις αναψυχής και πολιτισμού και κτίρια έως 150 τ.μ. Και στη ζώνη Β΄ που καταλαμβάνει την περιφερειακή περιοχή και στην οποία επιτρέπεται η εγκατάσταση κοινωφελών και κοινόχρηστων λειτουργιών, με τα γνωστά αποτελέσματα.

Τι προβλέπουν οι νέες ρυθμίσεις

Το νέο σχέδιο προεδρικού διατάγματος, που δόθηκε προ ημερών στους δήμους της περιοχής και σε φορείς για διαβούλευση, χωρίζει την περιοχή σε τρεις ζώνες (Α΄, Β΄ και Ε΄) και οκτώ υπο-ζώνες. Η νέα ζώνη Α΄ συμπίπτει με τα σύνορα της παλαιάς, ενώ η έκταση της ζώνης Β΄ έχει μειωθεί μετά την αφαίρεση δύο περιοχών με αυθαίρετα! Οσον αφορά τις υπο-ζώνες:

- Η ζώνη Α1 είναι απόλυτης προστασίας, στην οποία όμως διατηρούνται χρήσεις αναψυχής και επιτρέπεται η κατασκευή αναψυκτηρίων. Η μοναδική και μάλλον επουσιώδης διαφοροποίηση στην Α΄ ζώνη σε σχέση με το παρελθόν είναι η μείωση των τετραγωνικών των αναψυκτηρίων από 150 τ.μ. σε 100 τ.μ.

- Η ζώνη Α2 ονομάζεται «περιαστικό πάρκο» και σε αυτήν επιτρέπονται χρήσεις αναψυχής και πολιτισμού, η κατασκευή αναψυκτηρίων και περιπτέρων πληροφόρησης ή αναψυχής.

- Η ζώνη Β1 παραμένει ως υποδοχέας «κοινωφελών λειτουργιών». Δηλαδή, επιτρέπονται νοσοκομεία και θεραπευτήρια, εκπαιδευτήρια, πολιτιστικοί χώροι, αθλητικά κέντρα κ.λπ.

- Η ζώνη Β2 έχει τον ίδιο χαρακτήρα με την Β1, χωρίς τη δυνατότητα ανέγερσης νοσοκομείων και θεραπευτηρίων.

- Η ζώνη Β3 έχει τον ίδιο χαρακτήρα με την Β1, χωρίς τη δυνατότητα ανέγερσης νοσοκομείων, θεραπευτηρίων και εκπαιδευτηρίων.

- Η ζώνη Β4 θα αποτελέσει μελλοντικά το Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδί, το οποίο θα θεσμοθετηθεί... στο μέλλον με άλλο Προεδρικό Διάταγμα. Λύση «σαλαμοποίησης», που δημιουργεί εύλογη απορία για τις προθέσεις της, με δεδομένο ότι χρησιμοποιήθηκε προσφάτως στην περίπτωση της Πάρνηθας για να νομιμοποιήσει το βιοτεχνικό πάρκο «Τεχνόπολη» μέσα στον εθνικό δρυμό.

- Η ζώνη Ε1 που καθορίζεται ως πάρκο κεραιών ραδιοφωνίας - τηλεόρασης, σε μια προσπάθεια να συμμαζευτεί το δάσος των κεραιών.

- Η ζώνη Ε2, που περιλαμβάνει νεκροταφεία.

Ταυτόχρονα, το διάταγμα προτείνει να εξαιρεθεί από τη Β΄ ζώνη (και να νομιμοποιηθεί) έκταση 10 στρεμμάτων με πολυκατοικίες στην Αγία Παρασκευή καθώς και παράνομες βιομηχανικές εγκαταστάσεις στα Μεσόγεια σε έκταση 290 στρεμμάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο παρελθόν το ΥΠΕΧΩΔΕ είχε επιχειρήσει να νομιμοποιήσει τις δύο αυτές περιοχές, μαζί με άλλους οικισμούς παρανομούντων περί τον Υμηττό (Χέρωμα Βάρης, Σκάρπιζα, Κίτσι και Προφήτης Ηλίας Κορωπίου, Πανόραμα Παιανίας), αλλά και τις εγκαταστάσεις υψηλής τάσης της ΔΕΗ. Ωστόσο, η προσπάθεια προσέκρουσε στις αντιρρήσεις του ΣτΕ.

«Αναπτυξιακές» ευκαιρίες - εμπορικά «φιλέτα»

Τι διαφαίνεται λοιπόν από το νέο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για τον Υμηττό; Οτι δεν έχει την πρόθεση να αντιμετωπίσει τα προβλήματα των αυθαιρέτων και των καταπατήσεων, αλλά να δώσει νέες «αναπτυξιακές ευκαιρίες». «Ο θεσμός της Α΄ και Β΄ ζώνης που προέβλεπε το διάταγμα του 1978 εκ των πραγμάτων τελικά απέτυχε» εξηγεί στην «Κ» ο κ. Γιάννης Πολύζος, καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων και αντιπρύτανης του ΕΜΠ.

«Με την πάροδο των χρόνων ανεγέρθησαν κτίρια, αυθαίρετα ή νόμιμα, υπό την «ομπρέλα» του κοινωφελούς χαρακτήρα. Αυτό που θα έπρεπε το νέο διάταγμα να ξεκαθαρίζει, είναι ότι δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια δόμησης στον Υμηττό, ούτε καν για χρήσεις που έχει ανάγκη η πόλη, όπως χρήσεις υγείας, παιδείας και αθλητισμού. Δεν έχουμε περιθώριο να χάσουμε άλλο πράσινο. Θα έπρεπε ολόκληρος ο Υμηττός να ανήκει σε μία και μόνο ζώνη με δασικό χαρακτήρα, χωρίς «παραθυράκια». Αντίθετα το νέο διάταγμα δημιουργεί υπο-κατηγορίες, με σκοπό να «φωτογραφίσει» καταστάσεις και να επισημοποιήσει τη σημερινή κατάσταση».

«Το νέο σχέδιο διαιωνίζει την κατάσταση που υποτίθεται ότι ήρθε να αντιμετωπίσει» λέει στην «Κ» ο κ. Πάνος Τότσικας, περιβαλλοντολόγος και επικεφαλής της Διαδημοτικής Συντονιστικής Επιτροπής για τη Διάσωση του Υμηττού. «Αφήνει περιθώρια για να υποκύψει στις πιέσεις των δήμων για ακόμα περισσότερες εντάξεις αυθαιρέτων –παρότι τις απέρριψε το Συμβούλιο της Επικρατείας–, δεν απομακρύνει τις οχλούσες δραστηριότητες όπως τους σταθμούς απορριμματοφόρων και τα οκτώ στρατόπεδα, αδιαφορεί για το ιδιοκτησιακό και τις διεκδικήσεις. Οσο επιτρέπεται η δόμηση στον Υμηττό, τόσο το πράσινο θα κατατρώγεται από το τσιμέντο, μέχρι βέβαια να μείνει ένα παρκάκι... σε ανάμνηση».

Οι πρώτες «παρενέργειες», πάντως, από τη δημοσιοποίηση του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος είναι ήδη γεγονός. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» ήδη κυκλοφορούν στην αγορά ακινήτων πληροφορίες για το επόμενο εμπορικό «φιλέτο», την περιοχή κοντά στο στρατόπεδο Σακέτα όπου θα δημιουργηθεί ο κόμβος της επέκτασης της Αττικής Οδού προς τα Μεσόγεια. Βάση στα σχέδια φαίνεται να δίνει (αναξιοποίητη έως τώρα) πρόβλεψη στο νόμο για την Αττική Οδό, που δίνει δυνατότητα δημιουργίας «ζώνης ελεγχόμενης ανάπτυξης», δηλαδή εμπορικών εγκαταστάσεων.

Ταυτόχρονα, από την ανατολική πλευρά του Υμηττού, «παράγοντες» μοιράζουν απλόχερα υποσχέσεις για νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων, λέγοντας ότι έχουν ως «εκ των έσω» πληροφορίες.

Το πολυετές σίριαλ της νομιμοποίησης αυθαιρέτων

Επίκειται τελικά ή όχι κάποια ρύθμιση για τα αυθαίρετα; Το ΥΠΕΧΩΔΕ απαντά αρνητικά, ωστόσο, η φημολογία έχει φουντώσει για τα καλά, παράλληλα με την εκλογολογία. Η σύνδεση αυθαιρέτων και εκλογών δεν είναι βέβαια... αυθαίρετη, με δεδομένο ότι αφορά το 1/4 των ιδιοκτητών κατοικιών στη χώρα και ότι οι κυβερνήσεις της τελευταίας εικοσαετίας έχουν συνηθίσει σε προεκλογικές «ρυθμίσεις» και παροχές.

Η ξεπερασμένη πλέον (από την έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης) συζήτηση για τα αίτια της αυθαίρετης δόμησης δείχνει τα τελευταία χρόνια χωρίς κανένα νόημα: η αυθαίρετη δόμηση στην Ελλάδα είναι καθεστώς και συντηρεί μια τεράστια «βιομηχανία». Τα αυθαίρετα εκτιμάται ότι ξεπερνούν το 1,5 εκατομμύριο, χωρίς να συνυπολογιστούν ένα εκατομμύριο αυθαίρετοι ημιυπαίθριοι χώροι. Ακόμα και το επιχείρημα ότι η αυθαίρετη δόμηση προκαλείται από την έλλειψη πολεοδομημένης γης δείχνει μετέωρο, αφού στα τελευταία είκοσι χρόνια εντάχθηκαν στο σχέδιο πόλης ως περιοχές πρώτης και δεύτερης κατοικίας περισσότερα από 600.000 στρέμματα, με περίπου 700 προεδρικά διατάγματα και αποφάσεις. Η ανέγερση αυθαιρέτων, όμως, δεν ανασχέθηκε...

Η ανέγερση αυθαιρέτων δεν ανασχέθηκε βέβαια ούτε από τις ειδικές ρυθμίσεις της Πολιτείας, που κατά σύμπτωση γίνονταν κατά βάση σε προεκλογικές περιόδους. Εξαίρεση, ο νόμος 1337/83, επί υπουργίας Αντώνη Τρίτση. «Ο νόμος είχε ως σύνθημα ότι όποιος δήλωνε το αυθαίρετό του θα μπορούσε να το διατηρήσει και ότι αυτή θα ήταν η τελευταία γενιά αυθαιρέτων», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Μάρκος Φραγκουδάκης, μέλος της ομάδας εργασίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας για τα αυθαίρετα. «Ομως, τα προβλήματα που παρουσίασαν οι ρυθμίσεις κατά την εφαρμογή τους, ουδείς φρόντισε να τα ρυθμίσει αποτελεσματικά, με αποτέλεσμα ο πρωτοποριακός αυτός νόμος μετά είκοσι χρόνια εφαρμογής να είναι, πλέον, αναποτελεσματικός». Αυθαίρετα, λοιπόν, συνέχισαν να υπάρχουν μετά το 1983 και οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν εφεύρισκαν διάφορες «ρυθμίσεις», με κεντρικό άξονα την εισπρακτική πλευρά. Για παράδειγμα, το 1994 ανακοινώθηκε η επιλεκτική ηλεκτροδότηση αυθαιρέτων για κοινωνικούς λόγους, με αποτέλεσμα οι μισοί αυθαιρετούντες να εμφανιστούν ως νεφροπαθείς, καρδιοπαθείς και καρκινοπαθείς! Το 2003 ο νόμος 3212 οδήγησε στη νομιμοποίηση 40.000-50.000 αυθαιρέτων, κυρίως στην Ανατολική Αττική, συνδέοντάς τα «άνευ όρων» με τα δίκτυα κοινής ωφελείας. «Με τον νόμο αυτό πήραν ρεύμα ακόμα και κτίρια για τα οποία εκκρεμούσαν πρωτόκολλα κατεδάφισης!», λέει στην «Κ» ο κ. Φραγκιουδάκης. «Ακόμη χειρότερα, πήραν ρεύμα οικόπεδα χωρίς σπίτι, προσθέτοντας σπίτι μόνο στη φωτογραφία με ένα κολάζ στον ηλεκτρονικό υπολογιστή».

Στα σκαριά πρόγραμμα απόσυρσης αυτοκινήτων

Πρόταση για εκτεταμένο πρόγραμμα απόσυρσης παλαιών αυτοκινήτων «ρίχνει στο τραπέζι» το ΥΠΕΧΩΔΕ, στο πλαίσιο της αναζήτησης μέτρων για την τόνωση της αγοράς... και της εικόνας της κυβέρνησης. Ωστόσο, η «πράσινη» διάσταση της πρότασης, αλλά και τα προσδοκώμενα οικονομικά και επικοινωνιακά οφέλη δεν φαίνεται να έπεισαν ιδιαίτερα το υπόλοιπο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Πάντως, το περιβάλλον του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ εκτιμά ότι η απόφαση είναι πλέον ειλημμένη.

Η πρόταση του κ. Γιώργου Σουφλιά για τη δημιουργία ενός νέου προγράμματος απόσυρσης παλαιών αυτοκινήτων κατατέθηκε προ ημερών στην οικονομική τρόικα της κυβέρνησης. Οπως εκτιμά το ΥΠΕΧΩΔΕ, η απόσυρση θα έχει τριπλό όφελος, αφού θα τονώσει μια χειμαζόμενη αγορά, θα έχει μια σαφή περιβαλλοντική διάσταση και καλό απόηχο στην κοινή γνώμη.

Αντιρρήσεις Γ. Παπαθανασίου

Η πρόταση ωστόσο βρήκε αντίρρηση στο πρόσωπο του υπουργού Οικονομικών κ. Γιάννη Παπαθανασίου, ο οποίος υποστήριξε ότι οι εισαγωγές νέων οχημάτων θα αποδώσουν στο κράτος ελάχιστη προστιθέμενη αξία, εξυπηρετώντας ουσιαστικά τις χώρες που έχουν βιομηχανίες κατασκευής αυτοκινήτων. Επιπλέον, όπως επεσήμανε ο κ. Παπαθανασίου, το μέτρο αυτό θα διευρύνει το ήδη επιβαρυμένο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών. Οι διαβουλεύσεις για το ενδεχόμενο και τη μορφή της απόσυρσης συνεχίστηκαν καθ’ όλη την προηγούμενη εβδομάδα, με το ΥΠΕΧΩΔΕ και τους εκπροσώπους των εταιρειών εισαγωγής αυτοκινήτων να ασκούν έντονες πιέσεις. Η απόφαση δεν έχει ακόμα ληφθεί, ωστόσο το περιβάλλον του κ. Σουφλιά εκτιμά ότι η πρόταση θα βρει τελικά πρόσφορο έδαφος. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες (καθώς το πλαίσιο είναι ακόμα αδιευκρίνιστο), η απόσυρση θα αφορά και τα καταλυτικά πρώτης γενιάς και θα γίνει στο πρότυπο της εκτεταμένης απόσυρσης Ι.Χ. που είχε γίνει στις αρχές της δεκαετίας του ’90.