ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΙΣΠΑΝΙΚΟ ΣΠΑΡΑΓΜΟ ΜΕ ΤΑΙΝΙΕΣ ΚΑΙ ΕΚΘΕΣΕΙΣ

Του Δηµήτρη Ν. Μανιάτη

(Φωτό: Στην Ισπανία του 1936 µας ταξιδεύει η ταινία του Κεν Λόουτς «Γη και ελευθερία», που θα προβληθεί στο αφιέρωµα «Ο Ισπανικός Εµφύλιος στον Κινηµατογράφο» της Ταινιοθήκης της Ελλάδος)

Το «σύντοµο καλοκαίρι της αναρχίας» διήρκεσε περίπου τρία χρόνια (Ιούλιος 1936 - Απρίλιος 1939) αλλά άφησε ανεξίτηλο το στίγµα του στην παγκόσµια Ιστορία. Η Αθήνα γίνεται… Ισπανία για µερικές ηµέρες και ο Ισπανικός Εµφύλιος θέµα προβολών, εκθέσεων και οµιλιών σε Ινστιτούτο Θερβάντες, Ταινιοθήκη της Ελλάδος και Μουσείο Μπενάκη.

Τι καινούργιο µας φέρνει αυτός ο «βοµβαρδισµός» Ισπανικού Εµφυλίου στο πολιτισµικό τοπίο της χώρας µας (που επίσης έχει βασανιστεί από τρίχρονο εµφύλιο);

Για αρχή, οι αφίσες της δεκαετίας του ‘30 (η έκθεση φιλοξενείται στο Ινστιτούτο Θερβάντες και αποτελείται από 96 αφίσες της περιόδου 1936-1939). Χωρίς αµφιβολία, η δηµοκρατική πλευρά είναι ο χώρος στον οποίο η πολιτική αφίσα εµποτίζεται µε τις πιο προηγµένες τεχνικές της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας. Καλλιτέχνες όπως οι Renau, Βardasano, Αmster, Οliver, Μelendreras, Sim, Ρedrero, Βabiano, Βallester και Garay, µεταξύ πολλών άλλων, συνδυάζουν καινοτόµα εκφραστικά ιδιώµατα, τεχνικές όπως το κολάζ και το φωτοµοντάζ, µε ριζοσπαστική χρήση του χρώµατος, των φορµών και της τυπογραφίας.

Η οπτική αυτή δύναµη ηχεί στο έργο του Τζορτζ Οργουελ «Αφιέρωµα στην Καταλανία», όταν ο συγγραφέας αναπολεί:

«Παντού έβλεπε κανείς αφίσες της επανάστασης να αστράφτουν από τους τοίχους τα πεντακάθαρα κόκκινα και µπλε τους χρώµατα, κάνοντας τις µικρές ανακοινώσεις που τις περιέβαλλαν να µοιάζουν µε λεκέδες λάσπης».

Από την άλλη έχουµε τις ταινίες και τα ντοκιµαντέρ που διαπραγµατεύονται την ταραγµένη εποχή. Το αφιέρωµα «Ο Ισπανικός Εµφύλιος στον Κινηµατογράφο» της Ταινιοθήκης της Ελλάδος περιλαµβάνει 13 ταινίες µυθοπλασίας – µεταξύ των οποίων οι δέκα προβάλλονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα – ένα ντοκιµαντέρ και αρχειακό υλικό από την περίοδο του Εµφυλίου.

Ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζει τόσο η µοναδική «καθεστωτική» ταινία του αφιερώµατος «Το γένος» (1941) του Σάενθ ντε Ερέδια, που υιοθετεί πιστά τους κανόνες µιας κλασικής προπαγανδιστικής ταινίας µε πλούσια ντοκουµέντα, όσο και το σπάνιο αρχειακό υλικό από τη συλλογή της Filmoteca Εspaρola, που αποκαταστάθηκε και ψηφιοποιήθηκε το 2006. Πρόκειται για 37 ταινίες, ντοκιµαντέρ και επίκαιρα µικρού, µεσαίου και µεγάλου µήκους, που γυρίστηκαν από το 1936 έως το 1939 χωρισµένα σε 8 προγράµµατα. Επίσης, αιφνιδιάζει το γεγονός πως οι δέκα από τις ταινίες µυθοπλασίας έχουν γυριστεί από τη δεκαετία του ‘80 και µετά – και ιδιαίτερα τις δεκαετίες του 1990 και του 2000, από ισπανούς σκηνοθέτες της µεταπολεµικής αλλά και της προπολεµικής γενιάς, που θα αργήσει να καταθέσει τη «φωνή» της πάνω στον Εµφύλιο.

Είναι φανερή η ανάγκη της χρονικής αποστασιοποίησης των δηµιουργών, παρά το ότι έχουν περάσει 70 χρόνια από το τέλος του Εµφυλίου και 35 χρόνια από την αποκατάσταση της Δηµοκρατίας στην Ισπανία.


Οι εκδηλώσεις

23/09-23/10 «Αφίσες του Ισπανικού Εµφυλίου». Αίθουσα Εκθέσεων του Ινστιτούτου Θερβάντες στην Αθήνα, Μητροπόλεως 23. Είσοδος ελεύθερη. Ωράριο: Δευτέρα - Παρασκευή: 10:00-13:30 και 16:00-20:00. Σάββατο: 10:00-13:30 Το αφιέρωµα «Ο Ισπανικός Εµφύλιος στον κινηµατογράφο» θα πραγµατοποιηθεί στους νέους χώρους της Ταινιοθήκης στον Κεραµεικό 7-13/10 και αµέσως µετά στη Θεσσαλονίκη (21-27/10)

Η πρεσβεία της Ισπανίας διοργανώνει την εκδήλωση «Ο Λόρκα και ο κινηµατογράφος» στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου. τηλ. 210 3453111). Θα παρουσιαστεί η ταινία «Ταξίδι στο φεγγάρι» του Φρεδερίκ Αµάτ βασισµένη στο µοναδικό σενάριο που έγραψε ο Λόρκα. Ακολουθεί «Ο ανδαλουσιανός σκύλος» των Λουίς Μπουνιουέλ και Σαλβαδόρ Νταλί και συζήτηση µε τον σκηνοθέτη. (24/09, ώρα 19:00).

ΤΑ ΝΕΑ