Ελληνικές φυλακές: Ώρα μηδέν!

"Τα αστυνομικά τμήματα έχουν τέσσερις φορές περισσότερους κρατούμενους από τις δυνατότητές τους, είναι βρώμικα, με κακές συνθήκες εξαερισμού και φωτισμού. Οι κρατούμενοι δεν έχουν πρόσβαση σε πληροφόρηση, καθώς δεν υπάρχουν διερμηνείς, αλλά ούτε και σε νομική βοήθεια και ιατρική φροντίδα".

Δεν κομίζει γλαύκα εις Αθήνας βέβαια, ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα Βασανιστήρια, κ. Μάνφρεντ Νόβακ, γνωματεύοντας για την κατάσταση των ελληνικών Αστυνομικών Τμημάτων και φυλακών. Μολονότι δε, κάποιοι επιμένουν να στρουθοκαμηλίζουν επικίνδυνα, η κατάσταση είναι ήδη γνωστή, ιδιαίτερα σε Τμήματα ευαίσθητων περιοχών όπως η Ομόνοια, η Ακρόπολη, ο Άγιος Παντελεήμονας και τα Εξάρχεια, όπου "ήταν στοιβαγμένοι πάνω από 40 κρατούμενοι, σε φρικτές συνθήκες", όπως τις χαρακτήρισε ο κ. Νόβακ, "που δεν ήταν καν καταγεγραμμένοι στο μητρώο κρατουμένων".

Στο μεταξύ στις φυλακές η κατάσταση παραπέμπει σε Εξπρές του Μεσονυκτίου. Σήμερα στα 30 σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας, συνολικής χωρητικότητας 6.019 θέσεων, κρατούνται πάνω από 12.000 άνθρωποι, αριθμός καθημερινά αυξανόμενος. Πώς είναι δυνατόν επομένως να αποδώσει ένα σωφρονιστικό σύστημα, όταν σε κελιά προορισμένα για δύο άτομα, στοιβάζονται πέντε, έξι ή και επτά ακόμα, όπου κατάδικοι ανακατεύονται με υπόδικους, βαρυποινίτες με νεαρούς μικροπαραβάτες, έμποροι ναρκωτικών με παραβάτες του κοινού ποινικού νόμου, υπό απέλαση μετανάστες με τοξικομανείς και οικονομικούς παραβάτες και τέλος όλοι αυτοί μαζί ασφυκτιούν στοιβαγμένοι σε ελάχιστα τετραγωνικά μέτρα λόγω της συμφόρησης των φυλακών;

Επιτακτική ανάγκη εξ άλλου, αποτελεί η ιδιαίτερη μεταχείριση των τοξικομανών κρατουμένων, οι οποίοι θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται σαν μια ιδιαίτερη κατηγορία που χρειάζεται θεραπεία μάλλον παρά τιμωρία. Στη φυλακή άλλωστε, είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσουν να προμηθεύονται ναρκωτικά με τους γνωστούς παράπλευρους τρόπους, ενώ πολλοί αναγκάζονται να διακόψουν τη θεραπεία απεξάρτησης που είχαν ξεκινήσει. Θετικό βήμα για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος έγινε το 2002 με την ίδρυση του πρότυπου Κέντρου Απεξάρτησης Τοξικομανών κρατουμένων στον Ελαιώνα Θηβών, το οποίο όμως υπολειτουργεί σε τέτοιο βαθμό που το κλείσιμό του θεωρείται σχεδόν βέβαιο. Γιατί; Τη στιγμή που οι εξαρτημένοι από ουσίες κρατούμενοι αριθμούν ένα πολύ σημαντικό ποσοστό του συνόλου των εγκλείστων.

Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας αφ' ετέρου, είναι απαραίτητα σε κάθε σωφρονιστικό κατάστημα. Στην Ελλάδα λειτουργούν μόνο οκτώ. Στις υπόλοιπες φυλακές, δεύτερη ευκαιρία δεν υπάρχει!

"Το σχολείο στη φυλακή είναι μια νησίδα ελευθερίας. Μπορεί να υπάρχουν τα συρματοπλέγματα, όμως η εκπαίδευση είναι μια πράξη ελευθερίας και δημοκρατίας", τονίζει η κυρία Φιλιώ Μαρινοπούλου, διευθύντρια του σχολείου στις φυλακές Διαβατών Θεσσαλονίκης και συμπληρώνει: "Εξάλλου, η εκπαίδευση αποτελεί συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα για όλες τις κοινωνικές ομάδες".

Με τους αλλοδαπούς άλλωστε, που μπαίνουν αθρόα από πόρτες και παράθυρα σ' αυτή τη χώρα, που μοιάζει ξέφραγο αμπέλι, και οι οποίοι αποτελούν πλέον πάνω από το μισό του αριθμού των κρατουμένων, οι πιθανότητες βελτίωσης τού εξ αρχής σαθρού και ανάπηρου σωφρονιστικού μας συστήματος είναι μηδαμινές. Η απέλασή τους δεν γίνεται δεκτή από πολλές χώρες καταγωγής, η δε ελληνική πολιτεία αντί να μεριμνά για τη μείωση του αριθμού των εγκλείστων κτίζει και άλλα σωφρονιστικά ιδρύματα, που όλοι γνωρίζουμε ότι δεν είναι παρά αποθήκες ψυχών.

Κι ενώ το ταλαίπωρο αυτό μας σύστημα φαίνεται ότι έχει φτάσει πλέον σε οριακό σημείο σε όλες τις βαθμίδες του, αν μάλιστα λάβει κανείς υπ' όψη του και τη βραδυκίνητη Δικαιοσύνη, εξ αιτίας της οποίας οι δίκες χρονοτριβούν απαράδεκτα, φως δεν φαίνεται από πουθενά, όσο μάλιστα οι αλλοδαποί κρατούμενοι δεν επιστρέφονται στις πατρίδες τους. Και το κυριότερο: Η πρόκληση  να καταστήσουμε τις φυλακές κέντρα σωφρονισμού και όχι τιμωρίας, αναμορφωτήρια με τη σωστή έννοια και όχι κέντρα διαφθοράς και κολαστήρια, σχολεία δεύτερης ευκαιρίας και ελπίδας και όχι φυτώρια παραγωγής και εκπαίδευσης εγκληματιών μοιάζει ουτοπική.

Υ.Γ. Καλό είναι να σταθούμε λίγο και σε μια ακόμη παρατήρηση του κ. Νόβακ, που μέσα σε ένα ανησυχητικά μεσοπολεμικό κλίμα ρατσισμού που επικρατεί σε όλη την Ευρώπη, θα πρέπει μάλλον να μας προβληματίσει:
"Ενώ αναμέναμε να βρούμε και Έλληνες κρατούμενους για ποινικά αδικήματα, ύστερα από συμπλοκές μεταξύ μεταναστών και ρατσιστικών ομάδων, δεν βρήκαμε παρά μόνο αλλοδαπούς".

Χριστιάννα Λούπα