Το αληθινό νόημα της Καβαφικής Ιθάκης - του Χρυσόστομου Τσιρίδη*
Η Τέχνη ήταν και είναι πάντα μορφή νόστου -επιστροφής !!!
Η Ιθάκη του Καβάφη εντέλει είναι η δεύτερη ανάγνωση της ζωής.
Σ'αυτή την ΔΕΥΤΕΡΗ ανάγνωση(Νόστο) τα ΤΟΠΟΣΗΜΑ ( μυθολογικά , ιστορικά...) έχουν ελάχιστη έως μηδαμινή σημασία .
Γιατί τα τοπόσημα "Ιθάκες" ( είτε λέγονται Ιθάκη , είτε Αλεξάνδεια , είτε Μαραθώνας....) εντάσσονται στην λογική της ΠΡΟΣΩΡΙΝΟΤΗΤΑΣ , οξειδωμένης όμως από τη "νοτιά"των ανθρώπων ( Ελύτης ) ή από τον "φόβο" των Λαιστρηγόνων, των Κυκλώπων και του θυμωμένου Ποσειδώνα( Καβάφης ).
Ο πρώτος που θα αποκαλύψει τον κύκλο: προσωρινότητα των ανθρωπίνων και νόστος- Τέχνη , είναι ο Όμηρος.
Σ'αυτή την ΔΕΥΤΕΡΗ ανάγνωση(Νόστο) τα ΤΟΠΟΣΗΜΑ ( μυθολογικά , ιστορικά...) έχουν ελάχιστη έως μηδαμινή σημασία .
Γιατί τα τοπόσημα "Ιθάκες" ( είτε λέγονται Ιθάκη , είτε Αλεξάνδεια , είτε Μαραθώνας....) εντάσσονται στην λογική της ΠΡΟΣΩΡΙΝΟΤΗΤΑΣ , οξειδωμένης όμως από τη "νοτιά"των ανθρώπων ( Ελύτης ) ή από τον "φόβο" των Λαιστρηγόνων, των Κυκλώπων και του θυμωμένου Ποσειδώνα( Καβάφης ).
Ο πρώτος που θα αποκαλύψει τον κύκλο: προσωρινότητα των ανθρωπίνων και νόστος- Τέχνη , είναι ο Όμηρος.
Αυτός, ο μέγας Νους, είναι η αφετηρία και της Καβαφικής Ιθάκης .
Τρεις στίχοι του μόνο, είναι αρκετοί :
" Πάντων μεν κόρος εστίν........"
" Πάντων μεν κόρος εστίν........"
Μετάφραση : "Σε όλα υπάρχει κορεσμός ,στον ύπνο , στον Έρωτα(=σεξ)
και στον χορό τον όμορφο και το γλυκό τραγούδι, κι όμως αυτά είναι που γυρεύουμε να
και στον χορό τον όμορφο και το γλυκό τραγούδι, κι όμως αυτά είναι που γυρεύουμε να
τα χαρούμε πάλι" Ιλ. ραψ.Ν 636-639
Προσωρινότητα ( κορεσμός) λοιπόν και νόστος ( γυρεύουμε να τα χαρούμε πάλι).
Οι μορφές νόστου , μπορεί να είναι πολλές : ανάμνηση, οδυνηρές ενοχές, φαντασία ( μυθοπλασία), φαντασίωση.
Παρόμοιους νόστους και ο Καβάφης "βιώνει" πολλούς : "το είδωλον του νέου σώματός μου μ'ηύρε και με θύμισε..."(μνήμη),
Προσωρινότητα ( κορεσμός) λοιπόν και νόστος ( γυρεύουμε να τα χαρούμε πάλι).
Οι μορφές νόστου , μπορεί να είναι πολλές : ανάμνηση, οδυνηρές ενοχές, φαντασία ( μυθοπλασία), φαντασίωση.
Παρόμοιους νόστους και ο Καβάφης "βιώνει" πολλούς : "το είδωλον του νέου σώματός μου μ'ηύρε και με θύμισε..."(μνήμη),
"Εδώ ας σταθώ και ας γελασθώ πως βλέπω αυτά..."( φαντασίωση),
" αισθήματα πεθαμένων, τόσον λίγο εκτιμηθέντα..." ( ενοχές οδυνηρές για λάθη μη αναστρέψιμα πλέον)....
Κανένας όμως απ'αυτούς τους νόστους δεν είναι "πηγαιμός για την Ιθάκη ".Με λιγα λόγια , ο Καβάφης δεν θέλει να σταματήσει σ' αυτούς τους νόστους . Όσο γοητευτικοί κι αν είναι ! Γιατί αυτό θα σήμαινε αποδοχή μιας μοιρολατρικής αντίληψης , με την ( Ομηρική) προσωρινότητα να μετεξελίσσεται σε αίσθηση ματαιότητας :
( "..τί γρήγορα που τα σβυστά κεριά πληθαίνουν..).
Κάτι τέτοιο όμως θα ήταν εντελώς ασύμβατο για έναν ( τον κάθε) αληθινό δημιουργό που ενώ " είναι καμωμένος για τα ωραία και μεγάλα έργα ..." , θα άφηνε τον εαυτό του
" να ρημάξει εδώ στην κώχη τούτη την μικρή..."
¨Ετσι ο Καβάφης παίρνοντας την σκυτάλη από το Όμηρο , μας λέει ότι ο πηγαιμός για την Ιθάκη δεν είναι ( να το ξαναπούμε) ένας συμβατικός νόστος ,αλλά ο νόστος- υπέρβαση του πεπερασμένου , μέσα από την εξατομικευμένη αίσθησή του. Αυτό που παράγει την Τέχνη και παράγεται από την Τέχνη.
Σε κάθε περίπτωση ο μεγάλος Αλεξανδρινός αποκαλύπτει την πίστη του στην αξία της Ποίησης , όχι ως είδος πολυτελείας, αλλά ως στοιχειακό όρο Ζωής: "Ας αφεθώ σ'αυτήν. Μορφήν της Καλλονής, τον βίον συμπληρούσα" ( Εκόμισα εις την Τέχνη).
Ο Καβάφης δηλώνει στην ταυτότητά του : επάγγελμα ΠΟΙΗΤΗΣ.
ΣΗΜ.Για όσους δεν μπορουν να έχουν, σ' αυτή την δεύτερη ανάγνωση ( νόστο),
"την σκέψι τους υψηλή και την συγκίνηση εκλεκτή..." ( Και είμαστε οι πολλοί),
για όλους εμάς τους άλλους ,υπάρχει ο ποιητής . Ο ποιητής - μπροστάρης ,αλλά και
για όλους εμάς τους άλλους ,υπάρχει ο ποιητής . Ο ποιητής - μπροστάρης ,αλλά και
ο ποιητής -ισότιμος συνοδός του ( κάθε) αναγνώστη του.
( για να κατανοήσουμε κάπως και πώς εννοεί τον διδακτισμό του ο Καβάφης).
* Ο κ. Χρυσόστομος Τσιρίδης είναι φιλόλογος
Άλλα άρθρα από Χριστιάννα Λούπα
Σχολιάστε το άρθρο:
συνολικά:
| προβολή:
Δείτε καρέ-καρέ τη σφαγή στο Κοντομαρί Χανίων από τους Γερμανούς - Η ιστορία του Franz Peter Weixler
Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος.
Η Μάχη της Κρήτης είναι γνωστή σε όλους.Μετά την κατάληψη του νησιού από τους ναζί ωστόσο, άρχισαν τα αντίποινα.
Στις 2 Ιουνίου 1941, στο χωριό Κοντομαρί Χανίων, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 23 (;) άνδρες, ως αντίποινα για τις εκτελέσεις και τη σφαγή πολλών Γερμανών αλεξιπτωτιστών, που είχαν πέσει μέσα στους θάμνους. Πτώματα Γερμανών είχαν εντοπιστεί κοντά στο χωριό. Οι Γερμανοί όρμησαν ...
Διαβάστε το άρθρο
- Δημοφιλέστερα
Αξιολογήστε αυτο το άρθρο
