Στα δύσκολα η Τουρκία στο ΝΑΤΟ - Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ (Κύπρου)

3/3/2009

της Ραλλης Παπαγεωργίου

Η επιθυμία της Γαλλίας να επιστρέψει στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, 43 χρόνια μετά την αποχώρησή της, μεταφράζεται από την Άγκυρα σε αποκόμιση πολιτικών οφελών για την ενταξιακή της πορεία, στην οποία το Παρίσι φέρνει τις πλέον σφοδρές αντιρρήσεις.

Η πολυπλοκότητα του ρόλου της Τουρκίας στη βορειοατλαντική συμμαχία ενισχύεται ή επιδεινώνεται και από την αναμενόμενη αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ. Θα επαναληφθεί, άραγε, το σκηνικό του Μαρτίου του 2003, όταν η Τουρκική Εθνοσυνέλευση δεν έδωσε άδεια χρήσης του τουρκικού εδάφους για τις αμερικανικές δυνάμεις να εισβάλλουν στο Ιράκ;

ΝΑΤΟ, Τουρκία, Γαλλία

Το 1966 ο Στρατηγός ντε Γκολ, με μια επιστολή του στον Αμερικάνο Πρόεδρο Τζόνσον, δήλωνε τη διάθεση της Γαλλίας ν’ αυτονομηθεί στον τομέα των πυρηνικών κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Σήμερα, η πολιτική κατεύθυνση της Γαλλίας έχει αλλάξει άρδην, με το Γάλλο Πρόεδρο Σαρκοζί και τη Γερμανίδα Καγκελάριο Μέρκελ να έχουν συμφωνήσει όπως η πλήρης επιστροφή της Γαλλίας στο ΝΑΤΟ συμπέσει με την εορταστική σύνοδο της Συμμαχίας τον προσεχή Απρίλιο για τα 60 χρόνια του Οργανισμού, στην οποία θα παρευρεθεί και ο νεοεκλεγείς Αμερικανός Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα.
Κύριο εμπόδιο σε αυτή την κίνηση είναι η Τουρκία, η οποία ναι μεν δεν έχει νόμιμο δικαίωμα να ασκήσει βέτο, όμως διερευνά όλα τα ενδεχόμενα για το πώς μπορεί να αποκομίσει οφέλη, κυρίως όσον αφορά στην άρση του γαλλικού βέτο σε κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, τον ενισχυμένο ρόλο της σε κοινές επιχειρήσεις ευρωπαϊκών σωμάτων ασφάλειας με το ΝΑΤΟ, την προώθηση του αγωγού Nabucco κ.ά. Ο Σαρκοζί φέρεται να έχει ζητήσει διακριτικά από την κυβέρνηση Ομπάμα να μεσολαβήσει προς την Άγκυρα και το θέμα απασχόλησε τις συναντήσεις του Αμερικανού απεσταλμένου για τη Μέση Ανατολή με Τούρκους αξιωματούχους αυτή την εβδομάδα στην τουρκική πρωτεύουσα.

Η Τουρκία αξιολογεί αναλυτικά την επιθυμία της Γαλλίας να επιστρέψει στη στρατιωτική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, δήλωσε ο Τούρκος ΥΠΕΞ Αλί Μπαμπατζάν, που, όμως, δεν έδωσε ένα ξεκάθαρο σήμα για τη στάση που θα τηρήσει η Άγκυρα. Υπενθυμίζοντας ότι η Γαλλία, αν και δεν ανήκει στη στρατιωτική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, ήδη παίρνει μέρος σε επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν, είπε: «Είμαι σίγουρος ότι πολύ σύντομα οι Γάλλοι θα παρουσιάσουν τη μέθοδο για την επιστροφή». Επισήμανε δε ότι συνεχίζονται οι συζητήσεις μέσα στη συμμαχία για το αν θα διεξαχθεί ψηφοφορία για την επιστροφή της Γαλλίας.
Από την άλλη, και εν μέσω έντονης προεκλογικής περιόδου στην Τουρκία ενόψει δημοτικών εκλογών, η αντιπολίτευση τηρεί πιο σκληρή στάση. Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα ζήτησε να γίνει σωστός χειρισμός της πλεονεκτικής θέσης της Τουρκίας, το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης τόνισε ότι η τελική στάση της Άγκυρας πρέπει να κριθεί ανάλογα με τη συμπεριφορά του Παρισιού και το φιλοκουρδικό κόμμα Δημοκρατικής Κοινωνίας σημείωσε ότι, εάν χρειαστεί, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί το βέτο (το οποίο δεν υπάρχει).

Σύμφωνα με τον αρθρογράφο της «Μιλιέτ» Σεμίχ Ιντίζ, εάν ο Ερντογάν δεν κατορθώσει να κερδίσει την άρση του γαλλικού βέτο στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε., θα έχει να αντιμετωπίσει έντονες εσωτερικές αντιδράσεις. Ωστόσο, σημειώνει, το θέμα έχει και μιαν άλλη οπτική διάσταση, καθώς η Άγκυρα γνωρίζει πως η πλειοψηφία των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ τάσσονται υπέρ της επανένταξης της Γαλλίας στο στρατιωτικό σκέλος, αλλά και πως η συμμαχία έχει ανάγκη τις επιχειρησιακές δυνατότητες του γαλλικού στρατού.

Διαμάχη για το στρατιώτη

Τουρκία και Γαλλία έχουν άλλη μια «αντιπαλότητα». Και οι δύο καταβάλλουν προσπάθειες για την απελευθέρωση ενός Ισραηλινού στρατιώτη που αιχμαλωτίστηκε από τη Χαμάς. Ενώ η Τουρκία βρισκόταν σε διαπραγματεύσεις, ο Γάλλος Γερουσιαστής Μαρινί, με εντολή μάλιστα του Γάλλου Προέδρου Σαρκοζί, πραγματοποίησε συχνές επισκέψεις στη Συρία, όπου συναντήθηκε και με τον πολιτικό ηγέτη της Χαμάς, Μεσάλ. Το ενδιαφέρον της Γαλλίας πηγάζει από το γεγονός ότι η οικογένεια του αιχμάλωτου στρατιώτη έχει γαλλική υπηκοότητα. Η γαλλική πρωτοβουλία χαλάει, όμως, την εικόνα του μεσολαβητή στη Μέση Ανατολή, που προσπαθεί να εδραιώσει η Τουρκία.

Ο ρόλος των ΗΠΑ

ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟ για τον Τούρκο Πρωθυπουργό Ερντογάν προκαλεί και η σκέψη μόνο η Τουρκική Εθνοσυνέλευση να απορρίψει ενδεχόμενο αίτημα των ΗΠΑ να χρησιμοποιηθεί η βάση Ιντσιρλίκ, αλλά και η μεθόριος Τουρκίας - Ιράκ για την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη δεύτερη, όπως θέλει ο Αμερικανός Πρόεδρος Ομπάμα. Έχοντας κατά νουν την πικρή εμπειρία του παρελθόντος, το επίμαχο για την Τουρκία ψήφισμα για την αρμενική γενοκτονία που εκκρεμεί στο αμερικανικό Κογκρέσο και το γεγονός ότι κύριος στρατηγικός σύμμαχος των Αμερικανών στην περιοχή είναι οι Ισραηλινοί, οι σχέσεις με τους οποίους έχουν διαταραχθεί μετά το επεισόδιο στο Νταβός, η τουρκική κυβέρνηση τρέχει να προλάβει.

Λίγο πριν από την άφιξη του Αμερικανού απεσταλμένου για τη Μέση Ανατολή, Τζορτζ Μίτσελ στην Άγκυρα (ταξίδι που είχε αναβληθεί μετά το Νταβός), ο Εγκεμέν Μπαγίς, υπουργός Επικρατείας και διαπραγματευτής με την Ε.Ε., συναντήθηκε με τον Πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία. Ο Μπαγίς δήλωσε ότι οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε., θέμα στο οποίο δεν έκανε, όμως, καμία αναφορά ο Αμερικανός Πρέσβης.

Ο Μίτσελ, κατά την παραμονή του στην Άγκυρα, είχε συνάντηση με όλη την ηγεσία της Τουρκίας. Μετά την ωριαία συνάντηση με τον Πρόεδρο Γκιουλ, ο Αμερικανός απεσταλμένος είπε ότι οι ΗΠΑ έχουν ανάγκη τις απόψεις και την υποστήριξη της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με άρθρο του Μετέ Τσουμπουκτσού στην εφημερίδα «Ρεφεράνς», στο χαρτοφυλάκιο του Τζορτζ Μίτσελ περιλαμβάνονταν η αποστολή στρατιωτικής δύναμης στο Αφγανιστάν, η χρήση της βάσης του Ιντσιρλίκ κατά την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ, το θέμα του Ιράν και οι σχέσεις Τουρκίας - Χαμάς που ενοχλούν το Τελ Αβίβ. Ο Τσουμπουκτσού αναφέρει ότι, αν και υπάρχουν πληροφορίες ότι το αρμενικό ψήφισμα δεν πρόκειται να περάσει από το αμερικανικό Κογκρέσο, οι ΗΠΑ θα χρησιμοποιήσουν αυτόν το μοχλό πίεσης μέχρι τέλους. Εκτιμά δε ότι η τουρκική κυβέρνηση δεν θα δημιουργήσει μεγάλες δυσκολίες στους Αμερικανούς κατά την αποχώρηση των δυνάμεών τους από το Ιράκ, σημειώνοντας ότι εναλλακτική λύση για την Ουάσινγκτον είναι το νέο αεροδρόμιο που έχει κατασκευασθεί στο Ερμπίλ, στην αυτόνομη περιοχή των Κούρδων, κάτι που βεβαίως δεν χαροποιεί την Άγκυρα.

Ο Τούρκος αρθρογράφος αναφέρει, επίσης, ότι το Εθνικό Συμβούλιο Πληροφοριών των ΗΠΑ βλέπει τώρα τον ηγετικό ρόλο στο στρατόπεδο των Σουνιτών στη Μέση Ανατολή, κατάλληλο για τη Σαουδική Αραβία και η Τουρκία «θα πρέπει να αρκεστεί σε δεύτερο ρόλο».

ΝΑΤΟ και Εργκενεκόν

ΣΤΟ μεταξύ, ένας Τούρκος πρώην Εισαγγελέας, ο Γκιουλτεκίν Αβτζί, δήλωσε στην εφημερίδα «Ζαμάν» ότι το ΝΑΤΟ κατέχει τα ονόματα των ιδρυτών της παρακρατικής οργάνωσης Εργκενεκόν στην Τουρκία. Την παρομοίασε, μάλιστα, με την Γκλάντιο που, όπως είπε, ιδρύθηκε στις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, για ν' αντιμετωπίσει τυχόν κομμουνιστική δράση. Τέτοιου είδους οργανώσεις, πρόσθεσε, σύμφωνα και με την πρακτική του ΝΑΤΟ, σχηματίζονταν σε επίπεδο στρατηγών. Σε πολλές περιπτώσεις, συνέχισε, αυτές οι οργανώσεις, που είχαν τότε μεγάλη δύναμη, έβγαιναν εκτός ελέγχου και στρατολογούσαν και πολίτες.

Οι πληροφορίες, σημείωσε ο Αβτζί, κρατούνταν σε αρχεία στην Ουάσινγκτον και το Λονδίνο, τα οποία -είπε- εάν το ΝΑΤΟ ήθελε, θα μπορούσε να είχε δώσει στην τουρκική δικαιοσύνη που εξετάζει την υπόθεση Εργκενεκόν. Υποστήριξε δε ότι «αυτές οι παράνομες δομές στην Τουρκία έχουν σχέση με μασονικούς συνδέσμους και άτομα», κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στη μασονική στοά Ρ2 στην Ιταλία και τη σχέση της με την Γκλάντιο. Εάν το ΝΑΤΟ έδιδε τις πληροφορίες, κατέληξε, θα ήταν σημαντική βοήθεια στη διερεύνηση της υπόθεσης Εργκενεκόν.