Γράμμα απ' τη Μέση Ανατολή: Ποιος θυμάται τον Γιτζάκ Ραμπίν; - του Νικόλαου Μόττα

Το άρθρο που ακολουθεί είναι ανταπόκριση του δημοσιογράφου Νικόλαου Μόττα από το Τελ Αβίβ, επ' ευκαιρία της συμπλήρωσης δεκαπέντε χρόνων από τη δολοφονία του ισραηλινού πρωθυπουργού Γιτζάκ Ραμπίν (4 Νοεμβρίου 1995).

Ας σημειωθεί εδώ ότι μαζί με τον Ραμπίν χάθηκε και μια μεγάλη ελπίδα ειρήνευσης στην καθημαγμένη Μέση Ανατολή.

ΤΕΛ ΑΒΙΒ - Η γιγαντιαία αφίσα-προσκλητήριο και η σκηνή που στήνεται μπροστά απ' το δημαρχιακό μέγαρο τραβούν τα βλέμματα των περαστικών στην πλατεία Ραμπίν. Ελάχιστα μέτρα πιό κάτω, τουρίστες κοντοστέκονται στο σημείο της δολοφονίας του πρώην πρωθυπουργού Γιτζάκ Ραμπίν - ένα τετραγωνισμένο μνημείο, δύο ισραηλινές σημαίες και μια επιγραφή υπενθυμίζουν τι συνέβη στο σημείο εκείνο, την 4η Νοεμβρίου 1995. Τότε που ο ισραηλινός ηγέτης έπεφτε νεκρός από τις σφαίρες του υπερεθνικιστή φοιτητή Γιγκάλ Αμίρ.
Δεκαπέντε χρόνια μετά, οι ισραηλινοί που πιστεύουν στην ειρηνική συνύπαρξη με τους γείτονες τους, τους Παλαιστίνιους, καλούνται να τιμήσουν μαζικά τη μνήμη του εκλιπόντος πρωθυπουργού στις 30 Οκτωβρίου. Πόσοι όμως θυμούνται τον Γιτζάκ Ραμπίν και - κυρίως - την πολιτική του παρακαταθήκη; Δεν είναι λίγοι αυτοί που εκτιμούν πως με το πέρασμα των χρόνων, η εικόνα του δολοφονηθέντος ηγέτη θολώνει όλο και περισσότερο στις μνήμες των Ισραηλινών.
Από το 1995 μέχρι και σήμερα έχουν συμβεί αρκετά αξιοσημείωτα γεγονότα: η δεύτερη παλαιστινιακή ιντιφάντα του 2000, ο θάνατος του Αραφάτ το 2004, η άνοδος της Χεζμπολάχ στο Λίβανο και η αιματηρή πολεμική σύρραξη του 2006, η επικράτηση της Χαμάς στη Γάζα. Παρ' όλα αυτά, η πεμπτουσία της κατάστασης του ισραηλινο-παλαιστινιακού ζητήματος παραμένει ακριβώς η ίδια. Οι ίδιοι οι ισραηλινοί, παρά το γεγονός ότι οι διαπραγματευτικές επαφές με τους παλαιστίνιους είναι πλέον ένα συνηθισμένο φαινόμενο, αντιδρούν με σκεπτικισμό στο ενδεχόμενο συμβίωσης με τους άραβες γείτονες τους. Αισθήματα αμφιβολίας και καχυποψίας που, απ' ότι όλα δείχνουν, είναι αμοιβαία και γιά τις δύο πλευρές.
Η εξήγηση είναι απλή. Η δολοφονία του Ραμπίν, πέραν της φυσικής του εξόντωσης, επέφερε και ένα άλλο δραματικό γεγονός: τερματίζοντας τη συμφωνία του Όσλο, έβαλε τέλος και στις προσδοκίες που είχε δημιουργήσει η φιλειρηνική πολιτική του ισραηλινού ηγέτη. Οι επόμενες κυβερνήσεις της χώρας, αν και σε ρητορικό επίπεδο υπερθεμάτιζαν την ανάγκη γιά συμβιβασμούς, δεν προχώρησαν σε γενναίες πράξεις. Το όραμα της ειρήνης μεταξύ Ισραήλ και παλαιστινίων έμεινε σε μεγαλόστομες διακηρύξεις "καλής θέλησης". Η ίδια η παρακαταθήκη του Ραμπίν μπήκε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, γιά να επανεμφανίζεται κάθε τέλος του Οκτώβρη στην επέτειο της δολοφονίας του.
"Επί 15 χρόνια, η ισραηλινή κοινωνία αχρήστευσε την τραγωδία (της δολοφονίας) και απέτυχε να τη χρησιμοποιήσει ως όχημα αυτοκριτικής και μεταμέλειας" γράφει ο προοδευτικός ραββίνος και πολιτικός στοχαστής Ντόνιελ Χαρτμαν. Από την πλευρά της, η Jerusalem Post κάνει λόγο γιά αυξανόμενη "απάθεια" των πολιτών απέναντι στις φιλειρηνικές συγκεντρώσεις μνήμης γιά τον Ραμπίν. "Γιά τα μέλη των ενόπλων δυνάμεων και γιά ενάμισι εκατομμύριο μαθητές, η δολοφονία είναι μιά ακόμη...σελίδα στο βιβλίο ιστορίας, ένα γεγονός από το μακρινό και θολό παρελθόν" δήλωσε προβληματισμένη πριν από λίγες ημέρες η κόρη του δολοφονηθέντος ηγέτη και πρώην υπουργός άμυνας Ντάλια Ραμπίν-Πελόσοφ.
Ποιός θυμάται τελικά τον Γιτζάκ Ραμπίν; Στη σημερινή ρευστότητα του πολιτικο-διπλωματικού σκηνικού στη Μέση Ανατολή, οι αξίες που κληροδότησε ο δολοφονηθείς ισραηλινός ηγέτης είναι περισσότερο αναγκαίες παρά ποτέ. Δυστυχώς όμως, το άλλοτε ισχυρό "στρατόπεδο της ειρήνης", διασκορπισμένο και χωρίς στιβαρή και ενιαία ηγεσία, παραμένει παρατηρητής των εν δυνάμει εξελίξεων. Ακόμη και ο πολιτικός "σύντροφος" του Ραμπίν, ο νομπελίστας ειρήνης και νυν πρόεδρος Σιμόν Πέρες, στα 87 του χρόνια πλέον, αποδέχθηκε τη μοίρα των ισραηλινών ηγετών - την υποταγή στο πολιτικό κόστος.
Δεκαπέντε χρόνια μετά, αυτό που έχει απομείνει γιά να θυμίζει τον Ραμπίν είναι έξι μαύρες πέτρες και η ιστορική φωτογραφία του με τον Γιασέρ Αραφάτ, υπό το βλέμμα του προέδρου Κλίντον. Τα υπόλοιπα αποτελούν, απλώς, ιστορία.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΟΤΤΑΣ

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Γενάρη του 1984. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Westminster του Λονδίνου και κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο (Master of Arts) στις Διπλωματικές Σπουδές. Από το 2006 έως και το 2009 ήταν τακτικός συνεργάτης των εφημερίδων "Μακεδονία" και "Θεσσαλονίκη" αρθρογραφώντας γιά διεθνή γεγονότα, ενώ κείμενα του περί ελληνικής, ευρωπαϊκής και διεθνούς πολιτικής έχουν δημοσιευθεί και σε αγγλόφωνες πηγές. Την παρούσα ακαδημαϊκή περίοδο (2010-2011) είναι μεταπτυχιακός φοιτητής του διεθνούς προγράμματος Conflict Resolution & Mediation στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβιβ.