Ισραήλ-Παλαιστίνη: Αυτό το χώμα είναι δικό τους και δικό μας - του Νικόλαου Μόττα*

ΓΡΑΜΜΑ ΑΠ’ ΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ

Ισραήλ-Παλαιστίνη: Αυτό το χώμα είναι δικό τους και δικό μας.

ΤΕΛ ΑΒΙΒ - «Αρκετά με τον πόλεμο! Θέλουμε ειρήνη» φώναξε ένας νεαρός ισραηλινός, τη στιγμή που ο πρόεδρος Σιμόν Πέρες ανέβαινε στο βήμα προκειμένου να εκφωνήσει ομιλία στην πλατεία Ραμπίν. Ήταν τέλη του περασμένου Οκτώβρη και περίπου 25.000 ισραηλινοί όλων των ηλικιών βρέθηκαν στην αχανή πλατεία μπροστά απ’ το δημαρχιακό μέγαρο του Τελ Αβίβ προκειμένου να τιμήσουν τη μνήμη του προ 15ετίας δολοφονηθέντος ηγέτη Γιτζάκ Ραμπίν.

“Δε μπορούμε να ζούμε σε καθεστώς συνεχούς φόβου. Πρέπει να συνυπάρξουμε με τους παλαιστίνιους γείτονες μας» μου είπε η Σιράν, μιά 17χρονη μαθήτρια απ’ την Χερζλίγια. Ήταν πράγματι ελπιδοφόρο να βλέπει κανείς νέους ανθρώπους - παιδιά που την εποχή που ο Ραμπίν έπεφτε νεκρός από τις σφαίρες του Γιγκάλ Αμίρ είτε δεν είχαν γεννηθεί, είτε ήταν προσχολικής ηλικίας - να συνηγορούν με πάθος υπέρ της ειρήνης τιμώντας μιά σπουδαία προσωπικότητα της χώρας τους.

Παρά το δυναμισμό πολλών νέων ισραηλινών όμως, το άλλοτε ισχυρό «στρατόπεδο της ειρήνης» παραμένει στην αφάνεια της πολιτικό-κοινωνικής ζωής του Ισραήλ. Από τότε που η απειλή της τρομοκρατίας «μπόλιασε» στην καρδιά της ισραηλινής κοινωνίας ενίσχυσε τα φοβικά σύνδρομα των ανθρώπων της μικρής αυτής χώρας. Η δεύτερη Ιντιφάντα του 2000, σε συνδιασμό με μεμονωμένες - πλην όμως αιματηρές - επιθέσεις αυτοκτονίας εναντίον πολιτών στην Ιερουσαλήμ, το Τελ Αβιβ και άλλες πόλεις, δημιούργησε κλίμα καχυποψίας απέναντι στην ειρηνευτική διαδικασία. Ταυτόχρονα δε, υπό το φόβο της τρομοκρατίας, η πλειοψηφία των ισραηλινών «εξουσιοδότησαν» την κυβέρνηση τους να προχωρήσει σε ακραίες πολιτικές - να κτίσει τείχη στη Δυτική Όχθη, να «γκετοποιήσει» τον παλαιστινιακό λαό και να δημιουργεί καθεστώς εποικισμού στην ανατολική Ιερουσαλήμ.

Η τρομοκρατία όμως είναι η μία πλευρά του νομίσματος. Οι φανατικοί και των δύο πλευρών έχουν καταφέρει - με ιδιαίτερη επιτυχία ομολογουμένως - να εγκαθυδρίσουν στη γωνία αυτή της Μέσης Ανατολής τον φόβο απέναντι στον «άλλο». Στο Ισραήλ, το παραδοσιακό υπαρξιακό σύνδρομο περί «βιωσιμότητας του μικρού εβραϊκού έθνους σε μιά γειτονιά 300 περίπου εκατομμυρίων μουσουλμάνων» έχει πολλές φορές χρησιμοποιηθεί εντέχνως από την υπερ-ορθόδοξη ακροδεξιά της χώρας.

Την τρομολαγνεία και αδιαλλαξία της ισραηλινής ακροδεξιάς έρχεται να συμπληρώσει ο φοντεμενταλιστικός φανατισμός των σκληροπυρηνικών της άλλης πλευράς. Τα τελευταία χρόνια, μέσω των προκλητικών - συχνά ρατσιστικών - απειλών τους εναντίον της ίδιας της ύπαρξης του κράτους του Ισραήλ, η Χαμάς και η Χεζμπολάχ έχουν καταφέρει δύο πράγματα: Την πλήρη αποδυνάμωση των μετριοπαθών και φιλειρηνικών ισραηλινών και, δεύτερον, την απομόνωση των Παλαιστινίων. «Η πολιτική τόσο του Νασράλα (ηγέτης της Χεζμπολάχ) όσο και οι απειλές της Χαμάς κατά του Ισραήλ πλήττουν πρωτίστως εμάς, τον παλαιστινίακό λαό» μου έλεγε τις προάλλες στη Ραμάλλα ο Σούχειλ, ένας 33χρονος παλαιστίνιος που ζεί στην Ιερουσαλήμ.

Στη σημερινή συγκυρία, οι ηγεσίες ισραηλινών και παλαιστινίων δείχνουν αδύναμες να διαχειριστούν σωστά τις προοπτικές γιά ειρήνευση. Στη Δυτική Όχθη, έπειτα από το θάνατο του αείμνηστου ηγέτη Αραφάτ το 2004, τα πράγματα άλλαξαν. Ο νέος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς, παρά τη διεθνή στήριξη που του έχει προσφερθεί, δεν έχει καταφέρει να επιβάλλει τις μετριοπαθείς του θέσεις στους «αυτόνομους» φονταμενταλιστές της Χαμάς. «Ακόμη και εάν ο Νετανιάχου συμφωνήσει με τον Αμπάς πάνω σε ένα σχέδιο ειρήνευσης, η Χαμάς θα έχει διαφορετικά σχέδια», είναι ένα επιχείρημα που κυριαρχεί στό μυαλό πολλών - αν όχι των περισσότερων - ισραηλινών σήμερα.

Πόσο όμως έτοιμος είναι ο Βενιαμίν Νετανιάχου να αναλάβει μιά πραγματικά γεναιόδωρη πρωτοβουλία; Η αλήθεια είναι πως από τη δολοφονία Ραμπίν και την κατάρρευση της συμφωνίας του Όσλο το 1995, η πολιτική του Τελ Αβιβ συνοψίζεται σε δύο λέξεις: Περιχαράκωση και διατήρηση (του παρόντος status-quo). Κάτι που ίσως να δημιουργεί ένα εικονικό περιβάλλον ασφάλειας και σταθερότητας. Γιά τους «παροικούντες την Ιερουσαλήμ» όμως, είναι γνωστό ότι μιά σπίθα αρκεί γιά να φέρει, και πάλι, τους Αγίους Τόπους ένα βήμα πριν την πολεμική σύρραξη.

Η ελπίδα γιά ειρήνη και διευθέτηση της διένεξης μεταξύ ισραηλινών και παλαιστινίων δείχνει να υπάρχει πλέον στα χέρια των νεότερων γενεών. Αυτήν τη σκέψη έκανα όταν περπατώντας στην μεικτή γειτονιά Άμπου Τορ της Ιερουσαλήμ, παρατήρησα δύο μικρά παιδιά (όχι πάνω από 13 ετών) να παίζουν ποδόσφαιρο σε μιά μικρή αλάνα. Ένα εβραιόπουλο και ένας μικρός παλαιστίνιος μουσουλμάνος, ο Άαρον και ο Μπασίμ αντίστοιχα.

«Είναι ο καλύτερος μου φίλος. Παίζουμε εδώ κάθε μέρα μετά το σχολείο» είπε ο Μπασίμ χαμογελώντας και έτρεξε να συνεχίσει το παιχνίδι. Η σκηνή αυτή μου έφερε στο νου τους - οικείους σε εμάς τους έλληνες - στίχους του Γιάννη Ρίτσου, διανθισμένους από τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη: «Αυτό το χώμα είναι δικό τους και δικό μας. Δε μπορεί κανείς να μας το πάρει».

Οι δύο λαοί, αυτός ο τόπος, αξίζουν πράγματι μιά ευκαιρία γιά ειρήνη.

*ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΟΤΤΑΣ

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το Γενάρη του 1984. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Westminster του Λονδίνου και κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο (Master of Arts) στις Διπλωματικές Σπουδές. Από το 2006 έως το 2009 ήταν τακτικός συνεργάτης των εφημερίδων «Μακεδονία» και «Θεσσαλονίκη» αρθρογραφώντας γιά διεθνή γεγονότα, ενώ κείμενα του περί ελληνικής, ευρωπαϊκης και διεθνούς πολιτικής έχουν δημοσιευθεί και σε αγγλόφωνες πηγές. Την παρούσα ακαδημαϊκή περίοδο (2010-2011) είναι μεταπτυχιακός φοιτητής του διεθνούς προγράμματος Conflict Resolution & Mediation στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβιβ.