Στην Άγκυρα ο Ομπάμα, η Αθήνα στην απομόνωση - ΕΘΝΟΣ

Την ώρα που η Τουρκία δημιουργεί νέες συμμαχίες και ακολουθεί επιθετική πολιτική στη διπλωματική σκακιέρα, η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από «διπλωματική αγοραφοβία»

ΕΘΝΟΣ 14/3/2009

Η επιλογή της Τουρκίας από τον Μ. Ομπάμα για μία από τις πρώτες επισκέψεις του στο εξωτερικό ως προέδρου των ΗΠΑ, πέραν του (αδικαιολόγητου) ξαφνιάσματος που προκάλεσε στην Αθήνα, δημιουργεί νέα δεδομένα και για την ελληνική εξωτερική πολιτική αλλά εγείρει και πολλά ερωτήματα για το πώς κινείται τα τελευταία χρόνια η ελληνική διπλωματία.

Η Τουρκία, κατέχοντας μοναδική γεωστρατηγική θέση εκμεταλλευόμενη το πλεονέκτημα του συνδυασμού της κοσμικής χώρας με την ισχύ του κοσμικού Ισλάμ, φρόντισε με μεθοδικό τρόπο, αναλαμβάνοντας υψηλό ρίσκο (όπως π.χ. με την υποστήριξη της Χαμάς) και υπερβαίνοντας ταμπού δεκαετιών (όπως π.χ. με την Αρμενία), ερχόμενη ακόμη και σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, να αναπτύξει πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, η οποία λειτούργησε πολλαπλασιαστικά στη στρατηγική σημασία της χώρας.

Το τουρκικό παράδειγμα, παρά τη διαφορά των μεγεθών, δημιουργεί τον πειρασμό για έστω και παρακινδυνευμένες συγκρίσεις.

Σε αντίθεση με την Τουρκία, η ελληνική διπλωματία αφού εξάντλησε σε μηδενικό χρόνο τα οφέλη των Ολυμπιακών Αγώνων, οδηγήθηκε σ' έναν ιδιότυπο απομονωτισμό (ίσως πιο ακριβής είναι ο όρος περί «διπλωματικής αγοραφοβίας»), με μοναδική εξαίρεση την πρωτοβουλία του κ. Καραμανλή για ενεργειακή συνεργασία με τη Ρωσία και το βέτο στα Σκόπια (πολιτική που έμεινε όμως ημιτελής).

Εγκαταλείφθηκαν οι σχέσεις με το Ιράν και τον Αραβικό κόσμο, μηδενίστηκε ο ελληνικός παρεμβατικός ρόλος στα Βαλκάνια και με την επιστροφή στη διπλωματία της (συνήθως ανούσιας) κινητικότητας και των δημοσίων σχέσεων μεγιστοποιούνται τα προβλήματα αναποτελεσματικότητας της εξωτερικής πολιτικής, ενώ η απουσία οράματος και συγκεκριμένων στόχων «αφόπλισε» το σημαντικό όπλο που είχε η χώρα, τη συμμετοχή της στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και τείνει να μετατρέψει την άλλη «ευκαιρία» της προεδρίας του ΟΑΣΕ σε πηγή προβλημάτων στις ελληνορωσικές σχέσεις.

Η επίσκεψη Ομπάμα στην Αγκυρα, πάντως, δεν θα είναι ανέφελη. Η έστω και απλή αναφορά στη «Γενοκτονία των Αρμενίων», η αναγνώριση της οποίας αποτελεί επίσημη θέση του κ. Ομπάμα (λόγω και των στενών σχέσεών του με το αρμενικό λόμπι), είναι δεδομένο ότι θα διαταράξει το κλίμα της επίσκεψης.

Οι επαφές με τις οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων αλλά και αυτή ακόμη η επίσκεψη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν είναι ζητήματα που αντιμετωπίζονται θετικά από την Αγκυρα. Ολα αυτά όμως είναι θέματα καθαρά συμβολικού χαρακτήρα σε αντίθεση με τον ρόλο στρατηγικού εταίρου τον οποίο αποδίδει η νέα αμερικανική κυβέρνηση στην Τουρκία ενισχύοντας έτσι τον χαρακτήρα της ως περιφερειακής δύναμης.

Η Αθήνα, καθώς αρνείται ακόμη να δει την πραγματικότητα της σταδιακής διαμόρφωσης της «Ειδικής Σχέσης» που σύντομα θα επιζητεί η ίδια η Τουρκία από την Ε.Ε. (καθώς το «κοστούμι» του κράτους-μέλους δίπλα στην Κύπρο, στη Μάλτα ή τη Σλοβενία, είναι πολύ μικρό για τη νεοοθωμανική Τουρκία) αναμένει την επίσκεψη Ομπάμα ελπίζοντας ότι θα σωθούν τουλάχιστον τα προσχήματα.

Η ελληνική πλευρά προσδοκά ότι ο κ. Ομπάμα δεν θα λησμονήσει σειρά επίσημων δεσμεύσεών του για το Κυπριακό και το θέμα του Πατριαρχείου. Η ελληνική κυβέρνηση επίσης θα ανέμενε να συζητηθούν και οι συνεχιζόμενες εντάσεις στο Αιγαίο αλλά το ζητούμενο είναι εάν υπάρξει τέτοια παρέμβαση με ποιον τρόπο και σε ποια κατεύθυνση θα γίνει ώστε η ελληνική πλευρά να μη βρεθεί, και μάλιστα «κατόπιν αιτήματός της», εγκλωβισμένη σε μια νέα «Συμφωνία της Μαδρίτης».

Σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, όλοι ελπίζουν ότι ο κ. Ομπάμα θα είναι περισσότερο... διακριτικός από την υπουργό των Εξωτερικών του, που πρόβαλε στο κοινό ανακοινωθέν με τον Τούρκο ομόλογό της την επίλυση του Κυπριακού ώστε «να αρθεί η απομόνωση των τουρκοκυπρίων» και όχι για να «σταματήσει η τουρκική κατοχή «όπως ανέφερε στην επιστολή που έστειλε τον Οκτώβριο του 2008 κατά την προεκλογική εκστρατεία του ο κ. Ομπάμα στο ελληνοαμερικανικό λόμπι.

«ΣΚΑΚΙ» ΜΕ ΦΕΣΙ

1.ΑΦΡΙΚΗ
Το 2008 πραγματοποιήθηκε στην Κων/πολη Διάσκεψη Συνεργασίας Τουρκίας - Αφρικής με τη συμμετοχή εκπροσώπων από 50 αφρικανικές χώρες. Στόχος να αγγίξει τα 30 δισ. δολ. το 2010 ο όγκος των μεταξύ τους συναλλαγών. Η Τουρκία δραστηριοποιείται αναπτυξιακά σε 37 αφρικανικές χώρες.

2.ΟΗΕ
Υστερα από πέντε χρόνια συνεχούς λόμπινγκ, η Τουρκία εξελέγη τον Οκτώβρη του 2008 μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

3.ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ
Ο Γκιούλ συνοδευόμενος από υπουργούς και περίπου 150 Τούρκους επιχειρηματίες πραγματοποίησε πρόσφατα τριήμερη επίσκεψη εκεί. Στόχος ο όγκος των συναλλαγών μεταξύ των δύο χωρών να αγγίξει τα δέκα δισ. δολ. το 2010.

4.Συμμαχία των Πολιτισμών
Στην Κων/πολη πρόκειται να λάβει χώρα το δεύτερο φόρουμ της Συμμαχίας των Πολιτισμών στις αρχές Απριλίου. Θα παραστούν Μπαράκ Ομπάμα και Χοσέ Θαπατέρο.

ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ