|
Υπάρχουν τέσσερις πιθανοί τρόποι διαχείρισης του κεντρικού ζητήματος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής:
(Α) Υιοθέτηση μιας πιο δυναμικής πολιτικής από την Ελλάδα, απάντηση σε είδος στις διάφορες προκλήσεις της Αγκυρας, θεωρώντας ότι η μέχρι τώρα «υποχωρητική» στάση ενθάρρυνε τον αντίπαλο να κλιμακώσει τις διεκδικήσεις του. Μια τέτοια πολιτική προϋποθέτει και αύξηση των αμυντικών δαπανών. Αν ο αντίπαλος «μαζευτεί», η στρατηγική πέτυχε. Αν όχι, αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα θερμού επεισοδίου, ίσως και πολεμικής αναμέτρησης.
(Β) Η χώρα παίρνει απόφαση ότι τα πολιτικά, οικονομικά και δημογραφικά μεγέθη δεν επιτρέπουν τη συνέχιση μιας αποτρεπτικής πολιτικής και συμβιβάζεται με την ιδέα της «φινλανδοποίησης».
(Γ) «Πάγωμα» των ελληνοτουρκικών διαφορών μέχρι να συμβεί κάτι που θα μεταμορφώσει το στρατηγικό πεδίο (διάλυση της Τουρκίας, όπως αρέσκονταν στο παρελθόν κάποιοι αναλυτές να προβλέπουν, κάλυψη της Ελλάδας από την ευρωπαϊκή αμυντική ομπρέλα κ.ά). Προς το παρόν, βεβαίως, η Ελλάδα αποδυναμώνεται, η Τουρκία ισχυροποιείται και η Ευρώπη προβληματίζεται για το μέλλον της. Πλεονέκτημα της εν λόγω πολιτικής η «σιγουριά» ότι δεν παραχωρούμε τίποτε. Η εν λόγω επιλογή θα γινόταν πιο ελκυστική αν μειωνόταν η ένταση στο Αιγαίο (μέσω προσωρινών λύσεων λειτουργικού χαρακτήρα και προσπάθειας αποστρατιωτικοποίησης της τουρκικής συμπεριφοράς). Μειονεκτήματα ότι η χαίνουσα πληγή παραμένει ανοικτή -με ό,τι κόστος αυτό συνεπάγεται- και το ενδεχόμενο ότι ο χρόνος μπορεί να μη δουλεύει υπέρ μας.
(Δ) Αναζήτηση διπλωματικής διευθέτησης, αρχικώς σε διμερές επίπεδο και εν συνεχεία με προσφυγή σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο. Η λύση που θα προκύψει από μια τέτοια διαδικασία θα κινείται, όπως συμβαίνει πάντα σε περιπτώσεις διαπραγματεύσεων, σε λογική συμβιβασμού (π.χ. μεταβλητή γεωμετρία στα χωρικά ύδατα της Ελλάδας στο Αιγαίο). Το κεντρικό ερώτημα είναι αν κατοχυρώνονται τα ζωτικά συμφέροντα της Ελλάδας και η απάντηση μπορεί να δοθεί μόνον εφόσον δημοσιοποιηθούν τα κεντρικά σημεία της συζητούμενης λύσης.
Μειονέκτημα: οι διαπραγματεύσεις λαμβάνουν χώρα σε περίοδο διευρυνόμενου ανισοζυγίου ισχύος. Προϋπόθεση: διατήρηση ισορροπίας στρατιωτικών δυνάμεων. Κόκκινη γραμμή: απόσυρση της θεωρίας των γκρίζων ζωνών. Αγνωστος Χ: αν πραγματικά υπάρχουν μεγάλα και αξιοποιήσιμα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στο Αιγαίο και την Αν. Μεσόγειο. Ερωτήματα: Μπορούν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις να ομαλοποιηθούν πλήρως χωρίς την επίλυση του Κυπριακού; Τι κάνουμε με την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, ιδέα που ο καθηγητής Θ. Καριώτης με επιμονή προτείνει εδώ και χρόνια, και την οποία η Κύπρος φαίνεται να αξιοποιεί;
Νομίζω ότι οι περισσότεροι θα απέρριπταν τις επιλογές (Α) και (Β). Αντίθετα, οι επιλογές (Γ) και (Δ) μπορούν να αποτελέσουν το αντικείμενο νηφάλιου διαλόγου. Θεωρητικά οι δύο επιλογές μπορούν να συνδυαστούν: προσπαθούμε να κερδίσουμε χρόνο, με στόχο την απόκτηση περιφερειακού ρόλου, την οικοδόμηση συμμαχιών και τη συγκέντρωση διπλωματικού κεφαλαίου για μελλοντική διαπραγμάτευση. Από την άλλη, τα παράθυρα ευκαιρίας -εφόσον υπάρχουν- δεν παραμένουν εσαεί ανοικτά.
*Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
|
