Σε ποιον ανήκουν τα ΑΕΙ; - του Τάκη Μίχα

Τα πρόσφατα γεγονότα στην Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου οι δυνάμεις της ΕΚΑ(«Εθνική Καθεστωτική Αναρχοαριστερά») κατέλαβαν, χρησιμοποιώντας μετανάστες, για πολλοστή φορά την σχολή και διέκοψαν τα μαθήματα, αντιμετωπίσθηκαν ποικιλοτρόπως από τους σχολιαστές των ΜΜΕ: ως πτυχή του γενικότερου μεταναστευτικού προβλήματος, ως κατάλυση της δημόσιας τάξης, ως πολιτική ανυπακοή κλπ.

Όμως η κατάληψη σχετίζεται άμεσα και με ένα άλλο πρόβλημα το οποίο δεν αναφέρθηκε. Πρόκειται για το γνωστό στην οικονομική βιβλιογραφία ως «Το πρόβλημα της Κοινοκτημοσύνης». Κάθε πόρος που ανήκει σε όλους-είτε πρόκειται για τις θάλασσες ή τα δάση ή τα δημόσια ΑΕΙ ή τα βοσκοτόπια – μπορεί να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα από περισσότερες από μια ομάδες και από περισσότερους από ένα στόχους πολλοί από τους οποίους βρίσκονται σε αντίθεση μεταξύ τους. Κανένας δεν έχει το αποκλειστικό δικαίωμα στη χρήση του πόρου ούτε μπορεί να εμποδίσει άλλους να τον εκμεταλλευτούν είτε για ιδίαν χρήση είτε για οποιαδήποτε άλλη χρήση που έρχεται σε αντίθεση με την δική τους.

Έτσι στην πραγματικότητα ένας πόρος που «ανήκει» σε όλους στην ουσία δεν ανήκει σε κανένα. Αν χρησιμοποιείται από όλους εξαντλείται ταχύτατα και ολοκληρωτικά. Κανείς δεν έχει κίνητρο να τον διατηρήσει ή να τον συντηρήσει. Όποιος επιχειρεί να τον συντηρήσει στην ουσία επιβάλλει ένα κόστος στον εαυτό του το οποίο θα εκμεταλλευθούν οι άλλοι. Ο μόνος τρόπος με τον οποίο οι χρήστες μπορούν να αποκομίσουν κάποια αξία –οικονομική η άλλη- είναι να χρησιμοποιούν και να εκμεταλλευθούν τον πόρο όσο πιο γρήγορα μπορούν προτού το κάνει κάποιος άλλος. Στην ουσία το πρόβλημα της χρήσης ενός κοινού πόρου είναι παρόμοιο με την περίπτωση όπου τέσσερα παιδιά πίνουν με καλαμάκια την ίδια πορτοκαλάδα. Κάθε παιδί προσπαθεί να πιεί όσο πιο γρήγορα μπορεί προκειμένου να μην πιούν οι άλλοι ,με αποτέλεσμα το αναψυκτικό να εξαφανισθεί αμέσως.

Τα δημόσια ΑΕΙ –όπως και γενικώς όλοι οι δημόσιοι χώροι-ανήκουν σε αυτή την κατηγορία και αντιμετωπίζουν «Το πρόβλημα της Κοινοκτημοσύνης». Στο βαθμό που απουσιάζουν σαφή δικαιώματα ιδιοκτησίας η κάθε ομάδα προσπαθεί να υπερ κμεταλλευθεί τον πόρο προς όφελός της. Ένα τμήμα των φοιτητών προσπαθεί να τα χρησιμοποιήσει ως εφαλτήριο για μελλοντική επαγγελματική εξέλιξη. Από την άλλη πλευρά οι ομάδες της ΕΚΑ θέλουν να χρησιμοποιούν τον ίδιο χώρο για διαφορετικούς στόχους: ως γυμναστήρια για την επανάσταση, ως τεκέδες, ως αποχωρητήρια,κλπ. Με αποτέλεσμα λοιπόν ότι, όπως όλοι οι φυσικοί πόροι από τους οποίους απουσιάζουν σαφή δικαιώματα ιδιοκτησίας, έτσι και τα δημόσια ΑΕΙ να οδεύουν προς την καταστροφή.

Το πρόβλημα με τον θεσμό του «ασύλου» είναι ότι επιτείνει τα προαναφερθέντα προβλήματα δυσλειτουργίας «ξεδοντιάζοντας» στην ουσία τα συλλογικά δικαιώματα ιδιοκτησίας τα οποία εκπροσωπεί το κράτος στον δεδομένο αυτό χώρο. Η κατάργηση του θεσμού του «ασύλου» που προτείνει η ΝΔ στο βαθμό που ενισχύει τα συλλογικά δικαιώματα ιδιοκτησίας είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Όμως η ριζοσπαστική λύση του προβλήματος θα ήταν να παραχωρηθούν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας των ΑΕΙ στους φορολογούμενους πολίτες. Τα ΑΕΙ θα μπορούσαν να μετατραπούν σε ανώνυμες εταιρείες και οι μετοχές τους να διαμοιραστούν σε όλους τους Έλληνες φορολογούμενους πολίτες. Μόνο με αυτό τον τρόπο τα ΑΕΙ θα γινόντουσαν πραγματικά «δημόσια»-υπό την έννοια ότι ο λαός θα είχε πραγματικά δικαιώματα ιδιοκτησίας.

protagon.gr