Εναλλακτική θητεία: Τι ισχύει για τους αντιρρησίες συνείδησης

Εναλλακτική θητεία, διάρκειας έως 15 μηνών, υπηρετεί ποσοστό μικρότερο του 1% των στρατευσίμων στις Ένοπλες Δυνάμεις. Πρόκειται για τους αντιρρησίες συνείδησης, τους πολίτες εκείνους που για λόγους συνείδησης αρνούνται να εκπληρώσουν τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις επικαλούμενοι τις θρησκευτικές ή ιδεολογικές τους πεποιθήσεις.

Οι αντιρρησίες συνείδησης υπηρετούν την εναλλακτική θητεία σε φορείς του δημοσίου τομέα και συνίσταται στην παροχή υπηρεσιών κοινής ωφελείας.

Οι λόγοι συνείδησης που μπορούν να επικαλεστούν πρέπει να απορρέουν από μία γενική αντίληψη για τη ζωή, βασισμένη σε συνειδητές θρησκευτικές, φιλοσοφικές ή ηθικές πεποιθήσεις που εφαρμόζονται από το άτομο απαράβατα και εκδηλώνονται με την τήρηση ανάλογης συμπεριφοράς

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του ΓΕΕΘΑ, η συντριπτική πλειοψηφία των αντιρρησιών συνείδησης επικαλείται θρησκευτικούς λόγους.

Δεν χαρακτηρίζονται αντιρρησίες συνείδησης και δεν υπάγονται στις σχετικές διατάξεις:

-Όσοι έχουν υπηρετήσει ενόπλως για οσοδήποτε χρονικό διάστημα στις ελληνικές ή ξένες Ένοπλες Δυνάμεις ή στα Σώματα Ασφαλείας, μετά τον ενστερνισμό των πεποιθήσεων που τους εμποδίζουν στην εκπλήρωση ένοπλης στρατιωτικής υποχρέωσης για λόγους συνείδησης,

-Όσοι έχουν λάβει άδεια οπλοφορίας ή έχουν ζητήσει να τους χορηγηθεί τέτοια άδεια καθώς και όσοι συμμετέχουν σε μεμονωμένες ή συλλογικές δραστηριότητες, όπως σκοπευτικούς αγώνες, κυνήγι ή παρόμοιες εκδηλώσεις που έχουν άμεση σχέση με τη χρήση όπλων

-Όσοι έχουν καταδικαστεί ή εκκρεμεί σε βάρος τους ποινική δίωξη για έγκλημα που έχει σχέση με τη χρήση όπλων, πυρομαχικών ή παράνομης βίας.

Η εναλλακτική θητεία εκπληρώνεται σε υπηρεσίες φορέων του δημοσίου τομέα και συνίσταται στην παροχή υπηρεσιών κοινής ωφελείας σε περιοχές εκτός των νομών Αττικής, Θεσσαλονίκης, γέννησης, καταγωγής ή διαμονής των ενδιαφερομένων, καθώς και εκτός των αστικών κέντρων μεγάλης πληθυσμιακής πυκνότητας.

Οι συγκεκριμένοι φορείς καλούνται από το ΓΕΕΘΑ το Σεπτέμβριο κάθε έτους για να δηλώσουν εάν επιθυμούν να απασχολήσουν τον επόμενο χρόνο άτομα που δικαιούνται να εκπληρώσουν εναλλακτική υπηρεσία, καθώς και τα καθήκοντα που θα ασκούν. Εφόσον δεν προσφερθούν θέσεις αντίστοιχες με τις αιτήσεις που έχουν υποβληθεί, ο φορέας εκπλήρωσης εναλλακτικής υπηρεσίας, καθορίζεται με κοινή απόφαση του υπουργού Εθνικής Άμυνας και του αρμοδίου κατά περίπτωση υπουργού.

Χρόνος διάρκειας της εναλλακτικής θητείας για τους αντιρρησίες συνείδησης

Σύμφωνα με τις τελευταίες αποφάσεις του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, οι αντιρρησίες συνείδησης που εκπληρώνουν εναλλακτική υπηρεσία απολύονται οριστικά μετά τη συμπλήρωση:

-Δεκαπέντε μηνών αν εκπλήρωναν ενόπλως τη στρατιωτική τους υποχρέωση, μετά τη συμπλήρωση χρόνου πραγματικής υπηρεσίας 12 μηνών,

-Δώδεκα μηνών αν εκπλήρωναν ενόπλως τη στρατιωτική τους υποχρέωση μετά τη συμπλήρωση χρόνου πραγματικής υπηρεσίας 8 μηνών,

-Εννέα μηνών αν εκπλήρωναν ενόπλως τη στρατιωτική τους υποχρέωση μετά τη συμπλήρωση χρόνου πραγματικής υπηρεσίας 6 μηνών και

-Πέντε μηνών αν εκπλήρωναν ενόπλως τη στρατιωτική τους υποχρέωση μετά τη συμπλήρωση χρόνου πραγματικής υπηρεσίας 3 μηνών.

Εξάλλου οι αντιρρησίες συνείδησης που έχουν συμπληρώσει το 35ο έτος της ηλικίας τους θα πρέπει να εκπληρώσουν εναλλακτική υπηρεσία, διάρκειας τριών μηνών, πριν εξαγοράσουν το υπόλοιπο της.

Το ποσό για την εξαγορά του υπολοίπου της εναλλακτικής υπηρεσίας των αντιρρησιών συνείδησης που έχουν συμπληρώσει το 35ο έτος της ηλικίας τους προσδιορίσθηκε στα 810 ευρώ ανά μήνα.

Όσοι από τους προαναφερθέντες διετέλεσαν οποτεδήποτε ή διατελούν σε ανυποταξία με την παρουσία τους στο φορέα διάθεσης εξαιρούνται από την πρόσκληση ή τις προσκλήσεις για τις οποίες κηρύχθηκαν ανυπότακτοι. Το αξιόποινο της ανυποταξίας τους εξαλείφεται με παραγραφή και αίρονται όλες οι σχετικές συνέπειες.

Υπενθυμίζεται ότι στις δεκαετίες του '80 και του '90, όσοι λόγω των θρησκευτικών ή ιδεολογικών τους πεποιθήσεων, αρνούντο να φέρουν όπλά υποχρεούντο να εκπληρώνουν πλήρη ή μειωμένη άοπλη θητεία, διπλάσια από αυτή που προέβλεπε η κατηγορία στην οποία ανήκαν. Περαιτέρω όσοι από αυτούς εξέτιαν ποινή φυλάκισης ισόποση με την κατά περίπτωση υποχρέωση τους, λόγω καταδίκης για άρνηση εκπλήρωσης και της άοπλης θητείας, αποφυλακιζόμενοι εξαιρούντο των προσκλήσεων για κατάταξη.

Ο θεσμός της άοπλης θητείας καταργήθηκε με την τελευταία απόφαση του υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Τόσο ο θεσμός της άοπλης θητείας όσο και ο θεσμός της εναλλακτικής θητείας δημιουργήθηκαν προκειμένου η χώρα μας να συμμορφωθεί προς διεθνείς υποχρεώσεις που έχει αναλάβει με σεβασμό πάντα στον καθολικό και υποχρεωτικό χαρακτήρα της στρατιωτικής θητείας.

Όσοι εκπληρώνουν εναλλακτική υπηρεσία:

-Δεν έχουν στρατιωτική ιδιότητα και ως εκ τούτου δεν υπάγονται στην αρμοδιότητα των στρατιωτικών δικαστηρίων,

-Θεωρούνται οιονεί καταταγέντες στις Ένοπλες Δυνάμεις,

-Δεν καλύπτουν οργανικές θέσεις του φορέα στον οποίο διατίθενται, εξομοιώνονται όμως με τους υπαλλήλους του φορέα αυτού σε ό,τι αφορά την υγειονομική περίθαλψη και γενικά τη διοικητική μέριμνα,

-Δικαιούνται τροφή και στέγη από το φορέα στον οποίο διατίθενται και εφόσον αυτός αδυνατεί, καταβάλλεται σε αυτούς χρηματικό ποσό, το ύψος του οποίου και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια σχετικά με τη διαδικασία καταβολής του, καθορίζονται με κοινή απόφαση των υπουργών Εθνικής Άμυνας, Οικονομικών και των συναρμοδίων υπουργών,

-Δικαιούνται άδεια απουσίας δύο ημερών για κάθε μήνα υπηρεσίας,

-Παρέχουν δικαίωμα χορήγησης αναβολής λόγω υπηρετούντος αδελφού, της οποίας η διάρκεια είναι ίση με το χρόνο της στρατεύσιμης στρατιωτικής υποχρέωσης που θα εκπλήρωναν, αν υπηρετούσαν ενόπλως.

Όσοι αντιρρησίες συνείδησης εκπληρώνουν κανονικά τις υποχρεώσεις τους, δεν δικαιούνται, κατά τη διάρκεια εκπλήρωσης της υπηρεσίας τους, άδεια κυνηγιού, ή οποιαδήποτε άλλη άδεια που παρέχεται σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις περί όπλων και πυρομαχικών, εκτός και εάν εκπέσουν από το δικαίωμα εκπλήρωσης εναλλακτικής υπηρεσίας.

Προσαυξάνεται η διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας κάθε φορά που οι αντιρρησίες συνείδησης:

-Ασκούν συνδικαλιστική δραστηριότητα, ή συμμετέχουν σε απεργία στο χρονικό διάστημα της εναλλακτικής υπηρεσίας τους. Στην περίπτωση αυτή η εναλλακτική υπηρεσία αυξάνεται για χρόνο ίσο με τις ημέρες απεργίας,

-Τιμωρούνται κατά το χρονικό διάστημα της εναλλακτικής υπηρεσίας τους, με ποινές που ισχύουν για τους υπαλλήλους του φορέα που διατέθηκαν, αν απουσιάσουν αδικαιολόγητα. Στην περίπτωση αυτή η εναλλακτική υπηρεσία αυξάνεται για χρόνο διπλάσιο των ημερών αδικαιολόγητης απουσίας.

Εκπίπτουν από το δικαίωμα εκπλήρωσης εναλλακτικής υπηρεσίας όσοι:

-Κηρύσσονται ανυπότακτοι, λόγω μη παρουσίασης τους στον φορέα που διατέθηκαν εντός της καθορισμένης προθεσμίας,

-Διαπράττουν πειθαρχικά ή ποινικά αδικήματα τα οποία μπορούν να επιφέρουν απόλυση ή λύση της σχέσης εργασίας για το προσωπικό του φορέα που διατέθηκαν.

Σε περίπτωση έκπτωσης από το δικαίωμα πραγματικής υπηρεσίας, το υπόλοιπο των στρατιωτικών τους υποχρεώσεων εκπληρώνεται ενόπλως. Ο χρόνος εναλλακτικής υπηρεσίας που διανύθηκε αναγνωρίζεται ως χρόνος ένοπλης στρατιωτικής υπηρεσίας κατά το μισό. Το δε υπόλοιπο του χρόνου που υποχρεούνται να εκπληρώσουν δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 6 μηνών.

Όσοι καταδικάζονται για άρνηση εκτέλεσης στρατεύσιμης στρατιωτικής υπηρεσίας και εκτίουν ποινή φυλάκισης ίση ή μεγαλύτερη της διάρκειας της εναλλακτικής υπηρεσίας που θα εκπλήρωναν, αν είχαν αναγνωρισθεί ως αντιρρησίες συνείδησης, με την αποφυλάκιση τους εξαιρούνται από τις προσκλήσεις για κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις. Σε περίοδο επιστράτευσης ή πολέμου η εξαίρεση αυτή μπορεί να διακοπεί με απόφαση του υπουργού Εθνικής Άμυνας που δημοσιεύεται στην εφημερίδα της Κυβέρνησης.

Όσοι έχουν εκπληρώσει ενόπλως τη στρατεύσιμη στρατιωτική τους υποχρέωση και αρνούνται για λόγους συνείδησης να εκπληρώσουν τις εφεδρικές τους υποχρεώσεις, εξαιρούνται από την πρόσκληση για κατάταξη και διαγράφονται από την εφεδρεία των Ενόπλων Δυνάμεων.

Δικαιολογητικά:

Οι ενδιαφερόμενοι που επιθυμούν να αναγνωρισθούν ως αντιρρησίες συνείδησης και να εκπληρώσουν εναλλακτική υπηρεσία θα πρέπει να καταθέσουν στο αρμόδιο στρατολογικό γραφείο τα εξής δικαιολογητικά:

1. Αίτηση στην οποία αναφέρουν τα πλήρη ληξιαρχικά τους στοιχεία, τη διεύθυνση διαμονής τους, καθώς και τις γραμματικές και επαγγελματικές γνώσεις,

2. Υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986, στην οποία να δηλώνουν τους λόγους που επικαλούνται για να αναγνωρισθούν ως αντιρρησίες συνείδησης, ότι δεν έχουν υπηρετήσει στα Σώματα Ασφαλείας ή στις ελληνικές ή ξένες ένοπλες δυνάμεις και ότι δεν συμμετέχουν σε συλλογικές δραστηριότητες, οι οποίες έχουν άμεση σχέση με τη χρήση όπλων.

Η δήλωση αυτή μπορεί να συνοδεύεται από οποιαδήποτε άλλα έγγραφα στοιχεία, τα οποία είτε ενισχύουν είτε διευκρινίζουν τους ισχυρισμούς τους ενδιαφερομένου.

3. Έγγραφα στοιχεία των αρμοδίων αρχών από τα οποία να προκύπτει ότι δεν κατέχουν άδεια οπλοφορίας ή κυνηγιού, ούτε έχουν ζητήσει να τους χορηγηθούν τέτοιες άδειες και ότι δεν έχουν καταδικαστεί ούτε διώκονται για έγκλημα που έχει σχέση με χρήση όπλων πυρομαχικών ή παράνομη βία.

Τα σχετικά δικαιολογητικά κατατίθενται στο αρμόδιο στρατολογικό γραφείο:

1. Από τους στρατευσίμους:

Από την ημερομηνία πρόσκλησης τους για κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις μέχρι την ημερομηνία που υποχρεούνται να καταταγούν σε αυτές,

2. Από τους ανυπότακτους:

Μετά τη διακοπή της ανυποταξίας τους και μέχρι την ημερομηνία που υποχρεούνται για κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις.

Μετά την παραλαβή και τον έλεγχο των δικαιολογητικών και εντός 5 ημερών τα στρατολογικά γραφεία παραπέμπουν τους ενδιαφερόμενους στην αρμόδια υγειονομική επιτροπή των Ενόπλων Δυνάμεων.

Δεν απαιτείται παραπομπή σε υγειονομική επιτροπή των Ενόπλων Δυνάμεων για όσους έχουν κριθεί από τέτοια κατά το τελευταίο τρίμηνο πριν από την κατάθεση των δικαιολογητικών εκτός αν κατά την κατάθεση τους οι ενδιαφερόμενοι επικαλεσθούν ακαταλληλότητα για λόγους υγείας.

Για όσους κριθούν ακατάλληλοι για στράτευση παύει η διαδικασία αναγνώρισης τους ως αντιρρησιών συνείδησης και απαλλάσσονται από την υποχρέωση.

Για όσους λάβουν αναβολή κατάταξης για λόγους υγείας η διαδικασία αναγνώρισης τους ως αντιρρησιών συνείδησης διακόπτεται και εφόσον οι ενδιαφερόμενοι το επιθυμούν η διαδικασία επαναλαμβάνεται μετά τη λήξη της αναβολής κατόπιν υποβολής νέων δικαιολογητικών.

Όσοι δεν παρουσιαστούν με υπαιτιότητα τους στην αρμόδια υγειονομική επιτροπή εντός 30 ημερών από την ημερομηνία που έλαβαν γνώση για την παραπομπή τους σε αυτήν, καλούνται μετά την παρέλευση μηνός να καταταγούν στις Ένοπλες Δυνάμεις με την πρώτη εκπαιδευτική σειρά στρατευσίμων, καθώς το αίτημα τους να αναγνωρισθούν ως αντιρρησίες συνείδησης απορρίπτεται.

Τα αιτήματα εξετάζονται από ειδική επιτροπή, την οποία απαρτίζουν :

-Ένας σύμβουλος ή πάρεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους

-Δύο καθηγητές ΑΕΙ με ειδικότητα στην φιλοσοφία ή στις κοινωνικές πολιτικές επιστήμες ή στην ψυχολογία και

-Δύο ανώτεροι αξιωματικοί, ένας του στρατολογικού και ένας του υγειονομικού σώματος των Ενόπλων Δυνάμεων.

Αμέσως μετά εκδίδεται η σχετική υπουργική απόφαση.

Σε περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει αίτηση ακύρωσης και αναστολής εκτέλεσης εναντίον της σχετικής υπουργικής απόφασης θα πρέπει με δική του ευθύνη και εντός 5 ημερών από την κατάθεση της αίτησης αναστολής να κοινοποιήσει στη διάδικη διοικητική αρχή αντίγραφο αυτής και της σχετικής πράξης του προέδρου του αρμόδιου δικαστηρίου ή του αρμόδιου τμήματος. Η διοικητική αρχή οφείλει να διαβιβάσει στο δικαστήριο εντός της ταχθείσας προθεσμίας τον πλήρη φάκελο της υπόθεσης και έκθεση με τις απόψεις της επί της αίτησης αναστολής. Η αίτηση αναστολής εκδικάζεται και η σχετική απόφαση εκδίδεται εντός δύο μηνών από την κατάθεση του φακέλου στο δικαστήριο.

Κώστας Γιανναράκος

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ