Υπόθεση Μαξ Μέρτεν: Η έρευνα απαιτεί πίστη, αλλά δεν έχει καμία - του Κώστα Βαξεβάνη

Η σχετικότητα της αλήθειας είναι μια μεγάλη αλήθεια. Αυτή η σχετικότητα όμως δεν μπορεί να καταλήγει σε αγνωστικισμό: «Αφού όλοι έχουμε τις αλήθειες μας, δεν ξέρουμε ποιά είναι η αλήθεια.» Ναι, δεν ξέρουμε ποιά είναι η αλήθεια πάντα, αλλά η ευπρέπεια του υποκειμενισμού, αυτή η αξιοπρέπεια στην πορεία των ανθρώπων, μπορεί να είναι αυτό που την σηματοδοτεί ακόμη και αν δεν έχει αποκαλυφθεί. Και κυρίως, η αλήθεια υπάρχει, όποια άποψη και αν έχουμε γι αυτήν.

Όταν κάνεις έρευνα, πολύ δε περισσότερο ιστορική έρευνα, το πρώτο και βασικό θέμα είναι η αναζήτηση αυτής της αλήθειας. Το δεύτερο είναι πώς θα την πεις.

Αυτό το δεύτερο όσο και αν φαίνεται αυτονόητο, είναι πολύ δύσκολο.

Στην εκπομπή για την «υπόθεση Μέρτεν», αυτό το ερώτημα ήταν ίσως το πιο βασανιστικό.

Σε μια χώρα που είναι ικανή να αλληλοσκοτωθεί για το αν το «κρυφό σχολειό» ήταν μια πραγματικότητα ή ένας μεταγενέστερος «εθνικός Μύθος», πώς να πεις ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, δεν ήταν και τόσο Εθνάρχης όσο ήθελε ή θέλουμε να πιστεύουμε; Και καταλήξαμε να το πούμε ευθέως.

Ο Μαξ Μέρτεν , ο Ναζί χασάπης της Θεσσαλονίκης συνελήφθη τυχαία το 1957 στην Αθήνα, χάρη στην επιμονή και τον πατριωτισμό του εισαγγελέα Ανδρέα Τούση, ο οποίος ήταν επικεφαλής του Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου. Όπως αποκαλύπτουμε στο «Κουτί της Πανδώρας», ο Καραμανλής έκανε τα πάντα για να τον απελευθερώσει. Δεν τα κατάφερε. Οδηγήθηκε σε δίκη, όπου και καταδικάστηκε για τα εγκλήματά του. Ο Καραμανλής φρόντισε να τον απελευθερώσει ψηφίζοντας ένα νόμο και ένα Νομοθετικό Διάταγμα.

Την ίδια περίοδο, ο Καραμανλής αντί να διεκδικήσει το κατοχικό Δάνειο που μας χρωστούσαν οι Γερμανοί, συμφωνεί με τον καγκελάριο της Γερμανίας Αντενάουερ να πάρει έντοκο δάνειο 200 εκατομμυρίων μάρκων η Ελλάδα.

Λίγο αργότερα ο Μέρτεν από την Γερμανία, κατηγορεί τον Καραμανλή, δύο υπουργούς του και τη γυναίκα ενός απ’ αυτούς ως συνεργάτες του. Η υπόθεση κλείνει παρά τον πολιτικό θόρυβο και παρότι αποδεικνύεται πως οι καταγγελλόμενοι (πλην του Καραμανλή) είχαν σχέσεις με τον στρατό κατοχής.

Στην αλληλογραφία μεταξύ Γερμανών και κυβέρνησης Καραμανλή, είναι συγκλονιστικό πως οι Γερμανοί, μιλούν στην Ελλάδα σαν να είναι ακόμη σε κατοχή. Απειλούν μάλιστα με «αντίποινα». Αβέρωφ και Καραμανλής δεν επιδεικνύουν κανέναν |πατριωτισμό» απ αυτόν που αργότερα επικαλούνται. Την δεκαετία του 60,όταν η Ελλάδα άρχισε να διεκδικεί πολεμικές αποζημιώσεις και το Δάνειο, οι Γερμανοί υποστήριζαν πως υπήρχε προφορική διαβεβαίωση του Καραμανλή πως η Ελλάδα δεν θα το διεκδικήσει.

Η κατηγορία εναντίον του Καραμανλή για συνεργασία με τις κατοχικές δυνάμεις είναι ίσως δευτερεύουσα. Άλλωστε τι ορίζει κάποιος όταν λέει «συνεργασία» και «δοσιλογισμό»; Όχι προφανώς το αν κάποιος φόρεσε μια κουκούλα μόνο. Ένα μεγάλο κομμάτι του πολιτικού συστήματος της εποχής, έκατσε στα αυγά του, κλωσσώντας τα πουλιά του μετέπειτα εθνικοπατριωτισμού και πολύ αργότερα την πουλάδα της Χούντας. Οι πρώην δοσίλογοι, έγιναν οι φορείς του εθνικοπατριωτισμού δικαιολογημένοι απαξάπαντες από τον «κομμουνιστικό κίνδυνο». Οι δίκες των δοσιλόγων ήταν και αυτές μια κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Δοσίλογος κατέθετε υπέρ δοσίλογου ότι ήταν πατριώτης. Τα μεγαλύτερα ονόματα του δοσιλογισμού στην Θεσσαλονίκη εμφανίστηκαν ως «μυστικοί» εθνικοί πράκτορες ενός δικτύου που συνεργάστηκε επίτηδες με τους Γερμανούς για να απωθήσει τους Βουλγάρους.

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν γραπτές αποδείξεις εναντίον του Καραμανλή. Στο ιστορικό αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, περιέργως οι επίμαχοι φάκελοι δεν έχουν ταξινομηθεί και η έγγραφη αλληλογραφία με τον πρέσβη στην Βόννη, ο οποίος κατηγόρησε το 1962-63 τον Καραμανλή για προσπάθεια συγκάλυψης της υπόθεσης, έχουν καταστραφεί. Όπως άλλωστε και οι φάκελοι και τα αρχεία για τα εγκλήματα πολέμου. Ήταν μία από τις πρώτες αποφάσεις της κυβέρνησης του Καραμανλή το 1975.

Δεν ξέρουμε αν ο Καραμανλής υπηρέτησε τους Ναζί στην Κατοχή αλλά σίγουρα δεν υπηρέτησε τα εθνικά συμφέροντα απέναντι στους Γερμανούς όσο διοίκησε αυτή την χώρα. Το δόγμα «οι Γερμανοί είναι φίλοι μας» ήταν το βασικό δόγμα Καραμανλή. Πόσο προς τα πίσω πάει, δεν ξέρουμε. Ίσως να μην μάθουμε ποτέ αν ήταν η πολιτική του άποψη ή το αποτέλεσμα πολιτικού εκβιασμού από τους Γερμανούς.

Στο 12τομο βιογραφικό έργο για τον Καραμανλή, το οποίο εκδόθηκε από το ομώνυμο Ίδρυμα, για την περίοδο της Κατοχής υπάρχουν στο βιογραφικό του μόνο 3 σειρές: «Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήρθε από τις Σέρρες στην Αθήνα το 1941. Διέφυγε στην Μέση Ανατολή το 1944». Τίποτα άλλο.

Η σκληρή απάντηση του Μανώλη Γλέζου (για τον οποίο ξέρουμε τι έκανε στην Κατοχή) στο ερώτημα τι έκανε ο Καραμανλής στην Κατοχή είναι: «Έπαιζε τάβλι στο Σύνταγμα». Αναμφιβόλως είναι και αυτό κάτι το Εθνικό. Παιχνίδι έστω.

ΥΓ Για όσους θα σκίσουν τα ιμάτιά τους μπροστά στην βλάσφημη και αιρετική άποψη αποκαθήλωσης του Εθνάρχη, ας το κάνουν μετά την Εκπομπή και τα ντοκουμέντα.

Εθνικό είναι το αληθινό και όχι αληθινό το «Εθνικό».

Το Κουτί της Πανδώρας