Τα ανοιξιάτικα κάλαντα πλημμύρισαν την Κομοτηνή

Ήρθε ήρθε χελιδόνα
Ήρθε κι άλλη μεληδόνα
κάθησε και λάλησε
και γλυκά κελάηδησε:
Μάρτη, Μάρτη μου καλέ
και Φελβάρη τρομερέ
κι αν φλεβίσεις
κι αν τσικνίσεις
καλοκαίρι θα μυρίσεις.
Κι αν χιονίσεις κι αν κακίσεις,
πάλιν άνοιξη θ' ανθίσεις.

Τα Χελιδονίσματα μας υπενθύμισαν για άλλη μια χρονιά -την όγδοη από την ημέρα που αναβίωσε το έθιμο από τον Πολιτιστικό Σύλλογο του Βυζαντινού Φρουρίου- ότι η άνοιξη έφτασε…
Κάθε χρόνο οι μαθητές του Μουσικού Σχολείου, ξεκινούν από τους φορείς της πόλης να αναγγέλλουν τον ερχομό της Άνοιξης. Το πρόγραμμα γνωστό: στην Περιφέρεια (αν και φέτος δεν υπήρχε περιφερειάρχης για να τους ακούσει), στο δημαρχείο, τη νομαρχία, τις διευθύνσεις της Εκπαίδευσης, αλλά και στην αστυνομική διεύθυνση Ροδόπης.
Οι μαθητές τραγουδούν και παίζουν, μια όμορφη πομπή, που σε λίγη ώρα θα διανθιστεί από μικρά παιδιά, ντυμένα χελιδόνια και με τα λουλούδια στα χέρια και τα μαλλιά.
Η πομπή ολοκληρώνεται και είναι έτοιμη να πλημμυρίσει με τραγούδι και μυρωδιές της άνοιξης την πόλη μας. Όπως κάθε χρόνο…
Το ραντεβού δόθηκε για άλλη μια φορά μπροστά από το Βυζαντινό Φρούριο. Μαθητές των δημοτικών σχολείων, αλλά και βρεφονηπιακών σταθμών έδωσαν το παρών, με στεφάνια στα μαλλιά, αλλά και με τα πατροπαράδοτα κουδουνάκια, που…ξεσηκώνουν τον κόσμο, που αναταράζουν τη φύση.
Λίγο μετά τις 12 η όμορφη πομπή ξεκίνησε για το χαρούμενο περίπατο. Κάθε χρόνο οι άνθρωποι της αγοράς, αλλά και οι κάτοικοι της πόλης περιμένουν με ανυπομονησία αυτό το άγγελμα. Και κάθε χρόνος που περνά, αυτή η ανυπομονησία γίνεται πιο έντονη.
Έτσι και φέτος κι ελπίζουμε και του χρόνου…

Το τέλος του Χειμώνα και τον ερχομό των χελιδονιών γιόρταζαν τα παιδιά από την αρχαιότητα με τα «χελιδονίσματα». Ο συγγραφέας Αθηναίος (2ος αιώνας μ.Χ.) έχει διασώσει ένα «χελιδόνισμα» που τραγουδούσαν τα παιδιά. Κρατώντας ένα ομοίωμα χελιδονιού, τριγύριζαν στην πόλη και ζητούσαν φιλέματα.
Στα πρώτα βυζαντινά χρόνια, το «ελληνικό» έθιμο της χελιδόνας θεωρήθηκε ειδωλολατρικό και στην αρχή απαγορεύτηκε από την εκκλησία Παρόλα αυτά όμως τα παιδιά συνέχιζαν να τραγουδούν τον ερχομό της Άνοιξης και έτσι το έθιμο διατηρήθηκε όπως ακριβώς και στην αρχαιότητα.
Την 1η του Μάρτη τα παιδιά ξεχύνονταν στους δρόμους για να καλωσορίσουν τα χελιδόνια τους, τους αγγελιοφόρους της Άνοιξης. Κρατούσαν στα χέρια τους ένα ξύλινο χελιδόνι και του κρεμούσαν στο λαιμό κουδουνάκια. Πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και έλεγαν τα «χελιδονίσματα» ενώ τα κουδουνάκια συνόδευαν το τραγούδι τους.

Η πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου, Βιβή Χατζηγεωργίου είπε στους δημοσιογράφους: «Για όγδοη χρονιά αναβιώνουμε το έθιμο των χελιδονισμάτων για να ξεκινήσουμε μια προηγούμενη διήγηση, μεταδίδουμε τη χαρά, αισιόδοξα μηνύματα και ελπίδα στον κόσμο. Μοιράζουμε χελιδόνια, γυρνάμε στους δρόμους της πόλης και ευχόμαστε σε όλους καλό μήνα και καλή άνοιξη», είπε και αναφέρθηκε στο έθιμο:
«Παλιά στο Βυζάντιο η πρώτη Μαρτίου, ήταν η πρωτοχρονιά των Βυζαντινών, τότε βγαίνανε χελιδονιστές με κρατώντας ξύλινα ομοιώματα και κρατούσαν καλάθια με κισσό και αυγά που σήμαινε την αναγέννηση της φύσης και την ελπίδα για την ζωή. Το κρατήσαμε και το αναβιώνουμε τώρα και εμείς με πολλές ευχές και πολύ αγάπη».

Η πρώην πρόεδρος και ιδρύτρια, του συλλόγου που επί προεδρίας της αναβίωσε το έθιμο Δήμητρα Τοπαλίδου είπε:
«Ο Σύλλογος ιδρύθηκε στις 11 Νοεμβρίου του 2002. Αυτή η εκδήλωση είναι Βυζαντινό έθιμο και ξέρεται ότι παλαιότερα η 1η Μαρτίου ήταν αρχή του έτους, αργότερα καθιερώθηκε η 1η Ιανουαρίου και πανηγυρίζονταν ιδιαίτερα με στολισμό σπιτιών και κάλαντα. Σε πολλά όμως μέρη εξακολουθούσαν την 1η Μαρτίου να γιορτάζουν σαν πρωτοχρονιά, σαν αρχή του νέου έτους και ψάλλονταν κάλαντα και ευχετικά άσματα. Έτσι τα παιδιά παίρνανε τα χελιδόνια, γυρνούσαν τα σπίτια και έλεγαν τα κάλαντα και επειδή τον Μάρτιο πρώτο εμφανίζονται τα χελιδόνια και υποδέχονται την άνοιξη τα κάλαντα αυτά λέγονται χελιδονίσματα, στα κάλαντα αυτά απευθύνονται χαιρετισμοί προς το Έαρ, την άνοιξη δηλαδή. Για να διώξουν τον χειμώνα και τον τελευταίο μήνα τον Φεβρουάριο που τον εκπροσωπεί. Το έθιμο αυτό είναι πανάρχαιο το γράφουν πολλοί αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Αθήναιος και μεταδόθηκε με την παράδοση και φυσικά αποτελεί προγονική κληρονομιά.
Όπως βλέπετε, συμμετέχει όλος ο κόσμος, χαίρομαι ιδιαίτερα που και το επόμενο διοικητικό συμβούλιο συνεχίζει αυτή την εκδήλωση διότι όπως ξέρετε το Βυζαντινό κάστρο είναι ο πυρήνας ίδρυσης της πόλης μας, είναι το πατρικό μας σπίτι και γι’ αυτό πρέπει να το επισκεπτόμαστε, να το φροντίζουμε και να καθιερώσουμε αυτή την ημέρα την 1η Μαρτίου να γιορτάζουμε όλοι, να γίνουμε χελιδονιστές, να καλαντίζουμε Θρακιώτικα κάλαντα να στέλνουμε σε όλη την οικουμένη ότι εδώ στην Θράκη, την Κομοτηνή, την Ροδόπη υπάρχει ζωή, ελπίδα, χαρά και δημιουργικότητα. Χρόνια πολλά και καλή άνοιξη».
Και του χρόνου με υγεία…
Ελευθερία Μούκανου

Η ΠΑΤΡΙΔΑ