Η έκθεση «Ιωάννης Αλταμούρας. Η ζωή και το έργο του» - Στο Μουσείο Μπενάκη

Έως 22/5/2011

Για πρώτη φορά παρουσιάζεται σε όλο του το εύρος, το έργο και ο βίος του Ιωάννη Αλταμούρα, θρυλικού θαλασσογράφου του 19ου αιώνα, μέσα από την έκθεση που εγκαινιάστηκε το βράδυ της Τετάρτης στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς.

Για τις ανάγκες της έκθεσης «Ιωάννης Αλταμούρας. Η ζωή και το έργο του» επιστρατεύτηκαν εκτός από τα έργα του ζωγράφου και πολλά τεκμήρια για την ιστορία της οικογένειάς του, η οποία από μόνη της αποτελεί μύθο.

Πίνακες του ζωγράφου Φραντσέσκο Σαβέριο Αλταμούρα και πατέρα του Ιωάννη, δημιουργίες της μητέρας του και πρώτης ελληνίδας ζωγράφου, Ελένης Μπούκουρα- Αλταμούρα, του ζωγράφου Αλέξανδρου Αλταμούρα, αδελφού του Ιωάννη, ιστορικά έγγραφα της ναυτικής σπετσιώτικης οικογένειας Μπούκουρα, με την μεγάλη συμβολή στην Επανάσταση του 1821.

Η έκθεση με περισσότερους από 200 πίνακες, ελαιογραφίες, ακουαρέλες και σχέδια πλαισιώνεται από έγγραφα, επιστολές, προσωπικά αντικείμενα ακόμα και έπιπλα της οικογένειας, αποδίδοντας την αισθητική ατμόσφαιρα του σπιτιού στις Σπέτσες.

Αποτελεί καρπό μακρόχρονης έρευνας της επιμελήτριας της έκθεσης Ελένης Κυπραίου.

Τα εκθέματα προέρχονται από τις συλλογές των απογόνων της οικογένειας, συλλογές ιδρυμάτων και μουσείων, τα οποία ανταποκρίθηκαν στο αίτημα της έκθεσης με εξαίρεση την Εθνική Πινακοθήκη, «η οποία έχει στις συλλογές της μεγάλους και αντιπροσωπευτικούς πίνακες του Ιωάννη Αλταμούρα αλλά αρνήθηκε να τους δανείσει» είπε η Ελένη Κυπραίου σήμερα σε συνέντευξη τύπου, εκφράζοντας το παράπονό της.

Ο Ιωάννης Αλταμούρας, γεννήθηκε στην Φλωρεντία το 1852, ήρθε 9 ετών στην Ελλάδα με την μητέρα του Ελένη και την αδελφή του Σοφία, όταν ο πατέρας του εγκατέλειψε την Ελένη, για την Αγγλίδα ζωγράφο Τζέιν Χέιν. Δέχθηκε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής και σχεδίου από την μητέρα του, αργότερα από τον Νικηφόρο Λύτρα και στη συνέχεια φοίτησε στην Ακαδημία Τεχνών στην Κοπεγχάγη, με υποτροφία του βασιλιά Γεωργίου του Α’. Εκεί κατά την τρίχρονη παραμονή του, ενσωματώθηκε στο νεωτεριστικό κίνημα της εποχής «Αποικία του Σκάγκεν» και αναγνωρίστηκε το ταλέντο του.

Έκανε πολλά ταξίδια στην Ευρώπη, συχνά με το Δανέζικο Βασιλικό Ναυτικό και ανέπτυξε ευρύτατα τις γνώσεις του για τα σκάφη και τα καράβια. «Για την ακρίβεια θεωρήθηκε εξαρχής λιμενογράφος και όχι θαλασσογράφος» εξηγεί η Ελένη Κυπραίου.

«Διαφέρει από τους σύγχρονούς του έλληνες, της Σχολής του Μονάχου. 'Εχει άλλο ορίζοντα. Τα σκαριά του δεν βυθίζονται στην θάλασσα αλλά δίνουν την αίσθηση ότι απλώς ακουμπούν στην επιφάνεια της. Ο Ιωάννης Αλταμούρας, δουλεύει σαν ευρωπαίος ιμπρεσιονιστής, κατεβάζει πολύ χαμηλά την θάλασσα και φτιάχνει μια μικρή λωρίδα γης, όπου ο ουρανός αποκτά την ίδια σημασία με την θάλασσα».

Όταν προσβλήθηκε, νεότατος, από φυματίωση, ο Ιωάννης επέστρεψε στην Ελλάδα, μέσω Ιταλίας όπου στην Νάπολη, είδε για πρώτη φορά τον αδελφό του Αλέξανδρο, ο οποίος είχε παραμείνει με τον πατέρα τους. Επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου πέθανε το 1878, σε ηλικία 26 ετών. Στα χέρια της μητέρας του είχε στο μεταξύ πεθάνει νεότατη, η αδελφή του Σοφία.

«Η Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα, ήταν αυτή που εμφύσησε την αγάπη της θάλασσας στον γιο της. Κόρη καπεταναίων η ίδια από τον πατέρα της, λειτούργησε σαν γέφυρα, μεταβίβασε στον γιο της την αγάπη αυτή» είπε η Ρέα Γαλανάκη, η οποία καταθέτει την δική της έρευνα για την Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα, στον κατάλογο της έκθεσης. Η έρευνα της Ρέας Γαλανάκη, την είχε οδηγήσει το 1994, στην συγγραφή του μυθιστορήματος «Ελένη ή ο κανένας».

Στόχος της συγγραφέως ήταν με το μυθιστόρημα εκείνο να μιλήσει «με τρόπο λογοτεχνικό, για την δαιμονική και τραγική ταυτόχρονα προσωπικότητα της Ελένης Μπούκουρα -Αλταμούρα, να την φέρει στο προσκήνιο σαν ένα δικό μας, σύγχρονο πρόσωπο».

Ο μύθος της προσωπικότητας της πρώτης ελληνίδας ζωγράφου και μητέρας του Ιωάννη Αλταμούρα, ενέπνευσε και την σκηνοθέτιδα Κλεώνη Φλέσσα, στο ντοκυμαντέρ το οποίο προβάλεται παράλληλα με την έκθεση, στο Μουσείο Μπενάκη.

Η καταγραφή της οικογένειας Αλταμούρα, συμπληρώθηκε φέτος και από την μονογραφία που εξέδωσε, στα πλαίσια της διατριβής του, ο Ιωάννης Μπουρλογιάννης, αφιερωμένο στον περιπετειώδη βίο και το εικαστικό έργο.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ