25 Απριλίου 1986 - Τσέρνομπιλ: Ώρα μηδέν! - Της Χριστιάννας Λούπα

«Και εφονοκτονήθη η γη εν τοις αίμασι και εμιάνθη εν τοις έργοις αυτών…»*

Είκοσι πέντε χρόνια πέρασαν κιόλας από το φοβερότερο πυρηνικό ατύχημα που αντιμετώπισε ως τώρα ο πλανήτης μας. Είκοσι πέντε χρόνια από τότε που η ανθρωπότητα χωρίστηκε σε προ και μετά Τσέρνομπιλ εποχή.

Η διαρροή ραδιενέργειας από το ιαπωνικό εργοστάσιο Φουκουσίμα είναι αναμφίβολα τραγική και καταστροφική, σε καμία περίπτωση ωστόσο δεν μπορεί να συγκριθεί με το μέγεθος της καταστροφής που προκάλεσε το ατύχημα του Τσέρνομπιλ, ένας εφιάλτης που μόνο τα πιο τολμηρά σενάρια επιστημονικής φαντασίας μπορούσαν ως τότε να συλλάβουν.

Η θλιβερή ιστορία της νεαρής Άνια που ακολουθεί, είναι μόνο μία ανάμεσα στις χιλιάδες των χιλιάδων.

Η Άνια ζει στην πόλη Γκομέλ της Λευκορωσίας. Είναι μόλις είκοσι χρονών κι εφοδιασμένη με το Πιστοποιητικό 000358. Δεν πρόκειται ούτε για πιστοποιητικό γεννήσεως, ούτε γλωσσομάθειας, ούτε διακρίσεως σε κάποιο άθλημα ή μάθημα. Είναι ένα χαρτί που κανένας άλλος νέος δε θα ζήλευε, ένα μακάβριο πιστοποιητικό που επιβεβαιώνει ότι το νεαρό κορίτσι είναι θύμα του πυρηνικού ατυχήματος του Τσέρνομπιλ, παρ’ όλο που τότε δεν είχε καν γεννηθεί.

Όταν άλλα παιδιά της ηλικίας της έτρεχαν κι έπαιζαν χαρούμενα, εκείνη – όπως χιλιάδες άλλα άτυχα πλάσματα της ευρύτερης περιοχής του Τσέρνομπιλ – ήταν αναγκασμένη να βρίσκεται στο κρεβάτι κάποιου νοσοκομείου και να κάνει χημειοθεραπεία και ακτινοβολίες. Ήταν τεσσάρων χρονών όταν οι γιατροί διέγνωσαν καρκίνο και σίγουρα η μικρούλα Άνια με το αγγελικό προσωπάκι, δεν μπορούσε να συνειδητοποιήσει και να φανταστεί πόσο διαφορετική θα ήταν στο εξής η ζωή της. Το Πιστοποιητικό 000358, που της χορήγησε η ιατρική επιτροπή, της δίνει το δικαίωμα δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε επιλεγμένα ιδρύματα.

Όμως η Άνια δεν είναι μόνο ένας αριθμός… Είναι ένα παιδί, ανάμεσα σε πολλά άλλα, που κάποιοι εγκληματίες το καταδίκασαν σε αργό θάνατο, κλέβοντάς του το δικαίωμα στη χαρά και τη ζωή. Όταν τα μεσάνυχτα της 25ης Απριλίου 1986, τεχνικοί του απαρχαιωμένου πυρηνικού σταθμού «Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν» στο Τσέρνομπιλ της Ουκρανίας αποπειράθηκαν να κάνουν ένα πείραμα για να ελέγξουν τα συστήματα ασφαλείας, σίγουρα δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι λίγη ώρα αργότερα αλυσιδωτές αντιδράσεις στον μοιραίο αντιδραστήρα νούμερο 4 θα προκαλούσαν διαδοχικές εκρήξεις, απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες θανατηφόρας ραδιενέργειας. Κανείς άλλωστε δεν μπορούσε να φανταστεί τη στιγμή εκείνη, ότι η ιστορία της ανθρωπότητας στο εξής θα χωριζόταν σε προ και μετά Τσέρνομπιλ εποχή.

Φωτό: Γκράφφιτι σε δρόμο της Ρωσίας, λίγο μετά το ατύχημα

Πράγματι, οι αριθμοί που έδωσε στη δημοσιότητα η ουκρανική κυβέρνηση 14 χρόνια μετά το τραγικό ατύχημα - όταν επί τέλους αποφάσισε να κλείσει το επικίνδυνο εργοστάσιο - είναι ανατριχιαστικοί: εκτός από τους 56 τεχνικούς του σταθμού, που σκοτώθηκαν άμεσα – ο ένας μάλιστα εξαερώθηκε – τους 47 εργάτες και πυροσβέστες και τα 9 παιδιά, περίπου 15.000 άνθρωποι πέθαναν και 50.000 έμειναν ανάπηροι κατά τον καθαρισμό του εργοστασίου μετά την έκρηξη. Υπολογίζεται πως ένας στους δεκαέξι Ουκρανούς, περίπου 3.500.000 άνθρωποι δηλαδή, πάσχουν από ασθένειες που προκλήθηκαν από το ραδιενεργό σύννεφο που κάλυψε την περιοχή – ανάμεσά τους 1.600.000 παιδιά. Εξ άλλου τα περιστατικά διαφόρων μορφών καρκίνου στην περιοχή είναι δεκαπλάσια από το μέσο εθνικό ποσοστό, ενώ υπολογίζεται ότι χιλιάδες παιδιά που έχουν εκτεθεί στη ραδιενέργεια θα προσβληθούν από καρκίνο του θυρεοειδούς στα επόμενα χρόνια, αφού εκλύθηκαν τεράστιες ποσότητες ραδιενεργών ισοτόπων ιωδίου 131, το οποίο επηρεάζει ιδιαίτερα τον θυρεοειδή αδένα των παιδιών που αναπτύσσονται. Ακόμα οι ανωμαλίες των οστών και των μυών αυξήθηκαν κατά 70%, ενώ οι ασθένειες του νευρικού συστήματος κατά 45%.

Ας σημειωθεί δε ότι η ραδιενέργεια που εκλύθηκε στο Τσέρνομπιλ ήταν τουλάχιστον 200 φορές περισσότερη από εκείνη που είχε εκλυθεί στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι μαζί και ότι η περιοχή της πρώην ΕΣΣΔ που μολύνθηκε είχε έκταση 160.000 χιλιόμετρα, στην οποία ζούσαν 17.223.700 άνθρωποι!

Το πιο εξοργιστικό απ’ όλα όμως είναι ότι η μυστικοπαθής και ασυνείδητη σοβιετική κυβέρνηση τήρησε εγκληματική σιωπή για το γεγονός. Τρεις ολόκληρες μέρες πέρασαν και καμία χώρα δεν είχε ενημερωθεί για να λάβει τα μέτρα της! Πολύτιμος χρόνος είχε χαθεί. Κάθε λεπτό που περνούσε ισοδυναμούσε με ένα θάνατο. Εντελώς τυχαία όταν το ραδιενεργό νέφος έφτασε στη Σουηδία μετά από τρεις μέρες και έγινε αντιληπτό από τα μηχανήματα του Πανεπιστημίου της Ουψάλα, σήμανε συναγερμός σε ολόκληρο τον πλανήτη. Το κακό όμως είχε γίνει και ήταν πια μη αναστρέψιμο. Τρία ραδιενεργά σύννεφα κάλυπταν λίγο λίγο ολόκληρη την Ευρώπη και όχι μόνο, μολύνοντας την ατμόσφαιρα και την τροφική αλυσίδα: έδαφος, νερό, φυτά, ζώα, τρόφιμα. Ωρισμένα ραδιενεργά στοιχεία εξ άλλου, όπως το καίσιο, θα κάνουν χιλιάδες χρόνια να εξαφανιστούν από το έδαφος της Γης. Ραδιενεργή βροχή άρχισε να πέφτει κατά τόπους. Στη χώρα μας η μόλυνση έφτασε στις 2 Μαίου.

Μετά από όλα αυτά, τέλος, και με το πρόσφατο ατύχημα της Φουκουσίμα σε μία από τις πιο προηγμένες χώρες του κόσμου, αναρωτιέται κανείς μέχρι πότε θα επιμένουμε στη δημιουργία και λειτουργία πυρηνικών εργοστασίων. Είναι δυνατόν Ρωσία και Τουρκία να εξακολουθούν να στρουθοκαμηλίζουν επιμένοντας στην κατασκευή πυρηνικού αντιδραστήρα στο Ακουγιού; Μέχρι πότε άραγε θα εθελοτυφλούμε, καθώς οδηγούμε αυτόν τον πλανήτη στην καταστροφή; Ας καταλάβουμε επιτέλους ότι η Γη δεν μας ανήκει. Ανήκει στα παιδιά μας και σε όλες τις μελλούμενες γενιές, που θα είναι καταδικασμένες να ζήσουν στο απόλυτο inferno terrestre!

* Ψαλμός ΡΕ – 105, Δαυίδ

Χριστιάννα Λούπα