Α’ Βερβερικός Πόλεμος: ΗΠΑ και Λιβύη αντιμέτωπες για πρώτη φορά

Ο Α’ βερβερικός πόλεμος, που έληξε σαν σήμερα, 27 Απριλίου 1805, αποτελεί τον πρώτο πόλεμο των ΗΠΑ κατά της Λιβύης, αλλά και την πρώτη στρατιωτική επιχείρηση που διεξήγαγε η χώρα εκτός των συνόρων της μετά την απόκτηση της ανεξαρτησίας της.

Πριν από την αμερικανική επανάσταση, οι έμποροι της Αμερικής που ταξίδευαν στις θάλασσες προστατεύονταν από το βρετανικό ναυτικό. Μέχρι το 1770, το 1/5 του εμπορίου των εξαγωγών των αποικιών της ακτής του Ατλαντικού κατευθυνόταν στη Μεσόγειο, ενώ υπήρχαν περίπου 100 πλοία που ανήκαν σε Αμερικανούς.

Στη Μεσόγειο, την ίδια περίοδο, δρούσαν αραβόφωνοι πειρατές, που καταλάμβαναν εμπορικά πλοία και έπαιρναν ομήρους τα πληρώματα. Οι πειρατές προέρχονταν κυρίως από το Μαρόκο, την Τυνησία, τη Λιβύη και την Αλγερία. Οι περιοχές αυτές ήταν τότε ημι-ανεξάρτητες και συνδέονταν συμβολικά τουλάχιστον με την οθωμανική αυτοκρατορία. Οι Δυτικοί αποκαλούσαν τις περιοχές ως βερβερικές χώρες.

Οι βρετανικές αποικίες στη Βόρεια Αμερική έχασαν την προστασία του Βασιλικού Ναυτικού με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας τους. Μέχρι και το τέλος του πολέμου κατά του βασιλιά Γεώργιου ΙΙΙ, σύμφωνα με τον ιστορικό Μάικλ Όρεν, «τα περισσότερα αμερικανικά πλοία είχαν καταληφθεί, ξεπουληθεί ή βυθιστεί». Το νέο ανεξάρτητο κράτος μετά βίας κατάφερνε να προστατεύσει την ίδια του την ακτογραμμή. Η Γαλλία είχε υποσχεθεί πως θα προστάτευε τα αμερικανικά πλοία, τους πολίτες και τα αγαθά με τη βοήθεια του ναυτικού της, αλλά σύντομα έχασε το ενδιαφέρον της να συνδράμει το νέο κράτος, ενώ εμφανιζόταν και ενοχλημένοι από την ενίσχυση του ανταγωνισμού λόγω της παρουσίας Αμερικανών εμπόρων στη Μεσόγειο. Οι Αμερικανοί έμποροι αποτελούσαν συνεπώς εύκολους στόχους για τους αραβόφωνους πειρατές της Βόρειας Αφρικής.

Το 1784, το αμερικανικό πλοίο Betsy καταλαμβάνεται από τους πειρατές. Πλήρωμα και εμπόρευμα μεταφέρεται σε δικό τους πλοίο. Δύο μήνες αργότερα, άλλα δύο πλοία πέφτουν στα χέρια των πειρατών. Συνολικά 21 μέλη πληρωμάτων οδηγήθηκαν ενώπιον του ηγέτη της Τρίπολης, Χασάν και στη συνέχεια σε μπουντρούμια. Ο Χασάν ζήτησε ως λύτρα από τις ΗΠΑ 60.000 δολάρια.

Ο Αμερικανός πρέσβης στη Γαλλία, Τόμας Τζέφερσον, παραπονέθηκε ότι η πληρωμή λύτρων στον Χασάν θα ενθαρρύνει περισσότερες επιθέσεις. Το αμερικανικό Κογκρέσο επέλεξε ωστόσο τη δωροδοκία. Οι ΗΠΑ πλήρωσαν στους Αλγερινούς τα λύτρα που ζητούσαν, καθώς και περίπου 1.000.000 δολάρια κάθε χρόνο για τα επόμενα 15 χρόνια, μέχρι και το έτος 1800.

Από τη Γαλλία όπου βρισκόταν, ο Τζέφερσον ζήτησε από τον πρέσβη της Τρίπολης να του εξηγήσει με ποιο δικαίωμα μπορούσε η Τρίπολη να εκβιάζει για χρήματα και να παίρνει σκλάβους. Κατά τον Τζέφερσον, ο πρέσβης του απάντησε ότι το δικαίωμα αυτό το παρέχουν οι Νόμοι του Προφήτη, πως ήταν γραμμένο στο Κοράνι ότι όλα τα έθνη που δεν αναγνώριζαν την εξουσία τους ήταν αμαρτωλοί, πως ήταν δικαίωμά τους και καθήκον τους να πολεμούν εναντίον τους οπουδήποτε βρεθούν και πως κάθε μουσουλμάνος που χάνεται στη μάχη είναι βέβαιο πως θα πάει στον παράδεισο.

Μετά την ανάληψη της προεδρίας το 1801 από τον Τζέφερσον, ο πασάς της Τρίπολης, Γιουσούφ Καραμανλής απαίτησε το ποσό των 225.000 δολαρίων. Ο Τζέφερσον αρνήθηκε και το Μάιο του ίδιου έτους ο πασάς κήρυξε τον πόλεμο κατά των ΗΠΑ, όχι βάσει κάποιου επίσημου εγγράφου, αλλά κατεβάζοντας την αμερικανική σημαία που βρισκόταν έξω από το προξενείο των ΗΠΑ στην Τρίπολη. Μαρόκο, Αλγερία και Τυνησία συντάχθηκαν με το σύμμαχό τους, την Τρίπολη κατά των ΗΠΑ. Από την πλευρά του, ο Τζέφερσον απέστειλε ορισμένες φρεγάτες στη Μεσόγειο, χωρίς όμως να έχει κηρύξει επισήμως τον πόλεμο.

Επτά αμερικανικά πλοία στάλθηκαν στη Μεσόγειο. Οι ΗΠΑ παρέμεναν στην περιοχή και επιτίθονταν κατά πολεμικών πλοίων. Το 1804, το USS Philadelphia καταλαμβάνεται ενώ περιπολεί το λιμάνι της Τρίπολης. Το πλήρωμα κρατήθηκε αιχμάλωτο, ενώ παρόμοια επεισόδια λάμβαναν χώρα καθόλη τη διάρκεια του έτους.

Τελικά, ο πασάς της Τρίπολης υπέγραψε μια συνθήκη τερματισμού των εχθροπραξιών με τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με το άρθρο 2 της συνθήκης αυτής, ο πασάς της Τρίπολης δέχεται να επσιτρέψει στις ΗΠΑ τους Αμερικανούς πολίτες που κρατούνται αιχμάλωτοι, εφόσον οι ΗΠΑ επιστρέψουν με τη σειρά τους τους Λίβυους που κρατούν. Και επειδή η τρίπολη κρατά περίπου 300 Αμερικανούς ενώ οι ΗΠΑ περίπου 100 Λίβυους, ο πασάς πρέπει να λάβει το ποσό των 60.000 δολαρίων ως πληρωμή για τη διαφορά μεταξύ των κρατουμένων.

Τελικά, οι ΗΠΑ πλήρωσαν τα λύτρα, απελευθερώνοντας τους ναυτικούς της και ο πρώτος της πόλεμος με τη Λιβύη τερματίστηκε. Οι Αμερικανοί επανέρχονται, ωστόσο, στην περιοχή το 1815 για τον Β' Βερβερικό Πόλεμο.

TVXS