"Βαλκυρίες" (The ride of the Valkyries) - Richard Wagner - Wilhelm Furtwängler (video)

Wilhelm Richard Wagner

Ο Βίλχελμ Ρίχαρντ Βάγκνερ γεννήθηκε στις 22 Μαΐου 1813 στην Λειψία. Ήταν πρωτοποριακός Γερμανός συνθέτης, ποιητής και μουσικολόγος του 19ου αιώνα. Ήταν το ένατο παιδί ενός γραφέα της Αστυνομίας, του Καρλ Φρίντριχ Βάγκνερ και της Γιοχάννα Ροσίνε Βάγκνερ, κόρης αρτοποιού. Το 1822 ο Βάγκνερ φοιτά στη Σχολή Κρόυτς (Kreuzschule) της Δρέσδης υπό το όνομα Βίλχελμ Ρίχαρντ Γκάιερ (Wilhelm Richard Geyer). Από τα Χριστούγεννα του 1827 θα μετακομίσει στον τόπο καταγωγής της οικογένειας, τη Λειψία, όπου και θα φοιτήσει υπό το όνομα Βάγκνερ στη Σχολή Νικολάϊ (Nikolaischule) και στη Σχολή Τόμας (Thomasschule) Ο Ριχάρδος διάβαζε Σαίξπηρ και τους ρομαντικούς, όπως τον ποιητή Ε.Τ.Α Χόφμαν (E.T.A. Hoffmann). Στα 16 του, θα ακούσει την σοπράνο Βιλελμίνε Σρέντερ-Ντεβριεντ (Wilhelmine Schröder-Devrient) στο Φιντέλιο του Μπετόβεν. Από εκείνη την στιγμή ήξερε ότι ήθελε να γίνει μουσικός και συνέθεσε σύντομα τις πρώτες του σονάτες, ένα κουαρτέτο για βιολιά και την ατελή προσπάθεια όπερας "Ο Γάμος" (Die Hochzeit). Από το 1831 θα σπουδάσει μουσική στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας. Παράλληλα έπαιρνε μαθήματα σύνθεσης από τον διευθυντή της χορωδίας της Λειψίας Κρίστιαν Τέοντορ Βάινλιγκ (Christian Theodor Weinlig), στον οποίο και θα αφιερώσει το πρώτο του έργο (Σονάτα για Πιάνο σε σι ύφεση μείζονα).

Ο Βάγκνερ παντρεύτηκε δύο φορές, την πρώτη με τη Μίνα Πλάνερ, και τη δεύτερη με την κόρη του Λιστ, Κόζιμα, η οποία εγκατέλειψε για τον Βάγκνερ τον πρώτο της σύζυγο, τον διάσημο πιανίστα Χανς φον Μπύλοφ ο οποίος ήταν παράλληλα και ένας από τους πλέον αφοσιωμένους οπαδούς του Βάγκνερ. Οι τελευταίες δέκα από τις δεκατρείς όπερες του, κατέχουν εξέχουσα θέση στο διεθνές ρεπερτόριο της Όπερας. Πρόκειται για πραγματικά αριστουργήματα, που άλλαξαν τον ρου της ιστορίας της μουσικής. Ο Βάγκνερ μεταμόρφωσε την όπερα σε «μουσικό δράμα»: σε ένα ιδανικό μείγμα μουσικής, ποίησης, χορού και οπτικής απόλαυσης. Προετοίμασε δε το έδαφος για πολλές από τις μουσικές εξελίξεις του επόμενου αιώνα.

Άλλη σημαντική προσφορά του Βάγκνερ ήταν η πρωτοβουλία του (και η καθοριστική συμβολή του στη χρηματοδότηση) για την ανέγερση ενός εκπληκτικού θεάτρου, του Festpielhaus στο Μπαϊρόιτ (Βαυαρία) όπου τα έργα του θα μπορούσαν να παρουσιάζονται σε ιδεώδεις για την εποχή συνθήκες. Στη Σκανδιναβική μυθολογία οι βαλκυρίες valkyrjur, (ενικός : valkyrja) είναι ελάσσονες θηλυκές θεότητες που υπηρετούν τον Οντίν. Η ονομασία τους σημαίνει αυτές που επιλέγουν τους σφαγιασθέντες. Στην βαγκνερική τους εκδοχή οι Βαλκυρίες είναι κόρες του Βοτάν (Wotan /Οντίν) και της Έρντα (Erda/Γιορντ, ‘Γη’) και ονομάζονται Brünnhilde, Helmwige, Ortlinde, Gerhilde, Waltraute, Siegrune, Rossweisse, Grimgerde και Schwertleite.

Ο Βάγκνερ πέθανε στις 13 Φεβρουαρίου 1883 στην Βενετία της Ιταλίας, έχοντας ήδη αναγνωριστεί πανευρωπαϊκά ως μυθική μουσική μορφή. (Ενσωμάτωσε Σκανδιναβικές ιστορίες που περιελάμβαναν τη βαλκυρία Μπρύνχιλντρ και την τιμωρία της και τον επακόλουθο έρωτά της για τον Πολεμιστή Σίγκφριντ στις όπερές του).

Στο video που ακολουθεί θα ακούσουμε τις Βαλκυρίες με τη Φιλαρμονική της Βιέννης, υπό τη διεύθυνση του Wilhelm Furtwängler.

Αποστολή κειμένου και video: Γιώργος Κ. Περπινιάς 1/5/2011