Η γενοκτονία των Ελλήνων Ποντίων - Του Ντίνου Αυγουστή

Στις 19 Μαΐου μνημονεύεται από τους απανταχού της γης Έλληνες η γενοκτονία των Ελλήνων του Ευξείνου Πόντου. Οι Έλληνες του Πόντου που στο διάβα των αιώνων διατήρησαν αναλλοίωτη την Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη, την Ελληνική Γλώσσα, στην μορφή της ποντιακής διαλέκτου, η οποία διατηρεί τα στοιχεία της Αρχαίας Ελληνικής (Ιωνικής) προφοράς, άκμασαν στο εμπόριο, στις τέχνες και στα γράμματα. Οι Έλληνες του Πόντου ήταν δάσκαλοι, καθηγητές, τραπεζίτες, γιατροί και γενικά επιστήμονες. Έκτισαν δεκάδες μονές που διατηρούσαν επί χρόνια, όπως είναι η Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά.

Η ιστορία των Ελλήνων του Πόντου έχει ωστόσο και το δικό της τραγικό κομμάτι. Ο ποντιακός ελληνισμός, από την πτώση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας (1461) γνώρισε συνεχείς διωγμούς, σφαγές, ξεριζωμούς και προσπάθειες για το βίαιο εξισλαμισμό και εκτουρκισμό του, με  αποκορύφωμα την συστηματική και μεθοδευμένη εξόντωση–γενοκτονία των Χριστιανών, Ελλήνων και Αρμενίων, που διενεργήθηκε από τους τούρκους υπό την καθοδήγηση των Γερμανών μεντόρων τους. Με περισσότερους από 350.000 νεκρούς, η γενοκτονία των Ποντίων (1916–1923), αποτελεί τη δεύτερη μεγάλη γενοκτονία του αιώνα μας. Η διεθνής κοινότητα αναγνώρισε άμεσα ή έμμεσα τις άλλες δύο γενοκτονίες του αιώνα μας, των Εβραίων και Αρμενίων. Η γενοκτονία των Ποντίων αν κι έχει τις ίδιες ηθικές αναλογίες, αποτελεί δυστυχώς την λιγότερο μνημονευόμενη και περισσότερο λησμονημένη από τους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς.

Στο συνέδριο του Νεοτουρκικού Κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος», που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1911 πάρθηκε η απόφαση, ότι η Μικρά Ασία πρέπει να γίνει μωαμεθανική χώρα. οι Νεότουρκοι (1913-1918) και, αργότερα, η υπό τον Κεμάλ Ατατούρκ κυβέρνηση (1919-1923), αποφάσισαν να επιλύσουν δυναμικά το πρόβλημα των εθνοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εξαφανίζοντας από τα πατρογονικά τους εδάφη τους αυτόχθονες πληθυσμούς. Σκοπός ήταν, με τους εκτοπισμούς, τις πυρπολήσεις των χωριών, τις λεηλασίες, να επιτύχουν την αλλοίωση του εθνολογικού χαρακτήρα των ελληνικών περιοχών και να καταφέρουν ευκολότερα των εκτουρκισμό εκείνων που θα απέμεναν, αν απέμεναν!

Το 1916 γίνονται μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά των Ποντίων στις περιοχές της Σαμψούντας και της Πάφρας. Το 1919 αρχίζει νέος διωγμός κατά των Ελλήνων από το κεμαλικό καθεστώς, πολύ πιο άγριος και απάνθρωπος από τους προηγούμενους. Στις 19 Μαΐου, με την άφιξη του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα, αρχίζει η δεύτερη και σκληρότερη φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας. Μέχρι το 1923 εξοντώθηκαν 353.000 άτομα περίπου, δηλαδή, ο μισός ποντιακός πληθυσμός. Επίσης, οι έως τότε λειτουργούντες 1.134 Ναοί και τα 960 σχολεία της περιοχής κατεστράφησαν στο σύνολο τους ολοσχερώς. Έτσι, όσοι διέφυγαν της γενοκτονίας, μετανάστευσαν στην Ελλάδα, στην Αυστραλία, στην Αμερική και στον Καναδά.

Τον επίλογο της τραγικής ποντιακής γενοκτονίας αποτελεί ο βίαιος ξεριζωμός των επιζώντων μετά τη νίκη της Τουρκίας. Με τη συνθήκη της ανταλλαγής των πληθυσμών οι ξεριζωμένοι εγκαταλείπουν την πατρώα γη και όλα τα υπάρχοντά τους. Παίρνουν μαζί τους τα ιερά κειμήλια και λίγο χώμα από τη γη του Πόντου. Ωστόσο, παρά την τραγική θέση της η Ρωμανία μπόρεσε να διαδραματίσει σπουδαίο εθνικό ρόλο. Μοναδική αλλά και μεγάλη παρηγοριά ότι οι ξεριζωμένοι Ίωνες πρόσφυγες, με μια πλούσια πολιτισμική και εθνική παράδοση, συνέβαλαν τα μέγιστα στην ενδυνάμωση της εθνικής συνείδησης και θωράκισαν την Μακεδονία και την Θράκη. Κάποιοι βεβαίως τους αμφισβήτησαν! Αμφισβήτησαν εκείνους των οποίων οι πρόγονοι υπέστησαν την γενοκτονία για αυτήν ακριβώς την ιδιότητα, δηλαδή την ελληνική καταγωγή και την ορθόδοξη πίστη τους. Ακόμα και η Ελληνική Βουλή πολύ αργοπορημένα, μόλις το 1994 αναγνώρισε με τον Νόμο 2193/94 (ΦΕΚ 78/Α/1994) την Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, και καθιέρωσε την 19η Μαΐου ως ημέρα μνήμης της γενοκτονίας. Και το χειρότερο απ΄ όλα: Τίποτα από τα παραπάνω δεν διδάσκεται στα Ελληνικά σχολεία. Λες και κάτι να θέλουμε να κρύψουμε! Κρίμα και πάλιν κρίμα!

Ντίνος Αυγουστή

Εκπαιδευτικός στο Α.Τ.Ε.Ι. της Λάρισας

Από το Μονάγρι Λεμεσού.

a.avgoustis@hotmail.com