Νέστωρ Τσανακλής: Ένας μεγάλος ευεργέτης - Από την Κομοτηνή στην Αίγυπτο

"Εγεννήθη εν Κομοτηνή και ετίμησεν το ελληνικόν όνομα δια της ιδιοφυΐας του". Μ' αυτή τη φράση, το Λεύκωμα Μακεδονίας-Θράκης της Θρακικής Εστίας, περιγράφει, σε έκδοση του 1932, έναν από τους εθνικούς ευεργέτες της Ελλάδας, το Νέστορα Τσανακλή, που ξεκίνησε από την Κομοτηνή, βρέθηκε στο Κάιρο και ... κατέκτησε τον κόσμο.

Νέος ακόμη εγκαταστάθηκε στην Αίγυπτο, όπου ασχολήθηκε με το εμπόριο καπνού, "κατορθώνοντας να ανυψώση τη βιομηχανία των σιγαρέττων εις τοιούτον βαθμόν ώστε τα σιγαρέττα του να καταστώσι παγκοσμίου φήμης", όπως αναφέρεται στην αρθρογραφία της εποχής, ενώ παρείχε εργασία και σε πολλούς Έλληνες, που είχαν εγκατασταθεί στην Αίγυπτο.

Εκτός, όμως, από πετυχημένος επιχειρηματίας, ο Νέστωρ Τσανακλής υπήρξε μέγας ευεργέτης, αναπτύσσοντας έντονη φιλανθρωπική δράση, όχι μόνο στο Κάιρο, αλλά και στη γενέτειρά του, την οποία και ποτέ δεν λησμόνησε όσο ζούσε.

Από τη θέση του προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου αφοσιώθηκε στην προαγωγή υλικού και ηθικού έργου, προσφέροντας μυθικά για την εποχή ποσά, για την ανέγερση της εκκλησίας του Αγίου Κωνσταντίνου & Ελένης, την ενίσχυση των Ελληνικών Σχολείων κ.ά. Στην Κομοτηνή- μεταξύ άλλων- διέθεσε πακτωλό χρυσών λιρών Αγγλίας για την ανέγερση της Τσανάκλειου Σχολής.

Μάλιστα, για τη μεγάλη φιλανθρωπική του δράση τού απονεμήθηκε και παράσημο από το Ελληνικό Κράτος.

Από την Γκιουλμουλτζίνη στο Σουέζ

Γεννημένος στην Γκιουλμουλτζίνη της Θράκης (σημερινή Κομοτηνή), στις 21 Νοεμβρίου του 1836, ο Τσανακλής εγκαταστάθηκε σε νεαρή ηλικία στο Σουέζ της Αιγύπτου, απ' όπου ξεκίνησε το εμπόριο καπνού. "Όταν το 1859 έφερε καπνό και εργάτες από την ιδιαίτερή του πατρίδα, τη Θράκη, και ίδρυσε στο Σουέζ το πρώτο εργοστάσιο σιγαρέττων, οι ομόφυλοί του εγέλασαν με το άνθρωπο αυτόν, ο οποίος αντί να εκμεταλλευθεί κάτι που υπήρχε, μια χρυσοφόροβο φλέβα γνωστή και ασφαλή- τη γη της Αιγύπτου και τους Φελλάχους της- εζητούσε, όπως ο Θεός, να δημιουργήσει εκ του μηδενός", πληροφορούμαστε από τον ποιητή, πεζογράφου και δημοσιογράφου, Κώστα Ουράνη.

Ό,τι φαινόταν ουτοπία την εποχή εκείνη, αποδείχθηκε "φλέβα χρυσού" για τον Τσανακλή, το μικρό εργοστάσιο του οποίου μεταφέρθηκε μέσα σε λίγα χρόνια από το Σουέζ στο Κάιρο κι έγινε η "μητέρα" μιας σειράς μεγάλων εργοστασίων, διασπαρμένων σε διάφορες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, που παρήγαγαν ημερησίως τέσσερις χιλιάδες κιλά αιγυπτιακών σιγαρέττων, ο καπνός των οποίων ήταν κατά 80% ελληνικός και για την αγορά του οποίου εισέρχονταν στην Ελλάδα 1.500.000 λίρες το χρόνο!

"Είχε βαλθεί να μετατρέψει την έρημο σε κήπο"

Και μπορεί το εμπόριο καπνού να ήταν εκείνο που έκανε γνωστό, αλλά και βαθύπλουτο τον Τσανακλή, αλλά ο ίδιος "είχε βαλθεί να μετατρέψει την έρημο σε … κήπο!".

Ο Τσανακλής, σύμφωνα με τον Κώστα Ουράνη, ήθελε να βγάλει σταφύλια στην άμμο της ερήμου, μια "τρέλα", που του ήρθε διαβάζοντας ιστορία: "Διαβάζοντας, προ τριάντα ετών, την ιστορία της Αιγύπτου, επληροφορείτο ότι στην εποχή των Πτολεμαίων ένα μεγάλο μέρος της καλλιεργημένης Αιγύπτου απλωνόταν βορείως του Δέλτα και προς Δυσμάς- έως τη Μεσόγειο. Εκεί, έλεγαν οι ιστορικοί, υπήρχαν οι περίφημοι κήποι της Κλεοπάτρας, εκεί υπήρχαν οι μεγάλοι ελαιώνες και απέραντα αμπέλια, εκεί παραγότανε ο εξαίσιος στην ελληνιστική εποχή μαριώτης οίνος, τον οποίο ο Αθηναίος εκθειάζει ως 'κάλλιστον, λευκόν τε, εύπνουν και ευανόδοτον' και ο επίσης περίφημος ταινιωτικός οίνος, για τον οποίο ελέγονταν ότι όταν ανακατεύονταν με νερό 'ανελύετο βραχέως το μέλι το αττικόν ανακιρνάμενον'. Προχωρώντας στην ιστορία ο Τσανακλής έμαθε ότι όλη εκείνη η έκτασις, ερημωθείσα από την επιδρομή των Αράβων το 600 μετά Χριστόν, είχε εγκαταλειφθεί από τους ανθρώπους και ότι ο βραχίων του Νείλου, ο οποίος την άρδευε, είχε προσχωθεί εις την άμμο".

Έτσι, αφού παρότρυνε την αιγυπτιακή κυβέρνηση να ξαναδώσει, με αρδευτικά έργα, ζωή στην έρημο, αγόρασε 25.000 στρέμματα ερήμου και άνοιξε ένα μεγάλο αρτεσιανό πηγάδι, πενήντα μέτρων βάθους για να δημιουργήσει το δικό του "παράδεισο".

Ο Τσανακλής είχε την υπομονή "να σπέρνει επί 20 χρόνια, εκατομμύρια, χωρίς να θερίζει τίποτα", αλλά το φιλόδοξό του σχέδιο, που φάνταζε, στα σπάργανά του, ουτοπία, έγινε τελικά πραγματικότητα και τελικά … η έρημος μεταβλήθηκε σε κήπο και η άμμος παρήγαγε σταφύλια!

Τη μεγάλη αυτή προσωπικότητα της Κομοτηνής, της Αιγύπτου, αλλά και του κόσμου όλου, θα τιμήσουν αύριο, στην Κομοτηνή, η εφημερίδα "Παρατηρητής της Θράκης", το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης- Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης και το Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο ΑΜ-Θ.

Η εκδήλωση, που φέρει τον τίτλο "Νέστωρ Τσανακλής: Από την Κομοτηνή στην Αίγυπτο και τον κόσμο όλο", τελεί υπό την αιγίδα του υφυπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης, Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και κυβερνητικού εκπροσώπου, Γιώργου Πεταλωτή.

Για την "τοπική ιστορία, μνήμη και σύγχρονη πολιτισμική ταυτότητα" θα μιλήσει- σύμφωνα με το πρόγραμμα της εκδήλωσης- ο κ. Πεταλωτής, ενώ στη συνέχεια ο πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου, Χρήστος Καβαλής, θα αναφερθεί στις "Κοινότητες και επιχειρηματικότητα των Ελλήνων της Αιγύπτου".

Το πάνελ των ομιλητών συμπληρώνουν ο διευθυντής του Παραρτήματος Αλεξανδρείας του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, Μανώλης Μαραγκούλης, ο οποίος θα μιλήσει για τη διανοητική κίνηση των Ελλήνων της Αιγύπτου, η πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αποφοίτων Αμπετείου Σχολής, Βίλλυ Πολίτη, που θα κάνει αναφορά στην εκπαίδευση των Ελλήνων στην Αίγυπτο με τη συνδρομή μεγάλων ευεργετών και ο λέκτορας ΔΠΘ Βασίλης Αϊβαλιώτης, που θα "διατρέξει" τη ζωή και την επιχειρηματική πορεία του Νέστορα Τσανακλή. Επίσης, οι Θωμάς Μήτσου, Άγγελος Σαββανίδης (μέλη του ΠΑΚΕΘΡΑ και Γιώργος Κουναλάκης, Νίκος Ξυλούδης (φοιτητές) θα μιλήσουν για τα τεκμήρια της ζωής και του έργου του ευεργέτη στην Αίγυπτο, ενώ η Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη, εκδότρια της εφημερίδας "Παρατηρητής της Θράκης" θα αναφερθεί στη σχέση του Τσανακλή με την Κομοτηνή.

Στο φουαγιέ του Συνεδριακού και Πολιτιστικού Κέντρου Κομοτηνής- Μέγαρο Μουσικής, όπου θα φιλοξενηθεί η εκδήλωση, θα στηθεί έκθεση τεκμηρίων από τη σχέση του Ν. Τσανακλή με την Κομοτηνή, τη διεθνή επιχειρηματική του δραστηριότητα και τον πολιτισμό του αιγυπτιώτη ελληνισμού.

Σ.Παπαδοπούλου

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ